Τα 60 χρόνια της θρυλικής Αναγέννησης Άρτας

Τα 60 χρόνια από την ίδρυσή της γιορτάζει φέτος η Αναγέννηση Άρτας. Αφετηρία της το έτος 1960, όταν είχαν συγχωνευτεί τα τρία σωματεία της περιοχής, Αετός, Παναμβρακικός, Ολυμπιακός Άρτας, και προέκυψε το νέο σωματείο με σήμα το ξακουστό γεφύρι.

Το όνομα «Αναγέννηση» συμβόλιζε την αναγέννηση του ποδοσφαίρου της περιοχής, καθώς σταμάτησαν οι τοπικοί ανταγωνισμοί που δίχαζαν τον κόσμο, έγινε συνένωση δυνάμεων και ανοίχθηκαν νέοι ορίζοντες. Στα χρόνια που ακολούθησαν, η Άρτα μεγαλούργησε ποδοσφαιρικά. Η θρυλική Αναγέννηση στο τέλος της δεκαετίας του ’60 και αρχές της δεκαετίας του ’70 πάλεψε με αξιώσεις για άνοδο στην Α’ Εθνική. Ειδικά την αγωνιστική σεζόν 1969-70, λίγες αγωνιστικές πριν από τη νήμα του τερματισμού, ήταν πρώτη στο πρωτάθλημα Β’ Εθνικής.

Τελικά τερμάτισε στην 3η θέση, μετά τον Απόλλωνα Αθηνών και την Κόρινθο. Το ίδιο και στις άλλες δύο αγωνιστικές σεζόν που ακολούθησαν. Διεκδικούσε θέση ανόδου, αλλά έχανε έδαφος στα κρίσιμα παιχνίδια της τελικής ευθείας. Είτε για αγωνιστικούς λόγους είτε για εξωαγωνιστικούς. Η Άρτα ήταν έξω από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων και από τα «διευθυντήρια» που υπήρχαν τότε στο ελληνικό ποδόσφαιρο.

Η Αναγέννηση πάλευε μόνη της με τον σταυρό στο χέρι, σε έναν χώρο όχι και τόσο… ορθόδοξο! Μοναδικό όπλο της ο ηρωικός φίλαθλος κόσμος που ήταν στο πλευρό της. Το γήπεδό της ήταν μικρό για να χωρέσει τους φιλάθλους. Τα εισιτήρια ανάρπαστα. Ο κόσμος για να βολευτεί πήγαινε στις ταράτσες των διπλανών πολυκατοικιών και στον λόφο που είναι δίπλα στο στάδιο. Στα εκτός έδρας παιχνίδια, δεκάδες λεωφορεία και εκατοντάδες ΙΧ ακολουθούσαν την Αναγέννηση όπου και αν έπαιζε. Το όραμα της Α’ Εθνικής έμεινε τελικά απραγματοποίητο.

Όσοι έζησαν εκείνες τις εποχές κάνουν λόγο για μια σούπερ ομάδα, με σπουδαίους παίκτες που απέδιδαν καταπληκτικό ποδόσφαιρο. Σήμερα η Αναγέννηση είναι στη Γ’ Εθνική και γίνεται στην Άρτα συντονισμένη προσπάθεια να μπουν οι βάσεις, με στόχο σε λίγα χρόνια η ιστορική ομάδα να πάρει τη θέση που ταιριάζει στο όνομα και την ιστορία της. Προπονητής είναι η παλιά δόξα της ομάδας Τάσος Νταλάκας και πρόεδρος ο Τάκης Παπαβασιλείου. Η διοίκηση σε συνεργασία με τον σύλλογο βετεράνων ποδοσφαιριστών έχει προγραμματίσει η επέτειος των 60 χρόνων από την ίδρυση του σωματείου να γιορταστεί με σειρά εκδηλώσεων στην πόλη και σε άλλες περιοχές.

Να αναδειχτεί η μεγάλη ιστορία της Αναγέννησης, όχι μόνο για να θυμίσει τα παλιά στους μεγαλύτερους, αλλά περισσότερο αυτή να γίνει γνωστή στα παιδιά, στη νέα γενιά των φιλάθλων. Τις ημέρες των Χριστουγέννων, στην αίθουσα «Σκουφάς» της Άρτας, στην παρουσίαση του αξιόλογου βιβλίου «Μια ζωή Αναγέννηση» του Ντίνου Γιώτη, αναβίωσαν στιγμές από το παρελθόν. Βοήθησε σε αυτό και η παρουσία παλιών παικτών της χρυσής εποχής στη δεκαετία του ’70. Το ακροατήριο πυκνό. Όλοι είχαν κάτι να πουν, κάτι να θυμηθούν από τα παλιά ωραία χρόνια. Ιστορίες για τις εξορμήσεις σε άλλες περιοχές, για τα εκτός έδρας παιχνίδια της Αναγέννησης.

Όταν ερήμωνε η Άρτα, γιατί ο κόσμος ακολουθούσε την αγαπημένη ομάδα του. Παράλληλα στον ίδιο χώρο λειτούργησε και έκθεση φωτογραφίας του ιστορικού ερευνητή και ένθερμου φίλου της ομάδας Κώστα Μπανιά. Εμβληματική μορφή στην κοινωνία της Άρτας ο Κώστας Μπανιάς, έζησε από κοντά τη διαδρομή της «Θεάς Αναγέννησης» όπως ο ίδιος την αποκαλεί. Μέσα στο 2020 θα γίνουν και άλλες εκδηλώσεις, ενώ η τωρινή ομάδα αγωνίζεται με την επετειακή ασπρόμαυρη φανέλα των παλιότερων χρόνων.

Η ίδρυση της Αναγέννησης το 1960 συνέπεσε με σημαντικές αλλαγές που σημειώθηκαν στον χώρο του ελληνικού ποδοσφαίρου. Το 1959 ιδρύθηκαν ο ΟΠΑΠ και η Α’ Εθνική Κατηγορία. Το 1961 ξεκίνησε πειραματικά η λειτουργία του πρωταθλήματος Β’ Εθνικής, που από το 1964 έγινε εθνικό πρωτάθλημα στην τελική του μορφή. Το 1960 ήταν χρονιά-ορόσημο για το ποδόσφαιρο στη νύμφη του Αμβρακικού. Μετά από απανωτές συσκέψεις, αποφασίστηκε τα σωματεία Παναμβρακικός, Αετός, Ολυμπιακός να αφήσουν στην άκρη τους τοπικούς ανταγωνισμούς, να συγχωνευτούν και να γίνει μια νέα δυνατή ομάδα, η οποία θα συσπειρώσει τον κόσμο και θα εκπροσωπεί στη συνέχεια το ποδόσφαιρο της περιοχής. Σύμφωνα με τον Κώστα Μπανιά, στην αρχή ήθελαν να πουν τη νέα ομάδα «Πύρρος», από τον βασιλιά της Ηπείρου. Μετά είπαν για «Αμβρακία». Ιστορικό όνομα, αλλά ήθελαν κάτι πιο ποδοσφαιρικό. Τελικά συμφώνησαν να δοθεί το όνομα «Αναγέννηση», με ασπρόμαυρες φανέλες και σήμα το ιστορικό γεφύρι της Άρτας.

Οι πρώτες εμπειρίες στο πρωτάθλημα Β’ Εθνικής

Η Αναγέννηση προσέλαβε για προπονητή τον παλιό γκολκίπερ του Ολυμπιακού Στέλιο Κουρουκλάτο. Το έμψυχο δυναμικό συνέθεταν παίκτες από τις τρεις ομάδες που συγχωνεύτηκαν με αρχηγό τον Κώστα Αμβράζη. Οι πρώτοι άσοι της Αναγέννησης πλην του αρχηγού και οι Μπακατσέλος, Μπέκας, Τζαχρήστας, Κίκκης, αδελφοί Κεφάλα, Παπαδημητρίου, Αμβράζης, Σκούρας, Παπαγεωργίου, Σακκάς, Ρέντζος, Πριόβολος, Παπαγιάννης, Μαστρογιάννης, Κατσάνος και άλλοι. Την αγωνιστική σεζόν 1962-63 που η Β’ Εθνική καθιερώθηκε ως πανελλήνιο πρωτάθλημα η Αναγέννηση είχε σημαντικούς αντιπάλους, όπως Εδεσσαϊκός, ΑΕ Τρικάλων, Αχιλλέας Τρικάλων, Μακεδονικός Κοζάνης, Ολυμπιακός Βόλου, Βέροια, Λαρισαϊκός, Άρης Πτολεμαΐδας, Παλλαμιακή, Ηρακλής Λάρισας, Αναγέννηση Καρδίτσας, Ολυμπιακός Λαμίας, Αμφισσαϊκός. Στο ματς της πρεμιέρας στο κατάμεστο στάδιο Άρτας η Αναγέννηση προηγήθηκε 1-0 με γκολ του Πριόβολου στο 30’, αλλά ο Αβέρωφ έκανε την ανατροπή σε 1-3 με γκολ των Παπαδημητρίου (2) και Κρικώνη. Η Αναγέννηση οδηγήθηκε σε τριπλό μπαράζ με Αβέρωφ, Παλλαμιακή και υποβιβάστηκε στην Α’ Κατηγορία της ΕΠΣ Ηπείρου. Έφερε ισοπαλία 1-1 με την Παλλαμιακή στην Αθήνα και έχασε 3-2 στο καθοριστικό μπαράζ από τον Αβέρωφ στην Πάτρα.

Η δημιουργία της μεγάλης ομάδας

Μέχρι το 1969 η Αναγέννηση προσπαθούσε να βρει τον δικό της δρόμο και τις ισορροπίες που ψάχνει κάθε νέα ομάδα, όταν ανοίγει τα φτερά να πετάξει ψηλότερα. Είχε ανόδους και καθόδους μεταξύ ερασιτεχνικής κατηγορίας και Β’ Εθνικής. Σημαντική δουλειά έκανε αυτά τα χρόνια ο προπονητής Κώστας Σωτηριάδης, ο γνωστός και ως «Κωστάρας», παλιός διεθνής άσος του Πανιωνίου στη δεκαετία του ’50. Παράλληλα με τους παίκτες από την παλιά φρουρά, βγήκαν και νέα ταλέντα από ομάδες της περιοχής. Στο δυναμικό προστέθηκαν αξιόλογοι παίκτες όπως οι Σιακούφης, Κουτσογιώργος, Ευταξίας, Χρηστάκης, Μπασούκας, Χουλιάρας, Πέτσας, Τσίτσικας, Τσιάφης, Κλάρας, Τζιομάκης, Νίκου, Λάιος και άλλοι. Την αγωνιστική σεζόν 1968-69 επιστρέφει πανηγυρικά στη Β’ Εθνική όχι απλώς για να μείνει αλλά να πρωταγωνιστήσει.

Πανηγυρικά πρωταθλήτρια στην Α’ Κατηγορία της ΕΠΣΗΠ, έκανε επίδειξη ισχύος και στο ειδικό ερασιτεχνικό πρωτάθλημα την άνοιξη του 1969 με πρωταθλητές άλλων ενώσεων όπως Καλλιθέα, Κορωπί, Ηρόδοτο, Παναιγιάλειο, Σαρωνικό, ΑΕ Μυτιλήνης, Ανταγόρα Κω, Παναρκαδικό. Το μεγάλο ντέρμπι ανόδου στη Β’ Εθνική με την Καλλιθέα έγινε τη Δευτέρα του Πάσχα, 14 Απριλίου 1969, στο γήπεδο του Πανιωνίου στη Νέα Σμύρνη, παρουσία 12.000 θεατών με τους Αρτινούς να κερδίζουν τη μάχη της εξέδρας. Στο 31’ προηγήθηκε 1-0 η Καλλιθέα με γκολ του Μάρκου και ισοφάρισε στο 52’ η Αναγέννηση με τον Κουτσογιώργο, όταν έκλεψε την μπάλα από τον Κυριαζή. Η αρτινή ομάδα από το 43’ έπαιζε με 10 παίκτες λόγω αποβολής του Κοντογιώργου.

«Ομολογουμένως μας συνεκίνησε ο ηρωϊσμός της ομάδος που έρχεται από τον θρυλικό Άραχθο και πιο πολύ μας συνήρπασε η ψυχή του αμυντικού πρωταγωνιστού της Σιακούφη» έγραφε στην κριτική η «Αθλητική Ηχώ» συνεχίζοντας: «Εμπνεόμενοι από τον ηρωϊσμό του Σιακούφη και οι Λάιος, Μπασιούκας, Κοντογιώργος (μέχρι της αποβολής), Σκούρας, απετέλεσαν ένα απόρθητο οχυρό, πάνω στο οποίο έσπαγαν οι επιθέσεις των Καλλιθεατών. Θαυμάσιος και ο Κουτσογιώργος που εσημείωσε το γκολ της ισοφάρισης. Ταλαντούχος παρουσιάζεται και ο Ευταξίας, που επιτηρήθηκε ιδιαίτερα από τους αντιπάλους του. Ακόμη ξεχώρισε ο λαμπρός Κλάρας. Εξαιρετική επίσης η απόδοσις του αεικινήτου Πέτσα και του δημιουργικού Ρέντζου. Φιλότιμη η προσπάθεια του Νίκου». Διαιτητής ήταν ο Νίκος Ζλατάνος.

Το ανεκπλήρωτο όνειρο της Α’ Εθνικής

Στην πενταετία 1969-74 η Αναγέννηση είχε μια πολύ καλή και δυνατή ομάδα, που λίγο έλειψε τη σεζόν 1969-70 να ανεβεί στην Α’ Εθνική. Και τις υπόλοιπες σεζόν έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο. Ήταν η πρώτη ποδοσφαιρική δύναμη στην Ήπειρο, καθώς είχε καλύτερη βαθμολογική θέση από τον ΠΑΣ Γιάννινα. Ο «Άγιαξ της Ηπείρου» από το 1972 και μετά, που ενισχύθηκε με τους 6 παίκτες από την Αργεντινή, άρχισε να παίρνει τα ποδοσφαιρικά πρωτεία στην Ήπειρο από την Αναγέννηση, που τα κρατά μέχρι στις μέρες μας. Η πενταετία αυτή (1969-74) είναι η καλύτερη στην 60χρονη ιστορία της θρυλικής ομάδας. Στα χρόνια αυτά κάθισαν στον πάγκο αξιόλογοι προπονητές όπως οι Κώστας Σωτηριάδης, Μίμης Σιδηρόπουλος, Σπύρος Καρποδίνης, Θωμάς Δημητρίογλου και Ανδρέας Παπαεμμανουήλ. Στο ρόστερ είχαν προστεθεί ακόμη οι Βάσιος, Παπαδιώτης, Δημουλίτσας, Κοτρώτσος, Μπέτης, Καραμούτσος, Παπαχρήστος, Κωστούλας, Ξυθάλης, Ευθυμίου και άλλοι, ενώ άλλοι από την παλιά φρουρά είχαν αποχωρήσει.

Τα μεγάλα ντέρμπι με τον ΠΑΣ Γιάννινα

Σε αυτήν τη χρυσή για την Αναγέννηση και το αρτινό ποδόσφαιρο πενταετία (1969-74) ξεχώρισαν και τα μεγάλα ντέρμπι με τον ΠΑΣ Γιάννινα. Τα ντέρμπι αυτά προκαλούσαν πανελλήνιο ενδιαφέρον και καλύπτονταν με απεσταλμένους από τις αθηναϊκές εφημερίδες. Δύο θηρία στην ίδια αρένα. Από τη μια πλευρά ο ΠΑΣ με τους Σιόντη, Τσουρλίδα, Παστερνάκη, Κοντογιωργάκη, Γκλασμάνη, Λίσα, Αλβαρέζ, Γραμμενιάτη, Βέργο, Χατζηκαπετάνη, Μοντέζ και από την άλλη η Αναγέννηση με τους Σιακούφη, Νίκου, Βάσιο, Παπαδιώτη, Ευταξία, Κουτσογιώργο, Χρηστάκη, Πέτσα, Κοντογιώργο και άλλους.

Σε ένα ματς που έγινε την Κυριακή 12/11/1972 για το πρωτάθλημα Β’ Εθνικής, η Αναγέννηση κέρδισε με σκορ 1-0 με γκολ του Κουτσογιώργου, αλλά σημειώθηκαν μεγάλα επεισόδια που έσβησαν λόγω της ξαφνικής νεροποντής που ξέσπασε! Ενόψει της ρεβάνς του β’ γύρου στα Γιάννινα και του αγώνα Κυπέλλου τον Ιανουάριο του 1973, ο Διοικητής Χωροφυλακής Ηπείρου κάλεσε σε γεύμα συμφιλίωσης τις δύο ομάδες στα Γιάννινα και ζήτησε από τους νομάρχες και δημάρχους να συνδράμουν για να πέσουν οι τόνοι και να υπάρξει συμφιλίωση. Υποχρεώθηκε ο μεγάλος Ηπειρώτης τραγουδιστής Αλέκος Κιτσάκης να γράψει και τραγούδι για τον σκοπό αυτόν.

Το μετέδιδε κάθε μέρα, βάσει αστυνομικής διάταξης, ο κρατικός ραδιοφωνικός σταθμός Ιωαννίνων. Δυστυχώς το τραγούδι αυτό, που καλούσε τους φιλάθλους των δύο πόλεων να γίνουν φίλοι, δεν εγγράφηκε σε δίσκο, αλλά μόνο σε ταινία μαγνητοφώνου και χάθηκε στην πορεία. Γι’ αυτό δεν διασώθηκε στις μέρες μας. Όπως μας είχε πει το «αηδόνι της Ηπείρου», ένας από τους στίχους του τραγουδιού ήταν: «Αγαπηθείτε Αρτινοί μαζί με τους Γιαννιώτες και δείξτε ότι είσαστε λεβέντες Ηπειρώτες…».

Τα φώτα έσβησαν στο μπαράζ της Ριζούπολης

Την αγωνιστική σεζόν 1974-75 η Αναγέννηση υποβιβάστηκε στη Γ’ Εθνική, για να επιστρέψει στη Β’ Εθνική την επόμενη σεζόν 1975-76 με προπονητή τον θρυλικό Νίκο Πάγκαλο, τον δημιουργό της μεγάλης Δόξας Δράμας. Άρχισε να γίνεται ομάδα-ασανσέρ με υποβιβασμούς και ανόδους. Στην αγωνιστική σεζόν 1977-78 ανήλθε πάλι στη Β’ Εθνική, μετά από μπαράζ αγώνα με τον Παναιγιάλειο στο γήπεδο της Ριζούπολης. Οι δύο ομάδες ισοβάθμησαν στη 2η θέση (πρώτος ήταν ο Ολυμπιακός Λουτρακίου) της Εθνικής Ερασιτεχνικής και μονομάχησαν στη Ριζούπολη την Κυριακή 25 Ιουνίου 1978. Στον πάγκο της Αναγέννησης και πάλι ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ.

Το ματς έληξε ισόπαλο 0-0 και η άνοδος για την Αναγέννηση κρίθηκε στα πέναλτι με σκορ 4-3. Η σύνθεση της Αναγέννησης: Νικολάου, Μητσάρας, Γούλας, Κωστούλας, Ξυθάλης, Μπέτσης, Ρίζος (60’ Ζάχος), Σπύρου, Δ. Νταλάκας, Λάιος, Ντόβας (65’ Πολύζος).

Η μοίρα το έφερε, πάλι στο γήπεδο της Ριζούπολης, την επόμενη σεζόν 1978-79, να γραφεί ο επίλογος της χρυσής εποχής για την αρτινή ομάδα, όταν οδηγήθηκε σε αγώνα μπαράζ με τη Βέροια. Η ισοβαθμία στο όριο της καυτής ζώνης του υποβιβασμού οδήγησε τις δύο ομάδες σε μπαράζ παραμονής. Κέρδισε η Βέροια 1-0 με γκολ του Χατζάρα. Η «βασίλισσα» εξασφάλισε την παραμονή και η Αναγέννηση υποβιβάστηκε στη Δ’ Εθνική.

Το ντέρμπι αυτό ήταν ο «επιτάφιος θρήνος» για τη μεγάλη ομάδα της Αναγέννησης, καθώς από τότε δεν μπόρεσε ποτέ να επιστρέψει στη Β’ Εθνική. Στα υπόλοιπα 41 χρόνια, μέχρι και στις μέρες μας, η αγωνιστική παρουσία ήταν στα πρωταθλήματα Γ’, Δ’ Εθνικής όπως και στις ερασιτεχνικές κατηγορίες της Άρτας. Το κύκνειο άσμα γράφτηκε το Σάββατο 7 Ιουλίου 1979 στο κατάμεστο από Αρτινούς φιλάθλους γήπεδο της Ριζούπολης. Σε αυτό το «μπαράζ των δακρύων» η Αναγέννηση αγωνίστηκε με τους Παντελή, Παπανικολάου (60’ Νικολάου), Γούλα, Ξυθάλη, Νταλάκα, Τσόγκα, Ρίζο, Σπύρου, Λάιο, Ντόβα, Παπαποστόλη (52’ Ζάχο).

Ο Νικοπολίδης και οι άλλοι μεγάλοι παίκτες

Η Άρτα είναι «ποδοσφαιρομάνα» και κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει. Αρκετοί αγωνίστηκαν σε μεγαλύτερες ομάδες, όπως ο Αμβράζης στην Παναχαϊκή, ο Σιακούφης στον Παναιτωλικό, ο Δημήτρης Νταλάκας στην Παναχαϊκή, ο Αντώνης Νικοπολίδης σε Παναθηναϊκό, Ολυμπιακό, ο Λάμπρος Γεωργιάδης στην ΑΕΚ, ο Γιώργος Βαΐτσης στον Ολυμπιακό, ο Δημήτρης Θώδης στον Ηρακλή, ο Περικλής Σπυράκος στον Πανηλειακό. Ο Νικοπολίδης είναι γέννημα θρέμμα της Αναγέννησης, με μεταγραφή από τη Βίγλα. Είναι ο παίκτης που έκανε τη μεγαλύτερη καριέρα απ’ όσους φόρεσαν τη φανέλα της Αναγέννησης, με αποκορύφωμα το Euro 2004 στα γήπεδα της Πορτογαλίας. Σημειωτέον ότι και ένας ακόμη «ευρωεστεμμένος», ο Μιχάλης Καψής, φόρεσε τη φανέλα της Αναγέννησης στις αρχές της δεκαετίας του ‘90.

Στην Αναγέννηση, κυρίως στις δεκαετίες ’80 και ’90, αγωνίστηκαν και άλλοι σημαντικοί παίκτες που για διάφορους λόγους δεν πήγαν στην Α’ Εθνική, όπως οι Δημητρίου, Γούλας, Ζυγουβέλης, Παλιάτσος, Τάσος Νταλάκας, Ντόβας, Μπούρας, Στράτος, Μπουλιέρης, Δήμας, Αναγνωστάκης, Μαγκάκης, Μητσαράς, Ζήσης, Τσόγκας, Ζάχος, Βλάχος, Αθανασόπουλος, Ρώσσιος, Στασινός, Βέτσιος, Σφήκας, Μήτσιος, Ζαπαντώτης, Χρηστιάς και άλλοι. Με την Αναγέννηση κατά καιρούς αγωνίστηκαν και δανεικοί παίκτες από τον ΠΑΣ, όπως οι Λαδιάς, Κλείτσας, Χαρίσης, Κατσίφας, Καλούδης.

«Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ γκρεμιζόταν…»

Σήμα της Αναγέννησης το θρυλικό γεφύρι της Άρτας στον ποταμό Άραχθο, που είναι στις παρυφές της πόλης, στην είσοδο της πόλης από την πλευρά της Φιλιππιάδας. Η παράδοση θέλει να θυσιάζεται η γυναίκα του πρωτομάστορα καθώς το γεφύρι «ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ γκρεμιζόταν…». Διακρίνεται για τη μοναδική αρχιτεκτονική του αλλά και για τους θρύλους που έχουν συνδεθεί με την κατασκευή του. Στη σύγχρονη εποχή η φράση «γεφύρι της Άρτας» χρησιμοποιείται για κάθε έργο που συναντά δυσκολίες και αδυνατεί να ολοκληρωθεί. Χρονολογικά, το χτίσιμό του δεν έχει καθοριστεί ακριβώς. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Φαίνεται ότι είχε αρχικά θεμελιωθεί κατά τον 3ο π.Χ. αιώνα επί βασιλείας Πύρρου του Α’. Κατά καιρούς έγιναν επισκευές και προσθήκες, με τελευταία εκείνη του 1612, που πιθανόν του έδωσε και τη σημερινή του μορφή.