Το παγκόσμιο μυθιστόρημα αρχίζει και τελειώνει στην αποβάθρα ενός τρένου

Το ρώσικο μυθιστόρημα με τις απάτητες κορυφές του θα παραμείνει, καθώς φαίνεται, ένα ορόσημο ανάλογο με τους αρχαίους τραγικούς και τον Σαίξπηρ. Η λογοτεχνία του μεταμοντέρνου επιχείρησε ανεπιτυχώς να το αποδομήσει, άλλοτε με τον «Δούρειο Ίππο» που λέγεται Ναμπόκοφ και άλλοτε με τα πάρθια βέλη αναγνωρισμένων συγγραφέων της εποχής μας όπως ο Κούτσι ( «οι μεγάλοι Ρώσοι δάσκαλοι δεν έχουν τίποτε να μας διδάξουν»).

Αν δεχτούμε ότι ανάμεσα στα μεγάλα μυθιστορήματα του Ρωσικού ρεαλισμού ξεχωρίζει η «Άννα Καρένινα» κυρίως για την αφηγηματική ισορροπία, την γλωσσική αρτιότητα αλλά και τον βαθύ οραματισμό του δημιουργού της, τότε η ιστορία του σύγχρονου μυθιστορήματος ξεκινά και τελειώνει στην αποβάθρα ενός τρένου.

Το τρένο βρίσκεται στην καρδιά αυτού του αρχετυπικού μυθιστορήματος, είναι το όχημα του δράματος, ή καλύτερα είναι το όχημα που υφαίνει αρχικά το δράμα και στο τέλος δίνει τη λύση. Ένας σιδηροδρομικός συρμός φέρνει την Άννα στην αγκαλιά του Βρόντσκι, ένας άλλος παίρνει τη ζωή της όταν εκείνη ρίχνεται στις ράγες του.

Το τρένο δεν είναι απλά ένα μέσο μεταφοράς. Υπό προϋποθέσεις γίνεται ο κομιστής της ευτυχίας και του πάθους αλλά και ένα άγριο θηρίο που δολοφονεί αν βρεθείς στο δρόμο του. Το τρένο είναι και η μικρογραφία μιας ταξικής κοινωνίας, είναι η μικρογραφία ενός κόσμου που παρά τις προσπάθειές μας να τον αλλάξουμε παραμένει πάντα ίδιος με τις κοινωνικές διακρίσεις, τις ίντριγκες, τα στεγανά, τις προκαταλήψεις, τον καθωσπρεπισμό και όλα τα συμπαρομαρτούντα.

Η κληρονομιά της Άννας Καρένινα θα στοιχειώνει το παγκόσμιο μυθιστόρημα μέχρι τα απώτατα όρια του χρόνου, μέχρι τη στιγμή που θα πάψουμε πια να γράφουμε και να διαβάζουμε μυθιστορήματα.