Οι «Υπνοβάτες» του Μπροχ επιστρέφουν σε ολοκαίνουργια μετάφραση

Μπορεί ο «Θάνατος του Βιργιλίου», το πολυδιαφημισμένο μυθιστόρημα του Μπροχ να μην είναι τελικά το αριστούργημα που όλοι νομίζαμε αλλά οι «Υπνοβάτες» είναι κάτι περισσότερο.

Κάθε φορά που ένας μεγάλος συγγραφέας όπως ο Μπροχ αποφασίζει να ξαναγράψει την ίδια τη λογοτεχνία από την αρχή οικοδομώντας ένα έργο πάνω στα βήματα της παράδοσης, το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι εκπληκτικό.

Οι «Υπνοβάτες» του Μπροχ μαζί με τον «Άνθρωπο χωρίς ιδιότητες» του Μούζιλ, «Το Μαγικό Βουνό» του Τόμας Μαν και το «Εμβατήριο του Ραντέτσκι» αποτελούν ένα τετράγωνο τρομακτικής ισχύος για τη Γερμανική λογοτεχνία που ενώ στο 19ο αιώνα έλαμψε δια της απουσίας της, στις αρχές του 20ου είχε καταφέρει μια τέτοια έκρηξη ώστε να αμιλλάται τον βρετανικό μοντερνισμό.

Οι «Υπνοβάτες» είναι ο «Οδυσσέας» εις τη γερμανική, με την έννοια ότι μεταφέρει όλα τα χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού μυθιστορήματος και παρακολουθεί την πορεία του στο χρόνο. Διαβάζοντας κανείς την τριλογία, (1. Πάσενοβ ή ο Ρομαντισμός, 1888.2. Ες ή Αναρχία 1903 3. Χούγκεναου ή ο Ρεαλισμός, 1918‒), αντιλαμβάνεται αμέσως πως ο Μπροχ είχε όχι μόνο την εποπτεία της παράδοσης αλλά και την οξυδέρκεια να αντιληφθεί το μέλλον του μυθιστορήματος, που από λαϊκό ανάγνωσμα εξελίσσεται τελικά σε ένα κλειστό δοκιμιακό σύμπαν.

Κι επειδή στο μυθιστόρημα η μορφολογία μας λέει κάτι και για το περιεχόμενο, οι λοξές ματιές του Μπροχ στην πολιτική κατάσταση και στην Ιστορία δεν διαφέρουν πολύ από αυτές των τριών άλλων Γερμανών μεγαλομυθιστοριογράφων που προαναφέραμε. Κι είναι η αγωνία της εποχής εκείνης που δεν ακούστηκε από κανένα, μια αγωνία που σήμερα φαντάζει απλά αριστουργηματική. Όταν η λογοτεχνία παύει να είναι επικαιρότητα, τότε δείχνει την πραγματική της αξία.