Πανδημία - Ο χάρτης των μεταλλάξεων

Η 33 σελίδων αναφορά έχει αναρτηθεί στον BioRxiv, έναν ιστότοπο ειδικού ενδιαφέροντος, στον οποίο κοινοποιούνται ανακοινώσεις ερευνητών από ολόκληρη την υδρόγειο, ώστε να συντονισθούν οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της πανδημίας και να δημοσιοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότερα δεδομένα, με στόχο ένα αποτελεσματικό εμβόλιο.

Βασανιστικά Ερωτήματα

Οι πρώτες αντιδράσεις του ιατρικού κόσμου στις ΗΠΑ κυριαρχούνται κυρίως από το συναίσθημα της απορίας, λόγω του ότι προκαλούν το εύλογο ερώτημα του εάν και κατά πόσον η θλιβερή κατάσταση στην Ανατολική Ακτή και ειδικά στην Νέα Υόρκη σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα και κυρίως με την Δυτική Ακτή με επίκεντρο το Λος Άντζελες, οφείλεται σε επικίνδυνες μεταλλάξεις. Ήδη η γαλλική επιστημονική κοινότητα έχει ανακοινώσει 198 μεταλλάξεις του ιού, αλλά από την στιγμή που το φαινόμενο αυτό παρατηρείται και στους ιούς της Γρίππης (επίσης κορωνοϊοί) προκαλεί περισσότερο ανακούφιση, παρά ανησυχία.

Όμως τα επιδημιολογικά δεδομένα της Νέας Υόρκης παραμένουν ανησυχητικά με βάση τον μεγάλο θανάτων και τον ρυθμό διάδοσης του ιού που αποδεικνύεται μεγαλύτερος από τον ρυθμό του COVID-19, στο Wuhan, στην Κίνα, μία πόλη με ανάλογα μεγάλο πληθυσμό. Η περίπτωση αποτελεί εξαίρεση που δεν οφείλεται απλώς στην ολιγωρία των Αμερικανών να σπεύσουν να λάβουν τα απαραίτητα αυστηρά μέτρα. Δεν αποδίδεται επίσης σε φαινόμενο ανάλογο με της Ιταλίας, όπου οι χειμερινές συνθήκες της Νέας Υόρκης με τους χιλιάδες θανάτους της εποχικής γρίππης, έχουν εξαντλήσει τις δεξαμενές των ευπαθών ομάδων πριν από την εκδήλωση της πανδημίας.

Επιπρόσθετα παρουσιάζεται ένα φαινόμενο που δεν έχει παρατηρηθεί σε άλλες περιοχές της υδρογείου που έχουν πληγεί εξίσου άσχημα από τον COVID-19. Πρόκειται για την ανησυχητική δυνατότητα του νέου στελέχους να καθιστά εξαιρετικά ευάλωτα τα άτομα που προσβάλλει σε μία δεύτερη και εξίσου επικίνδυνη επίθεση του ιού, χωρίς να διασφαλίζει ανοσία.

Χαρακτηριστικά της Έρευνας

Η έρευνα βασίζεται στην ψηφιακή ανάλυση 6.000 δειγμάτων κορωνοϊού, που συλλέγονται από το ειδικό κέντρο Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας για την Διανομή Δεδομένων (Global Initiative for Sharing All Influenza Data) με έδρα την Γερμανία. Με την βοήθεια ειδικών επιστημόνων από τα πανεπιστήμια του Sheffield στην Βρεταννία και του Duke στις ΗΠΑ, η ομάδα του Los Alamos, εστιάζεται στην μετάλλαξη με τον κωδικό D614G που ελέγχει μεταβολές σε πρωτεΐνες ακίδων (spike proteins).

Το πλέον επικίνδυνο χαρακτηριστικό της μεταλλαγμένης μορφής που εντοπίζεται τον Μάρτιο, εστιάζεται στο γεγονός ότι εκτοπίζει τον αρχικό και σχετικά ήπιο COVID-19, εξελισσόμενη στην κυρίαρχη αιτία της πανδημίας. Όταν αυτού του τύπου οι ιοί πλήττουν τους ξενιστές τους, ταχύτατα εκτοπίζουν την τοπική επιδημία με αποτέλεσμα να αυξάνεται δυσανάλογα ο ρυθμός μετάδοσης. Αν και η αναφορά έχει συνταχθεί σε ύφος σχεδόν ακατάληπτο για τους μη ειδικούς ή για όσους δεν έχουν επιστημονική εξοικείωση με το αντικείμενο και επιπλέον ξενίζει με το εξαιρετικά ψυχρό της ύφος, δεν παύει να προκαλεί απελπισία με την έκθεση των ευρημάτων.

Το νέο στέλεχος εμφανίζεται μετά το πρώτο κύμα στην Ιταλία, που ήδη δοκιμάζεται και λόγω του ότι όλες οι προσπάθειες συγκεντρώνονται στον COVID-19 με βάση τα πρώτα δεδομένα της Κίνας, περνά απαρατήρητο. Στις 15 Μαρτίου έχει πλέον κυριαρχήσει απόλυτα, ενώ την ίδια ημέρα εμφανίζεται και ο COVID-19 στην Νέα Υόρκη, με την μετάλλαξή του να κυριαρχεί μέσα σε μία μόλις εβδομάδα. Στις αρχές Μαΐου, τα κρούσματα ανέρχονται σε 174.709, με βεβαιωμένους θανάτους από τον ιό 14.162 και πιθανούς 5.378, οπότε η θνησιμότητα διαμορφώνεται σε 8,1% και 11,2% αντίστοιχα στο σύνολο. Αντίθετα στην αναλόγου μεγέθους πόλη της δυτικής ακτής, το Λος Άντζελες, τα κρούσματα ανέρχονται σε 29.407 και τα θύματα σε 1.418, με την θνησιμότητα να φθάνει μόλις στο 4,8%, με το μέσο παγκόσμιο όρο να κινείται στα επίπεδα του 7% (στην Ελλάδα διαμορφώνεται στο 5,5%).

Θλιβερές Προειδοποιήσεις

Η έρευνα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ως προς το ενδεχόμενο να μην υποχωρήσει δραστικά η πανδημία κατά την διάρκεια της θερινής περιόδου και όπως οι διάφοροι συγγενείς ιοί της γρίππης να συνεχίσει να μεταλλάσσεται συμπίπτοντας μάλιστα και με την εμφάνιση των πρώτων εμβολίων. Δεν προκρίνεται – τουλάχιστον στο στάδιο αυτό – να παραβλέπονται οι μεταλλάξεις και ειδικά η συγκεκριμμένη, λόγω του ότι προσοχή επικεντρώνεται μονολιθικά στα εμβόλια, τα αντισώματα και τις κλινικές δοκιμές, αν και στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα το θέμα του ιού και των μεταμορφώσεών του χαρακτηρίζεται κλασσική Δαρβινική περίπτωση. Ειδικά η μετάλλαξη D614G αυξάνει την συχνότητα εμφάνισής της με εξαιρετικά ανησυχητικό ρυθμό σε σχέση με τον αρχικό COVID-19 που πλήττει στην Κίνα την Wuhan, στοιχειοθετώντας πως διαθέτει μεγαλύτερο συντελεστή μεταδοτικότητας και διασποράς.

Από την άλλη πλευρά στις ΗΠΑ, η ιατρική κοινότητα προβληματίζεται ως προς το εάν και κατά πόσον τα νέα στελέχη και ειδικά η περίπτωση του D614G ευθύνονται για τις διαφορές των συμπτωμάτων και των επιπτώσεων που εμφανίζονται σε διαφορετικά κρούσματα.

Διαφορετικά Στελέχη και Διαφορετικές Συνέπειες

Η βεβαιότητα για την ύπαρξη δύο κυρίαρχων μορφών του ιού που διαμορφώνεται ουσιαστικά κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων εβδομάδων στρέφει τις προσπάθειες στην αναγνώριση των βασικών χαρακτηριστικών τους, με δεδομένο τον χαμηλό σχετικά αριθμό θανάτων και κρουσμάτων στην δυτική ακτή των ΗΠΑ σε σχέση με την αντίστοιχη ανατολική, όπου η κατάσταση πλέον δεν ελέγχεται.

Προς το παρόν διερευνάται η δυνατότητα του μεταλλαγμένου COVID-19 να προκαλεί περισσότερους θανάτους, με δεδομένο ότι οι ξενιστές του εμφανίζονται με ιδιαίτερα αυξημένο ιικό φορτίο. Πάντως στην τελική αναφορά συμπεριλαμβάνεται η έκθεση από το Πανεπιστήμιο του Sheffield, όπου σε τοπικό δείγμα 447 ασθενών, οι χρόνοι νοσηλείας δεν διαφοροποιούνται αισθητά σε σχέση με την αρχική μορφή του ιού. Ακόμα και αν υποτεθεί πως τελικά ο D614G δεν είναι περισσότερο επικίνδυνος από τον συγγενή του της Wuhan, δεν παύει να περιπλέκει τις απεγνωσμένες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ο βασικός λόγος εστιάζεται στο γεγονός ότι όπως και με τους ιούς της γρίππης, οι διαφορές του, επιτρέπουν την προσβολή ξενιστών που έχουν ήδη αποκτήσει ανοσία στον COVID-19. Κατά συνέπεια ακόμα και αν υπάρχει ένα αίσθημα σχετικής ασφάλειας σε όσους έχουν ήδη νοσήσει και αναρρώσει, αυτό δεν συνεπάγεται πως δεν πρόκειται να προσβληθούν από το μεταλλαγμένο στέλεχος.

Ευτυχώς η εμπειρία του κρίσιμου τριμήνου της πανδημίας έχει επιτρέψει τον σχηματισμό μίας μεγάλης δεξαμενής δεδομένων για τον ιό και οριοθέτηση του φάσματος των βασικών συμπτωμάτων που σε όλες τις περιπτώσεις κυριαρχούνται από τον πυρετό, τον ξερό βήχα και φυσικά τις επικίνδυνες φλεγμονές του αναπνευστικού συστήματος (εξαιρουμένων των ασυμπτωματικών). Επιπλέον όλοι γνωρίζουν ότι παραμένει ισχυρότερος από την απλή εποχική γρίππη, αλλά οι γνώσεις για τους μηχανισμούς που προκαλούν σοβαρή πνευμονία στα θύματά του κρίνονται ακόμα περιορισμένες. Παράλληλα παρατηρείται πως στο 15%-20% των κρουσμάτων το ανοσοποιγτικό σύστημα αντιδρά στην φλεγμονή των πνευμόνων με την αποκαλούμενη καταιγίδα κυτοκίνης (μία από τις 100 διακριτές πρωτεΐνες που παράγονται πρωτογενώς από τα λευκά αιμοσφαίρια).

Η ανεξέλεγκτη αντίδραση ενέχει τον κίνδυνο να κατατρέψει μεγάλους όγκους υγιών κυττάρων, προκαλώντας μεγαλύτερη ζημία από την ανάλογη του ιού, με συνέπεια νέοι και απόλυτα υγιείς άνθρωποι να καταρρέουν ανεξήγητα.