Ο Καμύ για το αμερικανικό μυθιστόρημα

Στον «Επαναστατημένο Άνθρωπο» (εκδόσεις Πατάκη) ο Αλμπέρ Καμύ αναφέρεται ευθέως στο αμερικανικό μυθιστόρημα που ήδη από τον μεσοπόλεμο προβάλλεται ως το αντίπαλο δέος του ευρωπαϊκού. Μιλώντας για το «σκληρό» μυθιστόρημα του μεσοπολέμου αλλά και της πρώτης μεταπολεμικής εποχής αναφέρει:

«Το αμερικανικό μυθιστόρημα ισχυρίζεται ότι βρίσκει την ενότητά του περιορίζοντας τον άνθρωπο είτε στα στοιχειώδη είτε στις εξωτερικές αντιδράσεις του και στη συμπεριφορά του. Δεν επιλέγει ένα αίσθημα ή ένα πάθος για να του δώσει μια προνομιούχα εικόνα του όπως στα κλασικά μυθιστορήματά μας. Αρνείται την ανάλυση, την αναζήτηση ενός βασικού ψυχολογικού κινήτρου που θα εξηγούσε και θα συνόψιζε τη συμπεριφορά του ήρωα. Γι' αυτό η ενότητα αυτού του μυθιστορήματος στηρίζεται μόνο σε μια ενότητα φωτισμού…

Αν ο κόσμος του αμερικανικού μυθιστορήματος είναι ένας κόσμος χωρίς μνήμη, ο κόσμος του Προυστ είναι αντίθετα μόνο μνήμη. Πρόκειται ωστόσο για την πιο δύσκολη και απαιτητική μνήμη, αυτήν που αρνείται το σκόρπισμα του κόσμου, έτσι όπως είναι, ανασύροντας από ένα άρωμα λησμονημένο το μυστικό ενός παλιού και ενός νέου κόσμου».

Στο σημείο αυτό ο Καμύ συναντά εννοιολογικά τον Μπένγιαμιν ο οποίος επισημαίνει ότι το μυθιστόρημα αντιστέκεται στην τυραννία του χρόνου. Ο Καμύ στοχεύει πάνω στις εγγενείς αδυναμίες του αμερικανικού μυθιστορήματος που περιορίζεται «στην εξωτερική περιγραφή των ανθρώπων και στις πιο αδιάφορες κινήσεις τους, στην απόδοση χωρίς σχόλια των διαλόγων ακόμα και στις επαναλήψεις τους ωσάν οι χαρακτήρες να ορίζονται απόλυτα από τους καθημερινούς αυτοματισμούς τους».

Ο Καμύ συνόψισε περίφημα την κριτική του για τον αμερικανικό μυθιστόρημα σε μια φράση: «Οι Αμερικανοί μυθιστοριογράφοι ύψωσαν απέναντι στον σύγχρονο κόσμο μια συγκλονιστική αλλά στείρα διαμαρτυρία».

Πρόκειται για μια σοφά οικονομημένη άποψη που αν προσπαθήσει κανείς να την αναλύσει θα βρει όλες τις απαντήσεις για την εξέλιξη του μυθιστορήματος τις τελευταίες δεκαετίες αλλά και για τη σημερινή του κακοδαιμονία.

Ο Μπαλζάκ έκλεισε μια μέρα μια μακριά συζήτηση με θέμα την πολιτική και την τύχη του κόσμου λέγοντας: «Και τώρα ας επιστρέψουμε στα σοβαρά πράγματα» εννοώντας τα μυθιστορήματά του.