Μαγνήσιο και αθλητής: Μέρος Β'

Παρατεταμένη και έντονη άσκηση σε θερμό περιβάλλον συνεπάγεται αυξημένες απώλειες μαγνησίου από τον ιδρώτα και υπομαγνησιαιμία. Μειώσεις της τάξης του 5-25% έχουν διαπιστωθεί ύστερα από μαραθώνιο, τρίαθλο και υπεραποστάσεις. Γι’ αυτό, αθλητές οι οποίοι προπονούνται σε θερμά κλίματα πρέπει να ελέγχουν συχνά τις αποθήκες μαγνησίου μέσω της στάθμης του στο αίμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις η υπομαγνησιαιμία είναι παροδική και επανέρχεται μετά την ξεκούραση 12-72 ωρών. Εντούτοις, έχουν αναφερθεί περιπτώσεις σημαντικής ελάττωσης του ολικού μαγνησίου του σώματος οι οποίες συνδυάζονται με υποκαλιαιμία και υποασβεστιαιμία, οπότε η ένδεια γίνεται επικίνδυνη και μπορεί να καταλήξει σε μυοκαρδιακή βλάβη, οφειλόμενη σε σπασμό των στεφανιαίων, σχηματισμό θρόμβου, νέκρωση του μυοκαρδίου και ξαφνικό θάνατο.

Τα καλά νέα είναι ότι η υπομαγνησιαιμία συνήθως είναι παροδική και οφείλεται σε μετατόπιση του μαγνησίου από το αίμα προς τους μύες. Επίσης, καθώς η διάρκεια της άσκησης αυξάνεται και κινητοποιούνται τα λιπαρά οξέα, το μαγνήσιο προσλαμβάνεται από τα λιποκύτταρα του λιπώδους ιστού και η στάθμη τους στο αίμα μειώνεται. Μετά τον αγώνα η λιπόλυση θα ελαττωθεί και η στάθμη του μαγνησίου θα επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα. Επομένως, η υπομαγνησιαιμία της άσκησης είναι παροδική και αμελητέα αν και έχουν αναφερθεί περιπτώσεις σοβαρής ένδειας του ολικού μαγνησίου του σώματος. Τα συμπτώματα θα εμφανιστούν όταν τα επίπεδά του είναι πολύ χαμηλά.

Έχει πλέον τεκμηριωθεί ο αυξημένος κίνδυνος ξαφνικού θανάτου από αρρυθμίες, λόγω υπομαγνησιαιμίας, σε υψηλού επιπέδου αθλητές. Η άσκηση αντοχής, εξαιτίας μεγάλης και παρατεταμένης απώλειας ιδρώτα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ανεπάρκεια μαγνησίου, ιδίως προς το τέλος του αγώνα, αυξάνοντας σημαντικά την εμφάνιση σοβαρών αρρυθμιών. Πρώιμα συμπτώματα είναι η ναυτία, η σύγχυση, η ευερεθιστότητα και το αίσθημα σφιξίματος στον θώρακα λόγω σπασμού των στεφανιαίων αγγείων. Αθλητές, οι οποίοι πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη παθαίνουν εύκολα υπομαγνησιαιμία, επειδή αυξάνεται η απώλεια μαγνησίου στα ούρα και στον ιδρώτα.

Το 2009, σε μια μελέτη με δρομείς βρέθηκε ότι η μειωμένη ανεκτικότητα στην άσκηση που σχετίζεται με αϋπνία οφείλεται σε υπερδιεγερσιμότητα του νευρικού συστήματος ως αποτέλεσμα μειωμένης ενδοκυττάριας συγκέντρωσης μαγνησίου. Οι έρευνες φαίνεται να συμφωνούν στο γεγονός ότι η χορήγηση σκευασμάτων μαγνησίου δεν έχει επίδραση στην απόδοση του αθλητή, εφόσον τα επίπεδά του στο αίμα είναι κανονικά. Γενική είναι η παραδοχή ότι η δράση του είναι μεγαλύτερη όταν τα επίπεδά του στο αίμα είναι χαμηλά. Οι περισσότερες μελέτες που υποστηρίζουν ότι ενισχύει την απόδοση δεν έχουν ερευνήσει την προηγούμενη κατάσταση των αθλητών σε ό,τι αφορά στα επίπεδα μαγνησίου στο αίμα. Ο συνδυασμός μαγνησίου και ψευδαργύρου στη σωστή αναλογία συμβάλλει σημαντικά στην καλύτερη ανάκτηση έπειτα από μια σκληρή προπόνηση. Όταν λαμβάνεται με μυοχαλαρωτικά φάρμακα μπορεί να ενισχύσει τις παρενέργειές τους, δηλαδή πτώση της αρτηριακής πίεσης, ζάλη, υπνηλία, κόπωση, ξηρότητα στόματος. Επεμβαίνει στην αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών μειώνοντας την απορρόφησή τους. Γι’ αυτό, τα αντιβιοτικά πρέπει να λαμβάνονται 2 ώρες πριν ή 4 ώρες μετά τη χρήση μαγνησίου. Σε οξεία νεφρική ανεπάρκεια από ραβδομυόλυση που είναι συχνή σε αγώνες μαραθωνίου και υπεραποστάσεων μπορεί να προκληθεί υπερμαγνησιαιμία, επειδή εμποδίζεται η αποβολή του. Τα συμπτώματα της υπερμαγνησιαιμίας είναι έμετος, ναυτία, διάρροια, βραδυκαρδία, αίσθημα δύσπνοιας και επικίνδυνη υπόταση. Όταν λαμβάνεται με αντιυπερτασικά φάρμακα μπορεί να μειώσει σημαντικά την αρτηριακή πίεση. Η καλύτερη απορρόφηση επιτυγχάνεται όταν χορηγείται σε μικρές δόσεις, 100 έως 200 mg 2 έως 4 φορές την ημέρα. Αμέσως μετά την προπόνηση πρέπει να λαμβάνεται η μισή δόση και η τελευταία δόση αμέσως πριν από τον ύπνο για καλύτερη ανάκτηση και ποιότητα ύπνου. Προτιμότερο είναι να λαμβάνεται μαζί με τα γεύματα γιατί με άδειο στομάχι μπορεί να προκαλέσει διάρροια.

Οι ίνες των τροφών δεσμεύουν μέταλλα, όπως μαγνήσιο, ασβέστιο, ψευδάργυρο, σίδηρο, φώσφορο, με αποτέλεσμα να μειώνουν την απορρόφησή τους από το έντερο. Το έντερο απορροφά καλύτερα τα μέταλλα στην αναλογία που βρίσκονται στις φυσικές τροφές. Επομένως, η μεγάλη κατανάλωση ενός μετάλλου μέσα από τα συμπληρώματα συνεπάγεται την πλημμελή απορρόφηση ενός άλλου.

Το βιβλίο του Δρόσου Βενετούλη «Γεννηθήκαμε δρομείς» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μπαρτζουλιάνος».

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, τ. Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.