Η ανεξαρτησία της Λιθουανίας

Τα πρώτα σημάδια διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης έχουν αρχίσει και ένα από τα κρατίδιά της παίρνει απόφαση να αυτονομηθεί. Στις 9 Φεβρουαρίου του 1991 πραγματοποιήθηκε δημοψήφισμα στη Λιθουανία για την ανεξαρτησία της χώρας. Ο αριθμός αυτών που ψήφισαν «ναι» ήταν το 76,5% του συνολικού αριθμού ψηφοφόρων, ξεπερνώντας κατά πολύ το όριο του 50%.

Η έλευση της περεστρόικα και της γκλάσνοστ στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 επέτρεψε την ίδρυση του Σαγιούντις, ενός αντικομμουνιστικού κινήματος ανεξαρτησίας. Μετά από εμφατική νίκη στις εκλογές του Ανώτατου Σοβιέτ, τα μέλη του Σαγιούντις διακήρυξαν την ανεξαρτησία της Λιθουανίας στις 11 Μαρτίου 1990, καθιστώντας τη Λιθουανία την πρώτη σοβιετική δημοκρατία που το έπραξε.

Η Σοβιετική Ένωση προσπάθησε να καταστείλει την απόσχιση, επιβάλλοντας οικονομικό αποκλεισμό. Τη νύχτα της 13ης Ιανουαρίου 1991 τα σοβιετικά στρατεύματα επιτέθηκαν στον τηλεοπτικό πύργο του Βίλνιους, σκοτώνοντας 14 Λιθουανούς πολίτες και τραυματίζοντας 600 άλλους. Η Λιθουανία ήταν σοβιετική δημοκρατία από το 1944 έως την ανεξαρτησία της στις 11 Μαρτίου 1990. Στις 4 Φεβρουαρίου 1991 η Ισλανδία ήταν η πρώτη χώρα, η οποία αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Λιθουανίας. Μετά το σοβιετικό πραξικόπημα του Αυγούστου, η χώρα έλαβε ευρεία επίσημη αναγνώριση και έγινε μέλος του ΟΗΕ στις 17 Σεπτεμβρίου 1991. Έγινε μέλος του NATO στις 29 Μαρτίου 2004 και την 1η Μαΐου 2004 εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Από το 1944 έως το 1952 περίπου 100.000 Λιθουανοί παρτιζάνοι πολέμησαν έναν αντάρτικο πόλεμο κατά του σοβιετικού συστήματος. Εκτιμάται ότι 30.000 παρτιζάνοι και οι υποστηρικτές τους σκοτώθηκαν. Πολλοί περισσότεροι συνελήφθησαν και απελάθηκαν σε γκουλάγκ της Σιβηρίας. Εκτιμάται ότι κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στη μετέπειτα σοβιετική προσάρτηση η Λιθουανία έχασε 780.000 άτομα.

Δεδομένου ότι η Λιθουανία δήλωσε την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της στις 11 Μαρτίου 1990, έχει διατηρήσει ισχυρές δημοκρατικές παραδόσεις. Διεξήγαγε τις πρώτες ανεξάρτητες γενικές εκλογές της στις 25 Οκτωβρίου 1992, στις οποίες το 56,75% των ψηφοφόρων υποστήριξε το νέο σύνταγμα. Τον Ιούλιο του 2023 πραγματοποιήθηκε στο Βίλνιους, την πρωτεύουσα της χώρας, η 36η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ με κυριότερα θέματα συζήτησης τη συνεχιζόμενη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, καθώς και τις προοπτικές ένταξης της Ουκρανίας και της Σουηδίας στη Συμμαχία.

Με μια ματιά...

1824: Υπογράφεται στο Λονδίνο συμφωνητικό ανάμεσα σε Άγγλους κεφαλαιούχους και τους εκπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης, Ιωάννη Ορλάνδο και Ανδρέα Λουριώτη, για τη σύναψη δανείου ύψους 800.000 λιρών.

1828: Ο Ιμπραήμ Πασάς φτάνει στην Τρίπολη επικεφαλής δύναμης 12.000 ανδρών, από τους οποίους οι 3.000 ιππείς, και διατάσσει την κατεδάφιση των τειχών και την ολοκληρωτική καταστροφή της πόλης.

1857: Πέθανε στην Κέρκυρα (ύστερα από αλλεπάλληλες εγκεφαλικές συμφορήσεις) ο Διονύσιος Σολωμός, ο εθνικός ποιητής της χώρας μας, από τις κορυφαίες πνευματικές φυσιογνωμίες του νεότερου ελληνισμού.

1895: Ο Αμερικανός γυμναστής Ουίλιαμ Μόργκαν παρουσιάζει ένα νέο παιχνίδι, το βόλεϊμπολ.

1909: Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Ριζοσπάστης», με διευθυντή τον Γεώργιο Φιλάρετο. Η νέα εφημερίδα, που είναι όργανο του Ριζοσπαστικού Συνδέσμου, προπαγανδίζει την ανάγκη για σοβαρή λαϊκή δράση κατά της μοναρχίας και την εξυγίανση του δημόσιου βίου της χώρας.

1928: Γεννήθηκε ο Ρίνους Μίχελς, διακεκριμένος Ολλανδός προπονητής ποδοσφαίρου. Του αποδίδεται η δημιουργία ενός κύριου αγωνιστικού τρόπου ποδοσφαίρου όσον αφορά την τακτική, το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο. Το 1999 αναγνωρίστηκε από τη ΦΙΦΑ ως ο κορυφαίος προπονητής του 20ού αιώνα. Το 1946 είπε τη διάσημη φράση «η επίθεση είναι ο καλύτερος τρόπος άμυνας» και με βάση αυτήν τη λογική το 1965 ανέλαβε τον Άγιαξ ως προπονητής. Χρησιμοποίησε ένα σύστημα 4–3–3, στο οποίο οι παίκτες αντάλλασσαν τις θέσεις και έπρεπε να μπορούν να παίξουν σε οποιαδήποτε.

1943: Γεννήθηκε ο Τζόζεφ Στίγκλιτζ, Αμερικανός οικονομολόγος, βραβευμένος με Νόμπελ.

1945: Γεννήθηκε η Μία Φάροου, Αμερικανίδα ηθοποιός. Απέσπασε μεγαλύτερη προσοχή λόγω του γάμου της με τον Φρανκ Σινάτρα σε ηλικία 21 ετών, ο οποίος διήρκεσε δύο χρόνια. Η ενσάρκωση της Ρόζμαρι Γούντχαους στην ταινία τρόμου «Το μωρό της Ρόζμαρι» (1968) την έκανε υποψήφια για βραβείο BAFTA και Χρυσή Σφαίρα για την καλύτερη ηθοποιό.

1948: Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, αντάρτικη δύναμη υπό τον Νίκο Τριανταφύλλου φτάνει κρυφά έξω από τη Θεσσαλονίκη και ρίχνει στην πόλη δεκάδες βλήματα πυροβολικού, προκαλώντας πανικό και σύγχυση σε αρχές και κατοίκους.

2011: Πέθανε ο Μιλτιάδης Έβερτ, Έλληνας πολιτικός. Διετέλεσε βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία (1974-1986,1989-2009), δήμαρχος Αθηναίων (1986-1989) και πρόεδρος του κόμματος (1993-1997).