ΑΕΛ: "Η ανάγκη που έγινε ιστορία"(pics, vids)

Δεν ήταν τυχαίο κι ίσως δεν θα μπορούσε να είχε γίνει αλλιώς, η μεγαλύτερη επανάσταση στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου να «σφραγιστεί» μια τέτοια σημαδιακή ημέρα. Την 1η Μαϊου του ’88, την προτελευταία αγωνιστική της σεζόν, το υπερβατικό βολ-πλανέ του αείμνηστου Γιώργου Μητσιμπόνα στο 87ο λεπτό, έδωσε στην ΑΕΛ τη νίκη με 1-0 κόντρα στον Ηρακλή, σημαίνοντας ένα μοναδικό και - μέχρι σήμερα – ανεπανάληπτο κατόρθωμα. Την κατάκτηση του πρωταθλήματος από μια ομάδα της ελληνικής περιφέρειας.

Το υπόβαθρο

Όπως η Ρώμη δεν χτίστηκε σε μια μέρα, έτσι και η πρωταθλήτρια ΑΕΛ δεν χτίστηκε μέσα σε μόλις μία σεζόν. Η υπέρβαση του ’88 ήταν το φυσικό επακόλουθο μιας διεργασίας που είχε ξεκινήσει κάτι περισσότερο από μια δεκαετία νωρίτερα. Ήταν, ουσιαστικά, η δικαίωση του οραματιστή προέδρου, Αντώνη Καντώνια, ο οποίος ήθελε μια ΑΕΛ με λαρισαϊκή βάση, που θα πρωταγωνιστεί στην Ελλάδα και θα βγαίνει κάθε χρόνο στην Ευρώπη. Από τα μισά της δεκαετίας του ’70, η ομάδα έχει αρχίσει σιγά-σιγά να αλλάζει αγωνιστικό προφίλ. Τα ντόπια ταλέντα παίρνουν σταδιακά τη θέση των «λεγεωνάριων» και η ΑΕΛ αποκτά ταυτότητα. Η πρώτη επιβεβαίωση έρχεται το 1978 με την δεύτερη άνοδο στην Α’ Εθνική. Ακολουθούν δύο χαμένοι τελικοί Κυπέλλου (‘82 και ‘84), μια 2η θέση στο πρωτάθλημα, τρεις ευρωπαϊκές έξοδοι και φυσικά ο πρώτος μεγάλος τίτλος, η κατάκτηση του Κυπέλλου Ελλάδος το 1985 κόντρα στον ΠΑΟΚ, που βάζει την ομάδα στην ελίτ. Το καλοκαίρι του ’86 οι μετοχές επιστρέφουν στον όμιλο «Βιοκαρπέτ» με τον Στέλιο Καντώνια να αναλαμβάνει να συνεχίσει και να ολοκληρώσει το έργο του αείμνηστου αδερφού του, βάζοντας εξ αρχής – για πρώτη φορά – στο κάδρο τον στόχο της κατάκτησης του πρωταθλήματος. Στο τιμόνι ξανά μετά από μια τριετία ο Γιάτσεκ Γκμοχ επειδή, όπως είχε εξομολογηθεί τότε στους ποδοσφαιριστές, «άφησα κάτι στη μέση και θέλω να το τελειώσω». Βλέπετε, με τον Πολωνό στον πάγκο της η ΑΕΛ ήταν δευτεραθλήτρια το 1983.

Το πρώτο turning point

Το καλοκαίρι του ’86 η προετοιμασία είναι εξοντωτική. Τρεις προπονήσεις κάθε μέρα και ο Γκμοχ με το μηχανάκι να κυνηγά τους ποδοσφαιριστές στο βουνό. Ελάχιστοι μπορούν να βγάλουν το πρόγραμμα, μαρτυρίες λένε ότι κάποιοι – μάλιστα – λιποθυμούσαν. Η διοίκηση Καντώνια, απ’ την μεριά της, σε μια προσπάθεια να διορθώσει μισθολογικές αδικίες, αναπροσαρμόζει τα συμβόλαια συγκεκριμένων ποδοσφαιριστών. Όμως, αντί για το ευκταίο πετυχαίνει το αντίθετο. Δυσαρέσκεια, μουρμούρα και εσωστρέφεια. Μέσα σε αυτό το κλίμα η ΑΕΛ βγάζει την περίοδο 1986-87 ασθμαίνοντας κι εξασφαλίζει την παραμονή της στις τελευταίες αγωνιστικές. Για πρωτάθλημα, ούτε λόγος. Έτσι, Γκμοχ και διοίκηση αποφασίζουν να ρισκάρουν για να ταράξουν τα νερά. Η «καρατόμηση» των δύο φυσικών αρχηγών, Τάκη Παραφέστα και Χρήστου Ανδρεούδη, το καλοκαίρι του ‘87 είναι δίκοπο μαχαίρι. «Αν δεν διστάζουν να τελειώσουν τους παλιούς έτσι εύκολα, εμάς δεν μας βλέπουν καθόλου», λένε μεταξύ τους οι εναπομείναντες. Ο Παραφέστας - στα 34 του τότε - ήταν ο αρχηγός που δύο χρόνια νωρίτερα είχε σηκώσει το Κύπελλο Ελλάδος και ταυτόχρονα ο αρχαιότερος στο ρόστερ, έχοντας συμπληρώσει 12 χρόνια στην ομάδα. Ο Ανδρεούδης μετρούσε μόλις μία σεζόν λιγότερη στα βυσσινί. Ο αρχικός φόβος και η ανασφάλεια, εν τέλει, υποχωρούν μπροστά στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Η αποπομπή των παλιών λειτουργεί συσπειρωτικά στο εσωτερικό δικαιώνοντας προπονητή και διοίκηση. Η σεζόν 1987-88 ξεκινά με έναν άλλο Γκμοχ. Αυτή η προετοιμασία, σε σύγκριση με την αντίστοιχη του προηγούμενου καλοκαιριού, μοιάζει με… παιδική χαρά.

Η πρεμιέρα

Στο πρώτο ματς της νέας χρονιάς, η ΑΕΛ υποδέχεται τον Ολυμπιακό στο Αλκαζάρ. Ο Γκμοχ αναζητά έναν… εθελοντή για να «θυσιαστεί» στο μαρκάρισμα του Μητρόπουλου. Κανείς δεν προσφέρεται εκτός του Γιάννη Αλεξούλη, ο οποίος από το ’82 που πρωτοπήγε στην ομάδα μέχρι και εκείνη τη μέρα αγωνιζόταν σχεδόν αποκλειστικά ως επιθετικός. Ο Πολωνός τον ρίχνει πάνω στον Μητρόπουλο, η ΑΕΛ μπαίνει στο πρωτάθλημα θριαμβευτικά κερδίζοντας με σκορ 3-1 και κάπως έτσι βρίσκεται και το τελευταίο κομμάτι του αγωνιστικού παζλ. Στον «ρόμβο» του Γκμοχ ο Αλεξούλης θα παίζει τον ρόλο του αμυντικού χαφ, με την εντολή να καλύπτει τον Μητσιμπόνα κάθε φορά που εκείνος θα βγαίνει μπροστά ως κρυφός επιθετικός. Κάπως έτσι ο «Μήτσι» κάνει την πιο παραγωγική του χρονιά στο πρωτάθλημα σκοράροντας 8 υπερπολύτιμα γκολ, που δίνουν στην ομάδα βαθμούς-χρυσάφι. Το τελευταίο από αυτά, έμελε να είναι και το πλέον κρίσιμο, καθοριστικό και εμβληματικό στην ιστορία της ΑΕΛ.

Η ομάδα

Δεδομένο νούμερο ένα: Ο βασικός κορμός της ομάδας έχει τρομερή συνοχή. Από τους 11 βασικούς οι 9 είναι Λαρισαίοι, ο ένας επίσης Θεσσαλός, αλλά Καρδιτσιώτης (Σάκης Τσιώλης) και ο γκολκίπερ, Χρήστος Μιχαήλ, Σερραίος, όμως πολιτογραφημένος Λαρισαίος από το 1980. Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι σχεδόν όλοι έχουν τουλάχιστον μια πενταετία μαζί, με εξαίρεση τον Βασίλη Καραπιάλη, ο οποίος είχε μεταγραφεί από τον Τοξότη Λάρισας το 1985 και τον Γιώργο Αγορογιάννη, ο οποίος είχε αποκτηθεί μια χρονιά νωρίτερα. Ο ένας γνωρίζει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα, τα αγωνιστικά κουσούρια και τις ποδοσφαιρικές ιδιοτροπίες του άλλου. Ποιός θέλει τη μπάλα ψηλά, ποιος τη θέλει χαμηλά, ποιος τη θέλει μπροστά κοκ. «Ξέραμε τι όνειρο είχε δει ο διπλανός μας», συνήθιζαν να λένε χαρακτηριστικά. Η αξιοθαύμαστη αυτή ομοιογένεια ευνοεί την ανάπτυξη αγωνιστικών αυτοματισμών χαρίζοντας πολύτιμη οικονομία στο παιχνίδι της ομάδας.

Δεδομένο νούμερο 2: O μέσος όρος ηλικίας της βασικής ενδεκάδας μπορεί να κυμαίνεται γύρω στα 25 χρόνια, αλλά οι περισσότεροι ποδοσφαιριστές είναι γεμάτοι από εμπειρίες υψηλού επιπέδου. Τελικοί Κυπέλλου, ευρωπαϊκοί αγώνες και συμμετοχές με την Εθνική, έχουν σφυρηλατήσει έναν κορμό με αγωνιστική ωριμότητα και κίνητρα στην πιο παραγωγική ποδοσφαιρική ηλικία.

Δεδομένο νούμερο 3: Η βασική ενδεκάδα έχει δύναμη, τεχνική και ταχύτητα σε έναν τέλειο συνδυασμό, που δίνει στην ΑΕΛ τη δυνατότητα να γίνει ίσως η πρώτη ελληνική ομάδα που δουλεύει το “transition” με τόσο αποτελεσματικό τρόπο. Πολύ πριν γίνει μόδα στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Γκαλίτσιος, Μητσιμπόνας και Αλεξούλης βγάζουν τη δύναμη, Κολομητρούσης και Αγορογιάννης στα άκρα δίνουν την ταχύτητα, Τσιώλης και Βουτυρίτσας στα χαφ την τεχνική, ο Ζιώγας την εκτελεστική δεινότητα, ο απρόβλεπτος Βαλαώρας το… αλατοπίπερο κι ο βιρτουόζος Καραπιάλης κάνει τη διαφορά με την τρομερή ικανότητά του στο ένας εναντίον ενός. Και φυσικά ο Χρήστος Μιχαήλ κάτω από τα γκολπόστ, να εμπνέει σιγουριά και να κάνει το εκπληκτικό με 4/4 αποκρούσεις πέναλτι στην πρώτη του σεζόν ως βασικός. Ο κατάλληλος ποδοσφαιριστής στην κατάλληλη θέση κι όλοι μαζί ένα ολοκληρωμένο αρμονικό σύνολο, χωρίς κενά και χωρίς χτυπητές αδυναμίες.

Η διοίκηση

Οικονομική συνέπεια, εμπιστοσύνη, ηρεμία. Η διοίκηση Καντώνια μαζί με τους συνεργάτες της, διασφαλίζει ιδανικές συνθήκες, καλλιεργώντας οικογενειακό κλίμα και οριοθετώντας μια ζηλευτή σχέση με τους ποδοσφαιριστές. Το εβδομαδιαίο τραπέζι μεταξύ της ιδιοκτησίας, των συνεργατών και αγωνιστικού τμήματος έχει γίνει θεσμός. Διόλου τυχαίο ότι η ομάδα περνά χωρίς κλυδωνισμούς την σοβαρή περιπέτεια υγείας που είχε ο πρωτοκάθεδρος. Τα νέα θορυβούν, αρχικά, τους πάντες, αλλά το τηλεφώνημα του προέδρου φέρνει ανακούφιση. Με την ολοκλήρωση της επέμβασης και το ξύπνημα από τη νάρκωση, ο Στέλιος Καντώνιας καλεί από την άλλη άκρη του Ατλαντικού για να στείλει το μήνυμα: «Η ομάδα προχωράει κανονικά».

Το δεύτερο turning point

Στις 24 Ιανουαρίου του ’88, η ΑΕΛ δίνει το πρώτο ματς του β’ γύρου με τον Ολυμπιακό στο ΟΑΚΑ. Το τελικό 2-2 που έρχεται με ένα γκολ-φάντασμα, επιβεβαιώνει την πίστη στον μεγάλο στόχο. Έχοντας αντιμετωπίσει όλες τις ομάδες του πρωταθλήματος και έχοντας αξιολογήσει τη δυναμικότητα των άλλων, αλλά και τις δικές της δυνατότητες, η ΑΕΛ ξέρει, πλέον, ότι δεν υπήρχε λόγος να φοβάται κανέναν. Αντίθετα το «έρχονται, έρχονται» που ακούγεται από τους εκάστοτε αντιπάλους κάθε φορά που κλέβουν τη μπάλα και βγαίνουν στην κόντρα τους γεμίζει με αυτοπεποίθηση και ταυτόχρονα αρχίζει να τροφοδοτεί τον μύθο της καλύτερης ομάδας στην Ελλάδα. Η μπάλα που παίζει η ΑΕΛ συναρπάζει κάθε αγνό ποδοσφαιρόφιλο σε όλες της γωνιές της επικράτειας, τα ΜΜΕ τους χρίζουν φαβορί και ζητούν δηλώσεις και οι «μεγάλοι» θορυβούνται από το ενοχλητικό κουνούπι που μπήκε στα ρουθούνια του θηρίου. «Τα βλάχακια θέλουν να γίνουν πρωταθλητές», σχολιάζουν σκωπτικά και – σε αρκετές περιπτώσεις – πικρόχολα οι εχθροί. Ο Πηνειός, όμως, έχει… φουσκώσει. Το ποτάμι δε γυρίζει πίσω.

Ο ξεσηκωμός

Η υπόθεση Τσίγκοφ είναι μια δοκιμασία που όχι μόνο δε λυγίζει, αλλά «ατσαλώνει» ακόμη περισσότερο την ομάδα. Η αρχική τιμωρία δεν σπέρνει φόβο. Αντίθετα γίνεται οργή για την αδικία και κινητήριος δύναμη για διοίκηση, προπονητές και ποδοσφαιριστές. Να παλέψουν με νύχια και με δόντια για μην στερηθούν αυτό που δικαιούνται. Είναι από καιρό υποψιασμένοι ότι κάποιο βρώμικο παιχνίδι παίζεται στις πλάτες τους. Από το σπουδαίο εντός έδρας 2-1 επί του Παναθηναϊκού με τα δύο γκολ του Μητσιμπόνα στις 27 Δεκεμβρίου, όταν για κάποιο περίεργο λόγο οι «πράσινοι» ζητούν – εκτός από τους κληρωθέντες Μιχαήλ και Αγορογιάννη – να περάσει από έλεγχο και ο Βούλγαρος Τσίγκοφ, ένας παίκτης με μικρή συμμετοχή, ο οποίος στο συγκεκριμένο ματς είχε αντικαταστήσει τον Ζιώγα στο 68ο λεπτό. Η αντίδραση του κόσμου, μια μοναδική στα χρονικά της ελληνικής κοινωνίας απροσχεδίαστη επανάσταση, ένας ξεσηκωμός που προήλθε από τον αυθόρμητο συντονισμό μυαλού και καρδιάς χιλιάδων ανθρώπων, επιβεβαιώνει σε όλα τα μέλη της ΑΕΛ, ότι δεν έχουν δίπλα τους μόνο το ποδοσφαιρικό κοινό της ομάδας, αλλά μια ολόκληρη πόλη. Και σε αρκετές περιπτώσεις όλη την σκεπτόμενη φίλαθλη Ελλάδα.

Η Πρωτομαγιά

Ο Γκμοχ ως πανέξυπνος άνθρωπος, εξαίρετος ψυχολόγος και τρομερός τακτικός αναλυτής έχει βάλει όλα τα κομμάτια του παζλ στη σωστή σειρά. Η σωστή διάταξη, το κατάλληλο σύστημα για τη μέγιστη αξιοποίηση του υλικού που είχε στα χέρια του. Μέσα στο γήπεδο ζητά λίγα, αλλά θέλει να γίνονται τέλεια. Και κάπως έτσι τους πείθει όλους γι’ αυτό που διαρκώς διατυμπανίζει: «Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι μπορούμε να πετύχουμε». Τις δυνατότητες της ομάδας της είχε δει από το 1982-83. Γι’ αυτό και επέστρεψε. Όμως, τη μέρα που η ΑΕΛ δίνει το ματς της χρονιάς, υποδεχόμενη τον Ηρακλή στο Αλκαζάρ για την προτελευταία αγωνιστική του πρωταθλήματος, ο Πολωνός είναι πια ξένο σώμα. Η από καιρό συμφωνία του με τον Ολυμπιακό του Κοσκωτά, είναι το κοινό μυστικό που «ξενερώνει» πολύ κόσμο εντός κι εκτός των τειχών. Θεωρείται ασέβεια και το γυαλί ραγίζει για τα καλά. Την Πρωτομαγιά του ΄88, οι ποδοσφαιριστές έχουν, ουσιαστικά, πάρει την ομάδα στα χέρια τους, αποφασίζοντας να κατέβει η ενδεκάδα που είχε τραβήξει το μεγαλύτερο κουπί όλη τη χρονιά. Ο Μητσιμπόνας υπογράφει το έπος, η Λάρισα καίγεται κι ο αρχιτέκτονας της ομάδας που μόλις είχε γράψει ιστορία, φεύγει από τη Λάρισα απολυμένος, ατιμωμένος κι ανήμπορος να δρέψει τις δάφνες που του αναλογούν…

Η κληρονομιά

Το ανεπανάληπτο κατόρθωμα του ’88, μπόλιασε το DNA της ομάδας με το σπάνιο υλικό των νικητών. Αυτό που προσέδωσε ειδικό βάρος στη φανέλα της, βοηθώντας την να επαναλάβει ιστορικές επιτυχίες κάμποσα χρόνια αργότερα, αλλά και να βρει τη δύναμη για να παραμείνει ζωντανή τις φορές που η συγκυρία την έφερε στο χείλος του γκρεμού. Γαλούχησε γενιές φιλάθλων και ποδοσφαιριστών με ξεχωριστές αρχές και αξίες, κληροδοτώντας έννοιες όπως η διαφορετικότητα και η επαναστατικότητα. Όμως, η μεγαλύτερη προσφορά της πρωταθλήτριας ΑΕΛ του ’88 ξέφυγε από τα στενά όρια του ποδοσφαίρου και της Λάρισας κι έγινε μήνυμα πανανθρώπινο. Βλέπετε, η ΑΕΛ έδωσε σε κάθε «μικρό», αδικημένο ή καταπιεσμένο το δικαίωμα και τη δύναμη να ονειρεύεται ότι μπορεί – χωρίς δεκανίκια – να καταφέρει το «ακατόρθωτο».