Πού το διάβασες;
Η υπόθεση ενός βιβλίου είναι υπόθεση του συγγραφέα του. Η ανάγνωσή του είναι καθαρά υπόθεση του αναγνώστη.
Πότε διάβασες κάποιο βιβλίο, σε ποιο κύκλο της ζωής σου, σε πόσο χρόνο, όλα αυτά παίζουν το ρόλο τους στη μνήμη μας. Ο Χρόνος είναι σπουδαίο πράγμα. Μήπως όμως και ο Χώρος;
Ο χρόνος καθόρισε την εμπειρία της ανάγνωσης. Αν, ας πούμε, διάβασες τις Μεγάλες Προσδοκίες του Ντίκενς στα 16, η ανάμνηση της ανάγνωσης σε γυρίζει εκεί πίσω και ξέρεις καλά τι σημαίνει αυτό. Αρκεί να ξαναδιαβάσεις ένα βιβλίο στα 46, για να συλλογιστείς τη διαφορά της αναγνωστικής στιγμής. Τη διαφορά του Πότε. Όμως, Πού το διάβασες;
Ολυμπιακός: Οι λύσεις που δίνει η επιστροφή του Ορτέγκα
Πιστεύω πως, για κάποιο λόγο, το Πού δεν ξεχνιέται. Αφήνει αποτύπωμα και μάλιστα σημαντικό. Λίγα «σημαιάκια» καρφιτσωμένα στο δικό μου γεωγραφικό χάρτη ανάγνωσης:
Ο Έρωτας στα χρόνια της χολέρας του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες διαβάστηκε στο κρεβάτι με πυρετό. Ανάμεσα στην πτυχιακή ύλη - και αντί γι’ αυτήν.
Η Μάνη του Πατρίκ Λι Φέρμορ, στη Μάνη.
Η τελευταία πνοή του Λουίς Μπουνιουέλ διαβάστηκε σε καφενείο στο Ναύπλιο, όταν όλοι βρίσκονταν στο πασχαλινό τραπέζι και η πόλη ήταν έρημη κι όλη δική μου. Κάπως όπως ήταν οι πόλεις μας και φέτος το Πάσχα.
Ο Αναρχικός Τραπεζίτης του Πεσσόα, στο αεροπλάνο. Στα σύννεφα.
Το 100 χρόνια μοναξιάς, για τρίτη φορά, κρυφά στο γραφείο, κοιτάζοντας προς τα κάτω και διαβάζοντας μέσα στο ανοικτό συρτάρι, ως μαγικό αντίδοτο στο ρεαλισμό.
Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι διαβάστηκαν μπρούμυτα στο απέραντο γαλάζιο του χαλιού. Η Μεγάλη Ανθολογία ήταν ένα βιβλίο τεράστιο και οι στίχοι του Σολωμού απλωμένοι στο χαλί του καθιστικού γίνονταν ακόμη πιο τεράστιοι.
Η Πτώση του Οίκου των Άσερ του Έντγκαρ Άλαν Πόε στο 10ο όροφο, με καταιγίδα να μαίνεται έξω. Ούτε σκηνοθετημένη τέτοια ανάγνωση.
Το 10 του Καραγάτση, στην άμμο της Μήλου. Γέμισε άμμο αυτό το βιβλίο και είναι ακόμα γεμάτο χρυσούς κόκκους.
Η Αργοναυτική Εκστρατεία, στο παιδικό κρεβάτι με πυρετό - και τα περισσότερα κλασικά παιδικά βιβλία, στο μπάνιο, με την πόρτα κλειστή για ώρες.
Θα κάνω μια εξαίρεση στο Πού για το 1984 του Όργουελ. Όπου κι αν διαβάστηκε, σημασία για μένα εξακολουθεί να έχει το Πότε: το 1984.
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου μας βρίσκει λίγο πολύ σε ένα χώρο και το Πού διαβάζουμε έχει μια παγκόσμια απάντηση: Στο σπίτι μας.
