Τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία της Γάζας

Η Γάζα βρισκόταν στα χέρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1917, στη συνέχεια πέρασε από τη βρετανική στην αιγυπτιακή και τη στρατιωτική κυριαρχία τον περασμένο αιώνα και τώρα είναι ένας περιφραγμένος θύλακας που κατοικείται από πάνω από 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιους.

Τα σημαντικότερα ορόσημα στην πρόσφατη ιστορία της Γάζας, όπως καταγράφονται σε δημοσίευμα του Reuters:

1948 - Τέλος της βρετανικής κυριαρχίας

Καθώς η βρετανική αποικιακή κυριαρχία έφτασε στο τέλος της στην Παλαιστίνη στα τέλη της δεκαετίας του 1940, η βία εντάθηκε μεταξύ Εβραίων και Αράβων, με αποκορύφωμα τον πόλεμο μεταξύ του νεοσύστατου Κράτους του Ισραήλ και των Αράβων γειτόνων του τον Μάιο του 1948.

Δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι κατέφυγαν στη Γάζα αφού διέφυγαν ή εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους. Ο εισβολέας αιγυπτιακός στρατός είχε καταλάβει μια στενή παράκτια λωρίδα μήκους 25 μιλίων (40 χιλιομέτρων), η οποία εκτεινόταν από το Σινά μέχρι νότια της πόλης Ασκελόν. Η εισροή προσφύγων οδήγησε τον πληθυσμό της Γάζας να τριπλασιαστεί σε περίπου 200.000.

Δεκαετίες 1950 & 1960 - Αιγυπτιακή στρατιωτική κυριαρχία

Η Αίγυπτος κατείχε τη Λωρίδα της Γάζας για δύο δεκαετίες υπό στρατιωτικό κυβερνήτη, επιτρέποντας στους Παλαιστίνιους να εργαστούν και να σπουδάσουν στην Αίγυπτο. Ένοπλοι Παλαιστίνιοι «φενταγίν», πολλοί από τους οποίους πρόσφυγες, εξαπέλυσαν επιθέσεις στο Ισραήλ, προκαλώντας αντίποινα.

Τα Ηνωμένα Έθνη δημιούργησαν μια υπηρεσία προσφύγων, την UNRWA, η οποία παρέχει σήμερα υπηρεσίες σε 1,6 εκατομμύρια εγγεγραμμένους Παλαιστίνιους πρόσφυγες στη Γάζα, καθώς και σε Παλαιστίνιους στην Ιορδανία, τον Λίβανο, τη Συρία και τη Δυτική Όχθη.

1967 - Πόλεμος και ισραηλινή στρατιωτική κατοχή

Το Ισραήλ κατέλαβε τη Λωρίδα της Γάζας στον πόλεμο στη Μέση Ανατολή το 1967. Μια ισραηλινή απογραφή εκείνο το έτος μετρούσε τον πληθυσμό της Γάζας σε 394.000, τουλάχιστον το 60% από αυτούς ήταν πρόσφυγες.

Με την αποχώρηση των Αιγυπτίων, πολλοί εργάτες της Γάζας έπιασαν δουλειά στη γεωργία, τις κατασκευές και τις βιομηχανίες εντός του Ισραήλ, στις οποίες μπορούσαν να έχουν εύκολη πρόσβαση εκείνη την εποχή. Τα ισραηλινά στρατεύματα παρέμειναν για να διαχειρίζονται το έδαφος και να φυλάνε τους οικισμούς που έχτισε το Ισραήλ τις επόμενες δεκαετίες. Αυτά έγιναν πηγή αυξανόμενης παλαιστινιακής δυσαρέσκειας.

1987 - Πρώτη Παλαιστινιακή εξέγερση και ίδρυση της Χαμάς

Είκοσι χρόνια μετά τον πόλεμο του 1967, οι Παλαιστίνιοι ξεκίνησαν την πρώτη τους ιντιφάντα ή εξέγερση. Ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1987 μετά από ένα τροχαίο ατύχημα, στο οποίο ένα ισραηλινό φορτηγό έπεσε πάνω σε όχημα που μετέφερε Παλαιστίνιους εργάτες στον προσφυγικό καταυλισμό Jabalya της Γάζας, σκοτώνοντας τέσσερις ανθρώπους. Ακολούθησαν διαμαρτυρίες, απεργίες και στάσεις εργασίας.

Εκμεταλλευόμενη την οργή που υπήρχε, η Μουσουλμανική Αδελφότητα με έδρα την Αίγυπτο δημιούργησε ένα ένοπλο παλαιστινιακό παρακλάδι, τη Χαμάς, με βάση την εξουσία της στη Γάζα. Η Χαμάς, έχοντας ως στόχο στην καταστροφή του Ισραήλ και την αποκατάσταση της ισλαμικής κυριαρχίας σε αυτό που έβλεπε ως κατεχόμενη Παλαιστίνη, έγινε αντίπαλος του κοσμικού κόμματος Φάταχ του Γιάσερ Αραφάτ που ηγήθηκε της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης.

1993 - Οι Συμφωνίες του Όσλο και η Παλαιστινιακή ημιαυτονομία

Το Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι υπέγραψαν μια ιστορική συμφωνία ειρήνης το 1993 που οδήγησε στη δημιουργία της Παλαιστινιακής Αρχής. Σύμφωνα με την ενδιάμεση συμφωνία, οι Παλαιστίνιοι είχαν αρχικά περιορισμένο έλεγχο στη Γάζα και την Ιεριχώ στη Δυτική Όχθη. Ο Αραφάτ επέστρεψε στη Γάζα μετά από δεκαετίες εξορίας.

Η διαδικασία του Όσλο έδωσε στη νεοσυσταθείσα Παλαιστινιακή Αρχή μια κάποια αυτονομία και προέβλεπε την αναγνώριση της ιδιότητας του κράτους μετά από πέντε χρόνια. Αυτό όμως δεν συνέβη ποτέ. Το Ισραήλ κατηγόρησε τους Παλαιστίνιους ότι παραβιάζουν τις συμφωνίες ασφαλείας και οι Παλαιστίνιοι εξοργίστηκαν από τη συνεχιζόμενη ισραηλινή οικοδόμηση οικισμών.

Η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ πραγματοποίησαν βομβαρδισμούς για να προσπαθήσουν να εκτροχιάσουν την ειρηνευτική διαδικασία, οδηγώντας το Ισραήλ να επιβάλει περισσότερους περιορισμούς στη μετακίνηση Παλαιστινίων έξω από τη Γάζα. Η Χαμάς δέχθηκε επίσης τις αυξανόμενες παλαιστινιακές επικρίσεις για διαφθορά, νεποτισμό και οικονομική κακοδιαχείριση από τον στενό κύκλο του Αραφάτ.

2000 - Δεύτερη Παλαιστινιακή Ιντιφάντα

Το 2000, οι σχέσεις Ισραήλ-Παλαιστινίων βυθίστηκαν σε νέο χαμηλό επίπεδο με το ξέσπασμα της δεύτερης παλαιστινιακής ιντιφάντα. Ξεκίνησε μια περίοδος βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας και επιθέσεων με πυροβολισμούς από Παλαιστίνιους, και ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές, κατεδαφίσεις, απαγορευμένες ζώνες και απαγορεύσεις κυκλοφορίας.

Τότε καταστράφηκε το Διεθνές Αεροδρόμιο της Γάζας, σύμβολο των ματαιωμένων παλαιστινιακών προσδοκιών για οικονομική ανεξαρτησία και η μόνη άμεση σύνδεση των Παλαιστινίων με τον έξω κόσμο που δεν ελέγχονταν από το Ισραήλ ή την Αίγυπτο. Άνοιξε το 1998, το Ισραήλ το θεώρησε απειλή για την ασφάλεια και κατέστρεψε την κεραία του ραντάρ και τον διάδρομο λίγους μήνες μετά τις επιθέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.

Μια ακόμη απώλεια ήταν η αλιευτική βιομηχανία της Γάζας, πηγή εισοδήματος για δεκάδες χιλιάδες. Η αλιευτική ζώνη της Γάζας συρρικνώθηκε από το Ισραήλ, το οποίο αιτιολόγησε τον εν λόγω περιορισμό ως απαραίτητο για να σταματήσει το λαθρεμπόριο όπλων από βάρκες.

2005 - Το Ισραήλ εκκενώνει τους οικισμούς του στη Γάζα

Τον Αύγουστο του 2005 το Ισραήλ εκκένωσε όλα τα στρατεύματά του και τους εποίκους του από τη Γάζα, η οποία μέχρι τότε ήταν εντελώς περιφραγμένη από τον έξω κόσμο, από το Ισραήλ.

Οι Παλαιστίνιοι γκρέμισαν τα εγκαταλελειμμένα κτήρια και τις υποδομές για παλιοσίδερα. Η απομάκρυνση των οικισμών οδήγησε σε μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων εντός της Γάζας και μια «οικονομία τούνελ» άνθισε, καθώς ένοπλες ομάδες, λαθρέμποροι και επιχειρηματίες έσκαψαν γρήγορα δεκάδες τούνελ προς την Αίγυπτο.

Αλλά η απόσυρση αφαίρεσε επίσης εργοστάσια εποικισμών, θερμοκήπια και εργαστήρια που είχαν απασχολήσει ορισμένους κατοίκους της Γάζας.

2006 - Απομόνωση υπό τη Χαμάς

Το 2006, η Χαμάς σημείωσε μια αιφνιδιαστική νίκη στις παλαιστινιακές βουλευτικές εκλογές και στη συνέχεια κατέλαβε τον πλήρη έλεγχο της Γάζας, ανατρέποντας δυνάμεις πιστές στον διάδοχο του Αραφάτ, τον Πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς.

Μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας διέκοψε τη βοήθεια προς τους Παλαιστίνιους στις περιοχές που ελέγχονται από τη Χαμάς επειδή τη θεωρούσαν τρομοκρατική οργάνωση.

Το Ισραήλ εμπόδισε δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιους εργάτες να εισέλθουν στη χώρα, κόβοντας μια σημαντική πηγή εισοδήματος. Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές κατέστρεψαν το μοναδικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Γάζας, προκαλώντας εκτεταμένες διακοπές ρεύματος. Επικαλούμενοι ανησυχίες για την ασφάλεια, το Ισραήλ και η Αίγυπτος επέβαλαν επίσης αυστηρότερους περιορισμούς στη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών μέσω των περασμάτων της Γάζας.

Τα φιλόδοξα σχέδια της Χαμάς προβλέπουν την εστίαση εκ νέου της οικονομίας της Γάζας ανατολικά, μακριά από το Ισραήλ.

Θεωρώντας τη Χαμάς ως απειλή, ο υποστηριζόμενος από τον στρατό ηγέτης της Αιγύπτου Abdel Fattah al-Sisi, ο οποίος ανέλαβε την εξουσία το 2014, έκλεισε τα σύνορα με τη Γάζα και ανατίναξε τις περισσότερες από τις σήραγγες. Για άλλη μια φορά απομονωμένη, η οικονομία της Γάζας αντιστράφηκε.

2014 - Νέος κύκλος συγκρούσεων

Η οικονομία της Γάζας έχει υποφέρει επανειλημμένα από τον κύκλο των συγκρούσεων, των επιθέσεων και των αντιποίνων μεταξύ του Ισραήλ και των παλαιστινιακών μαχητών.

Πριν από το 2023, μερικές από τις χειρότερες μάχες έγιναν το 2014, όταν η Χαμάς και άλλες ομάδες εκτόξευσαν ρουκέτες σε πόλεις της καρδιάς του Ισραήλ. Το Ισραήλ πραγματοποίησε αεροπορικές επιδρομές και βομβαρδισμούς πυροβολικού που κατέστρεψαν γειτονιές στη Γάζα. Περισσότεροι από 2.100 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν, κυρίως άμαχοι. Το Ισραήλ ανακοίνωσε τη λίστα των νεκρών του που μετρούσε 67 στρατιώτες και έξι πολίτες.

2023 – Επίθεση έκπληξη

Ενώ το Ισραήλ θεωρούσε ότι είχε να κάνει με μια κουρασμένη από τον πόλεμο Χαμάς παρέχοντας οικονομικά κίνητρα στους εργάτες της Γάζας, οι μαχητές της ομάδας εκπαιδεύονταν και ασκούνταν μυστικά.

Στις 7 Οκτωβρίου, ένοπλοι της Χαμάς εξαπέλυσαν αιφνιδιαστική επίθεση στο Ισραήλ, χτυπώντας πόλεις, σκοτώνοντας εκατοντάδες και παίρνοντας δεκάδες ομήρους πίσω στη Γάζα. Το Ισραήλ πήρε εκδίκηση, σφυροκοπώντας τη Γάζα με αεροπορικές επιδρομές και κατεδαφίζοντας ολόκληρες συνοικίες, σε μερικές από τις χειρότερες αιματοχυσίες των 75 χρόνων της σύγκρουσης.