Σήμερα όλα είναι και τίποτα δεν είναι μυθιστόρημα

Ζούμε πράγματι την πιο αντιμυθιστορηματική εποχή της Ιστορίας, αν μυθιστόρημα εννούμε μια μακριά αφήγηση που επέχει θέση συντακτικού και γραμματικής για την σύγχρονη κοινωνία. Η μακριά αποχή του μυθιστορήματος από το κοινωνιολογικό και ψυχολογικό πεδίο οφείλεται κυρίως στην δυσπιστία με την οποία το αντιμετώπισαν γενιές και γενιές διανοουμένων. Ο ηγεμόνας της λογοτεχνίας πλήρωσε έτσι τον χαμαιλεοντισμό του και την προσαρμοστικότητά του.

Το κακό ξεκινά πάντα από τις λέξεις. Αφ ης στιγμής δόθηκε προτεραιότητα στο λογοτεχνικό ύφος με βάση τον ήχο των λέξεων (Φλομπεριανή εμμονή), δημιουργήθηκε η εντύπωση πως το μυθιστόρημα θα αποκτούσε κύρος και θα ανταγωνιζόταν επί ίσοις όροις την ποίηση. Όμως το μυθιστορηματικό ύφος είναι κάτι περισσότερο από στρατός λέξεων και από γλωσσική στρατηγική. Είναι κυρίως η υποκριτική του αφηγητή που καλείται να παίξει ένα ρόλο προκειμένου να κερδίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Σε ένα τόσο ελαστικό και ελεύθερο πεδίο χωράνε τα πάντα: ο στοχασμός, η κοινωνιολογική προσέγγιση, οι ψυχολογικές παρατηρήσεις, οι υψηλοί συνειρμοί - κοντολογίς όλα εκείνα τα στοιχεία που κάνουν ένα καλό μυθιστόρημα.

Είναι φανερό ότι το μυθιστόρημα έχει χάσει την πρωτοκαθεδρία ή τουλάχιστον ότι την μοιράζεται με κείμενα ψευτοφιλοσοφίας, αυτοβοήθειας και αυτοβελτίωσης, με βιογραφίες, ιστορικά και πολιτικά δοκίμια. Η διεθνής κριτική αναγορεύει σε προτοπόρους τους μυθιστοριογράφους-δολιοφθορείς που οδηγούν τη μεγάλη αφήγηση σε ακόμα πιο βαθιά εσωστρέφεια. Το παράξενο είναι ότι την ίδια στιγμή όλα είναι και τίποτα δεν είναι μυθιστόρημα.