Ο Αλμπέρ Καμύ και η απόλαυση του ύφους

Η λογοτεχνία είναι ένα σπίτι με αρκετούς φιλοξενούμενους. Πρόκειται για μοναχική δραστηριότητα που απευθύνεται σε μοναχικούς ανθρώπους και δεν αφορά τον πολύ κόσμο. Ωστόσο ο πολύς κόσμος τη θυμάται κάθε φορά που θέλει την ανάμιξή της στην πολιτική, στην κοινωνία, στην Ιστορία. Από τη λογοτεχνία απαιτούμε να γράφεται στα μέτρα μας και να εκφράζει αυτό που επιθυμεί ή που σκέπτεται ο μέσος άνθρωπος, να δίνει μια ελπίδα για τον κόσμο τη στιγμή που ο κόσμος αυτός δεν έχει καμία ελπίδα.

Ζούμε σε παράξενη εποχή, όπου όλοι χρίζονται πρωταγωνιστές, ζούμε τη δικτατορία του καταναλωτή που σφετερίζεται τα πάντα. Στην ιδιόμορφη αυτή κατάσταση που ο κίνδυνος είναι μεγάλος και για τη λογοτεχνία, τη μόνη σοβαρή αντίσταση προβάλλουν τα κείμενα. Σε αυτά επιστρέφουμε αναζητώντας αυτό που δεν παραγράφεται ούτε αλλοιώνεται. Ένα σχόλιο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γράφεται για να διαβαστεί μια φορά στα πεταχτά, όπως κι ένα δημοσιογραφικό άρθρο. Το λογοτεχνικό κείμενο αμετάβλητο και απαραχάρακτο προορίζεται για να διαβαστεί περισσότερες από μία φορές και απολαμβάνει μεγαλύτερη διάρκεια μέσα στα χρόνια.

Αναφερόμαστε συχνά σε μεγάλους συγγραφείς όπως ο Αλμπέρ Καμύ, «στολίζοντάς» τους με αχρείαστους προσδιορισμούς, ο «νομπελίστας» Καμύ, ο «μοσχοπουλημένος» Καμύ, ο «ανθρωπιστής» Καμύ, ο «οικουμενικός» Καμύ, ο «πολιτικός» Καμύ… Έτσι όμως λησμονούμε ότι ο Καμύ υπήρξε κατά κύριο λόγο ένας ιδιοφυής μυθιστοριογράφος. Χάνουμε την απόλαυση που μας προσφέρουν τα κείμενά του. Παραγνωρίζουμε τη συμβολή του στην εξέλιξη της λογοτεχνίας. Αντιλαμβανόμαστε τον Καμύ ως διανοητή, ως φιλόσοφο, ως μαχόμενη συνείδηση, αφαιρώντας του τη βασική ιδιότητα που είναι συγγραφέας μυθιστορημάτων. Ο ίδιος έδωσε ένα ορισμό για το γραμματειακό είδος που υπηρέτησε και χάρις στο οποίο έγινε διάσημος: «Μυθιστόρημα είναι φιλοσοφία σε εικόνες». Παρότρυνε επίσης επίδοξους μυθιστοριογράφους λέγοντας: «Θες να φιλοσοφήσεις; Γράψε μυθιστόρημα!»

Ο Καμύ του «Ξένου» είναι ένας απαράμιλλος στυλίστας, που κατάφερε να αποστάξει τον μυθιστορηματικό λόγο σαν απλή αλλά σημαίνουσα εμπειρία σε ένα τοπίο μεσογειακό αλλά και πανανθρώπινο με μια γλώσσα ποιητική, απέριττη, χωρίς καμία διάθεση λυρισμού, με μια γλώσσα, σαν βαθύ αναστεναγμό.

Ο Καμύ της «Πανούκλας» επιχειρεί μια αδιανόητη σε μέγεθος αλληγορία χωρίς καμία διάθεση διδακτισμού ή πολιτικής καθοδήγησης. Ένα μυθιστόρημα με καφκικές αναλογίες και νιτσεϊκή ανησυχία.

Ο Καμύ της «Πτώσης» είναι ένας αθεράπευτος πειραματιστής για χάρη της νεωτερικότητας και της καινοτομίας, είναι ο αναθεωρητής των αφηγηματικών τρόπων, ο διακριτικός στοχαστής που αναμοχλεύει την παράδοση και τα βασικά ανθρώπινα διλήμματα.

Ο Καμύ του «Πρώτου Ανθρώπου» είναι ο συγγραφέας που επιστρέφει στην πρώτη γραφή, στα μεγάλα μεσογειακά τοπία, στο ζήτημα της ευλογημένης φτώχειας του Νότου, με την αναρχία των ιδεών και την βαθιά ευαισθησία της θάλασσας και του ήλιου.

Ο Καμύ είναι η απόλαυση του ύφους!