Η τραγωδία είναι πολιτική και η πολιτική είναι τραγωδία

Είναι κρίμα που οι πολιτικοί στην πλειονότητά τους αποδεικνύονται λογοτεχνικά αναλφάβητοι. Η παιδεία θα τους γλίτωνε πιθανότατα από αστοχίες που οδηγούν συχνά σε τραγωδίες. Η σχέση λογοτεχνίας και πολιτικής είναι άκρως συγγενική και δεν περιμέναμε να μας το επιβεβαιώσει ο Μαρξ και ο Ένγκελς όταν εξαίρουν την συμβολή του Μπαλζάκ στο λογιστικό μέρος της πολιτικής σκέψης τους. Η λογοτεχνία έχει πάντοτε πολιτικές προεκτάσεις στο βαθμό που η πολιτική επαληθεύει η λογοτεχνία. Τον πολιτικό στοχασμό θα τον βρεις ακόμα κι εκεί που δεν υποπτεύεσαι πως υπάρχει, όπως, για παράδειγμα, στα ποιήματα του Σεφέρη. Η πολιτική είναι πανταχού παρούσα στην τέχνη του λόγου από αρχαιοτάτων χρόνων, ξεκινώντας κανείς από τον Όμηρο.

Ωστόσο τα κατ' εξοχήν πολιτικά κείμενα παραμένουν οι τραγωδίες, και δεν υπάρχει ούτε ένας στίχος αρχαίου δράματος που να μην παραπέμπει με κάποιο τρόπο στην πολιτική και στους άρχοντες. Η Ορέστεια του Αισχύλου, η μόνη σωζόμενη τριλογία που αναφέρεται στο τέλος μιας μεσογειακής υπερδύναμης, είναι γεμάτη πολιτικά νοήματα ακολουθώντας την πεπατημένη της συμπαντικής λογικής, οι τραγωδίες με πρωταγωνιστή τον Οιδίποδα σχολιάζουν το τραγικό στοιχείο της ανάρρησης στην εξουσία με κάθε τρόπο αλλά και την ανάλογη πτώση. Η τραγωδία δεν απλά είναι ένας πολιτικός σχολιασμός, δίνει συχνά την εντύπωση πως νομοθετεί και επαναπροσδιορίζει τους θεσμούς και την επιθυμητή συμπεριφορά των αρχόντων. Η εξουσία είναι δύναμη, όπερ σημαίνει ότι δύσκολα συγκρατείται μέσα στα όρια του μέτρου. Όπως ακριβώς και η δόξα έτσι και η εξουσία γίνεται στα χέρια των ανώριμων ένα αφροδισιακό μέσο επίδειξης και αυθαιρεσίας. Τι μας μένει από την Αντιγόνη του Σοφοκλή παρά ο ακραίος φανφαρονισμός ενός νάρκισου τυράννου, παραζαλισμένου ίσως από το γλυκό πιοτό της εξουσίας; Πόσοι Κρέοντες εμφανίστηκαν από τότε στην πολιτική σκηνή της Ιστορίας; Πόσοι μίλησαν υποκριτικά για νόμους και θεσμούς; Πόσοι θεώρησαν την εξουσία τους ένα αιώνιο χάρισμα; Η συνάφεια της Σοφόκλειας Αντιγόνης με την σημερινή πολιτική κατάσταση είναι σχεδόν σατανική, στο βαθμό που να πιστεύει πια κανείς πως ζούμε πάνω στις ράγες μιας μυθοπλασίας και η έκβαση των πραγμάτων έχει προβλεφθεί εδώ και αιώνες. Η τραγωδία είναι σίγουρα μια πολιτική πράξη ειδικά όταν η πολιτική καταντά μια αδιανόητη τραγωδία.