«Ξένος», η ποιητική της Μεσογείου

«Σήμερα, πέθανε η μαμά» Η αρχή ενός μυθιστορήματος που θυμίζει τηλεγράφημα, ένα τηλεγράφημα που στέλνει ο συγγραφέας στον κάθε αναγνώστη του ξεχωριστά. Είναι η αρχή του «Ξένου» που εγκαινιάζει τη νέα ποιητική της Μεσογείου. Το μυθιστόρημα Αλμπέρ Καμύ θυμίζει γλωσσική απόσταξη, από την οποία απομένουν μόνο τα απολύτως απαραίτητα συστατικά μιας συνταρακτικής μυθοπλασίας.

Στην ουσία ο Καμύ αφηγείται ό,τι συμβαίνει «κάτω από το ηφαίστειο». Πρόκειται για μια ιστορία που εκτυλίσσεται εντός των τειχών της ανθρώπινης ψυχής και τίποτα δεν μπαίνει ή βγαίνει από και προς την πραγματικότητα. Τα γεγονότα, τα πρόσωπα, τα τοπία, οι συνθήκες, οι ιδέες, οι αποφάσεις όλα προβάλλονται μέσα στον μεγάλο καθρέφτη, ο ήρωας δεν τα απορρίπτει αλλά δεν τα αποδέχεται κιόλας. Η τραγωδία του ήλιου συμβαίνει κάπου μακριά και δεν αφορά κανένα, η Μεσόγειος σαλεύει αδιάφορη, οι άνθρωποι γύρω της χορεύουν υπνωτισμένοι.

Ο Μερσώ αν δεν είναι Προμηθέας, είναι τουλάχιστον ένας Οιδίποδας, ένας γελασμένος βασιλιάς μιας μικρής άγνωστης πόλης στη γεωγραφία, που δεν επιτρέπει στην Μαρί να γίνει η Καλυψώ που αναλογεί σε κάθε άντρα αυτής της γης.

Περισσότερο ακόμα, ο «Ξένος» είναι μια κόντρα-ανάγνωση της τραγωδίας και επιτυγχάνεται χάρις στην παράξενη συνθήκη που είναι τελικά η γλώσσα. Είναι ένα σάλπισμα της νεωτερικότητας που ηχεί μέσα από λέξεις προσεκτικά τοποθετημένες όπως πέτρες ανώνυμες και ασήμαντες σε μια λιθοδομή.

Είναι τέλος μια αποφασισμένη διαδρομή στην οποία η μοίρα, η ελεύθερη βούληση, οι νόμοι και η αναπόφευκτη τιμωρία μικρή σημασία έχουν. «Ακόμα και στο εδώλιο, είναι πάντοτε ενδιαφέρον να ακούς να μιλάνε για σένα».