Η σαγηνευτική «Τραβιάτα» του Τζουζέππε Βέρντι από την Εθνική Λυρική Σκηνή στο Ηρώδειο

Ο άτυχος έρωτας της «Κυρίας με τις καμέλιες» για τον Αλφρέντο Ζερμόν, όπως τον εμπνεύστηκε και τον μελοποίησε ο Τζουζέππε Βέρντι μέσα από μελωδίες μοναδικής δύναμης, οι οποίες γράφονται ανεξίτηλα στο μυαλό και στην καρδιά, θα ζωντανέψει σε μια νέα παραγωγή σε μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού και σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου.

Η σκηνοθεσία

Η Τραβιάτα θα αποτελέσει το οπερατικό ντεμπούτο του σκηνοθέτη, χορογράφου και διευθυντή του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Κωνσταντίνου Ρήγου, ο οποίος στην πολυετή πορεία του, εκτός από τη χορογραφική του δραστηριότητα, έχει σκηνοθετήσει με μεγάλη επιτυχία από θεατρικές παραστάσεις μεγάλης κλίμακας, όπως Bossa Nova, Τιτανικός, Τα κόκκινα φανάρια και Άνεμος (στο Εθνικό Θέατρο), Ρωμαίος και Ιουλιέττα, έως μεγάλες παραγωγές μιούζικαλ, όπως Καμπαρέ, Rocky Horror Show, Ερωτόκριτος κ.ά.

Ο Ρήγος, ακολουθώντας το πνεύμα της συγκλονιστικής μουσικής του Βέρντι, υπογράφει μια σκηνοθεσία που εστιάζει στην «καταναγκαστική ηδονή» η οποία μοιάζει να πνίγει όλους τους πρωταγωνιστές της ιστορίας, καθώς και στην ασφυξία της οικονομικής δοσοληψίας που καθορίζει τα πάντα στις ζωές των ηρώων. Ένα ψυχογράφημα της Βιολέττας Βαλερύ, από την αυγή του έρωτα έως το σκοτάδι του θανάτου, μέσα σε ένα περιβάλλον «μινιμαλιστικού» μπαρόκ. Είκοσι ένα χρόνια μετά την εμβληματική του χορογραφία πάνω στην Κυρία με τις καμέλιες στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας και στο Θέατρο Αμόρε, ο Κωνσταντίνος Ρήγος ξανασυναντά τη «διάσημη εταίρα της παριζιάνικης κοινωνίας», με την οποία σχετίστηκε ο Αλέξανδρος Δουμάς υιός και για την οποία έγραψε το θεατρικό του έργο, στην οπερατική της εκδοχή.

Η όπερα περιγράφει τον έρωτα μιας εταίρας με γόνο καλής οικογένειας του Παρισιού. Η σχέση προκαλεί την αντίδραση της οικογένειας του νέου, το ζευγάρι χωρίζει και ξανασυναντιέται λίγο πριν τον θάνατο της κοπέλας.

Λίγα στοιχεία για την όπερα

Η πρεμιέρα της Τραβιάτας στις 6 Μαρτίου 1853 στο Τεάτρο Φενίτσε της Βενετίας αναφέρεται συνήθως ως μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες στην ιστορία της όπερας. «Η Τραβιάτα ήταν ένα φιάσκο, μην ψάχνεις να βρεις δικαιολογία, απλώς έτσι είναι», έγραφε την επομένη κιόλας, στις 7 Μαρτίου 1853, ο Βέρντι στον εκδότη του Τίτο Ρικόρντι. Ενάμιση αιώνα αργότερα, το αριστούργημα του Βέρντι αναγνωρίζεται ως ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του ρεπερτορίου με εκατοντάδες παραστάσεις κάθε χρόνο στις όπερες όλου του κόσμου και με χιλιάδες θεατών να τις παρακολουθούν εκστατικά.

Η διανομή

Η σπουδαία Λιζέτ Οροπέσα, η οποία ερμηνεύει τον ομώνυμο ρόλο στην πρώτη διανομή, είναι μια από τις πιο περιζήτητες σοπράνο παγκοσμίως. Τα τελευταία χρόνια έχει διαγράψει μια θεαματική πορεία στις μεγαλύτερες όπερες του πλανήτη, ενώ φέτος έλαβε δύο από τα σημαντικότερα βραβεία της όπερας. Μετά την αποθέωση σε Λονδίνο, Παρίσι, Μαδρίτη, η Οροπέσα κάνει αυτή την εποχή το ντεμπούτο της στη Σκάλα του Μιλάνου, ενώ μετά το Ηρώδειο θα ερμηνεύσει την Τραβιάτα σε Αρένα της Βερόνας, Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης και Τεάτρο Ρεάλ της Μαδρίτης.

Τον Αλφρέντο της πρώτης διανομής θα ερμηνεύσει ο Σαϊμίρ Πίργκου, ένας από τους σημαντικότερους τενόρους διεθνώς, ο οποίος έχει αποδώσει με μεγάλη επιτυχία τον ρόλο, μεταξύ άλλων, σε Παρίσι, Βιέννη, Βερόνα, Λονδίνο, Βερολίνο, Νέα Υόρκη, Σαν Φρανσίσκο, Ζυρίχη, Αμβούργο, Φλωρεντία.

Στον ρόλο του Τζόρτζιο Ζερμόν ο κορυφαίος Έλληνας βαρύτονος Δημήτρης Πλατανιάς, ο οποίος ολοκληρώνει μια σεζόν γεμάτη μεγάλες επιτυχίες και διθυραμβικές κριτικές.

Στη δεύτερη διανομή την Τραβιάτα θα ερμηνεύσει η εξαιρετική Εκατερίνα Σιούρινα, η οποία έχει πραγματοποιήσει μια θριαμβευτική διαδρομή στις μεγαλύτερες σκηνές του κόσμου. H Σιούρινα ερμήνευσε τον ρόλο με μεγάλη επιτυχία πριν από λίγους μήνες στην Κρατική Όπερα της Βιέννης, ενώ στη σημαντική της πορεία συναντούμε εξαιρετικές εμφανίσεις σε Μετροπόλιταν Νέας Υόρκης, Βασιλική Όπερα Λονδίνου, Εθνική Όπερα των Παρισίων, Βαυαρική Όπερα του Μονάχου, Γερμανική Όπερα Βερολίνου κ.α.

Στον ρόλο του Αλφρέντο ο Αλεξέι Ντόλγκοφ, τον οποίο το ελληνικό κοινό χειροκρότησε πρόσφατα στη Λουτσία ντι Λαμμερμούρ σε σκηνοθεσία Κέιτι Μίτσελ. Ο Ντόλγκοφ έχει πολύ σημαντική πορεία σε ευρωπαϊκές και αμερικάνικες όπερες, όπως σε αυτές της Μόσχας, του Βερολίνου, της Ρώμης, της Νέας Υόρκης κ.ά. Τον ρόλο του Τζόρτζιο Ζερμόν στη δεύτερη διανομή θα ερμηνεύσει ο σπουδαίος Έλληνας βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, o οποίος τον έχει ερμηνεύσει σε Βρυξέλλες, Ντύσσελντορφ, Φρανκφούρτη κα.

Η Τραβιάτα με μια ματιά

Ο συνθέτης:

Ο Τζουζέππε Βέρντι, ο διασημότερος συνθέτης του ιταλικού Ρομαντισμού, γεννήθηκε στο Λε Ρόνκολε της βόρειας Ιταλίας το 1813 και πέθανε στο Μιλάνο το 1901. Σπούδασε μουσική στο επαρχιακό Μπουσσέτο και στη συνέχεια στο Μιλάνο. Τα πρώτα του έργα γράφτηκαν μέσα στο επαναστατικό κλίμα της εποχής, απηχώντας ιδεολογικά τον αγώνα για την απελευθέρωση των ιταλικών κρατιδίων από τους Αυστριακούς και την ενοποίησή τους σε κυρίαρχη χώρα.

Η ενασχόληση του Βέρντι με την πολιτική τον ανέδειξε σε εθνικό σύμβολο. Ως ακροστιχίδα το σύνθημα «Viva Verdi» σήμαινε «Ζήτω ο Βίκτωρ Εμμανουήλ βασιλιάς της Ιταλίας» / «Viva Vittorio Emanuele Re D’Italia». Το 1861 ο συνθέτης εξελέγη μέλος του πρώτου ιταλικού κοινοβουλίου. Διασημότερες όπερές του είναι οι Ναμπούκκο (1842), Μάκμπεθ (1847/1865), Ριγολέττος (1851), Ο τροβαδούρος (1853), Τραβιάτα / Η παραστρατημένη (1853), Η δύναμη του πεπρωμένου (1862), Αΐντα (1871), Οθέλλος (1887) και Φάλσταφ (1893).

Με τη μουσική του ο Βέρντι εξέφρασε σε αισθητικό επίπεδο το πνεύμα του ώριμου Ρομαντισμού και σε πολιτικό επίπεδο την επιθυμία των συμπατριωτών του να δουν την Ιταλία ελεύθερη και ενωμένη. Αγαπήθηκε από ιδιαίτερα πλατύ κοινό και απέκτησε εξαρχής δημοτικότητα που παραμένει αμείωτη μέχρι σήμερα. Στις ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες του 19ου αιώνα, ο Βέρντι υπήρξε ο συνθέτης που έζησε εκείνη τη μοναδική στιγμή στην ιστορία της μουσικής κατά την οποία η υψηλή τέχνη έγινε ταυτόχρονα και λαϊκή.

Το έργο:

Το ποιητικό κείμενο της τρίπρακτης όπερας Τραβιάτα –Η παραστρατημένη– υπογράφει ο Φραντσέσκο Μαρία Πιάβε (1810-1876). Βασίζεται στο θεατρικό έργο Η κυρία με τις καμέλιες (1852) του Αλέξανδρου Δουμά υιού (1824-1895) και αφορά την ιστορία της Μαρί Ντυπλεσσί (1824-1847), διάσημης «εταίρας» της παρισινής κοινωνίας, με την οποία σχετιζόταν ο ίδιος ο Γάλλος συγγραφέας. Ως μυθιστόρημα το έργο δημοσιεύτηκε το 1848, μόλις ένα χρόνο μετά τον θάνατο της 23χρονης Ντυπλεσσί από φυματίωση. Στο Παρίσι, πιθανώς τον Φεβρουάριο του 1852, ο Βέρντι παρακολούθησε τη θεατρική εκδοχή, επίσης του Δουμά υιού. Συνεπαρμένος, αποφάσισε για πρώτη φορά να απευθυνθεί στο κοινό μέσα από ένα θέμα σύγχρονο, στοχεύοντας σε ένα είδος κοινωνικής κριτικής.

Πρεμιέρες:

Η παγκόσμια πρώτη παρουσίαση της όπερας πραγματοποιήθηκε στις 6 Μαρτίου 1853 στο περίφημο Μεγάλο Θέατρο ο Φοίνικας της Βενετίας. Στη συνέχεια ο Βέρντι επεξεργάστηκε αρκετά μέρη κυρίως της Β΄ Πράξης και παρουσίασε εκ νέου το έργο του στις 6 Μαΐου 1854 στο Θέατρο Αγίου Βενέδικτου της Βενετίας.

Στις 29 Οκτωβρίου 1855 η Τραβιάτα δόθηκε για πρώτη φορά στο Θέατρο Αγίου Ιακώβου –ή Σαντζάκομο– της Κέρκυρας, η οποία ήταν τότε πρωτεύουσα του Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων, προτεκτοράτου της Μεγάλης Βρετανίας ως το 1864. Στην Αθήνα η όπερα παρουσιάστηκε δύο χρόνια αργότερα, στις 31 Οκτωβρίου 1857. Από την Εθνική Λυρική Σκηνή η Τραβιάτα πρωτοπαρουσιάστηκε στο θερινό θέατρο της πλατείας Κλαυθμώνος στις 30 Ιουλίου 1942, με τη Μιρέιγ Φλερύ (Βιολέττα), τον Νίκο Γλυνό (Αλφρέντο) και τον Χριστόφορο Αθηναίο (Ζερμόν). Διηύθυνε ο Λεωνίδας Ζώρας.

Σύνοψη

Α΄ Πράξη:

Στην κατοικία της Βιολέττας Βαλερύ στο Παρίσι, Αύγουστος, περ. 1850
Κατά τη διάρκεια δεξίωσης ο Γκαστόνε, υποκόμης του Λετοριέρ, συστήνει στη Βιολέττα –νεαρή γυναίκα ελευθέριων ηθών, γνωστή στην παρισινή υψηλή κοινωνία– άλλον ένα θαυμαστή της: τον Αλφρέντο Ζερμόν. Έπειτα από πρόποση του ίδιου νεαρού, οι καλεσμένοι περνούν στην αίθουσα χορού. Η Βιολέττα, με εμφανή συμπτώματα φυματίωσης, μένει πίσω. Της παραστέκεται ο Αλφρέντο, ο οποίος της εξομολογείται τον μεγάλο του έρωτα. Όταν όλοι αποχωρούν, η Βιολέττα αναρωτιέται αν αυτός ο νέος με τα αγνά αισθήματα θα μπορούσε να τη λυτρώσει από τον τρόπο ζωής της.

Β΄ Πράξη: 1η Σκηνή / Εξοχική κατοικία στα περίχωρα του Παρισιού, Ιανουάριος, περ. 1851

Η Βιολέττα και ο Αλφρέντο συζούν κιόλας τρεις μήνες. Όταν εκείνος μαθαίνει ότι η αγαπημένη του μεταπωλεί τα υπάρχοντά της για να τους συντηρεί, αποφασίζει να επιστρέψει στο Παρίσι προκειμένου να τακτοποιήσει τις υποθέσεις του. Κατά την απουσία του, ο πατέρας Ζερμόν επισκέπτεται κρυφά τη Βιολέττα. Της ζητά να εγκαταλείψει τον Αλφρέντο. Υποστηρίζει ότι η σχέση του γιου του με μια «εταίρα» απειλεί το μέλλον της κόρης του, η οποία και ετοιμάζεται να παντρευτεί. Συντετριμμένη, η Βιολέττα πείθεται να θυσιάσει τον έρωτά της. Όταν ο επιστρέφει ο Αλφρέντο, τον αποχαιρετά προφασιζόμενη πως φεύγει για λίγο. Αργότερα με ένα γράμμα τον πληροφορεί ότι τον εγκαταλείπει. Ο Ζερμόν προσπαθεί να καθησυχάσει τον γιο του, ωστόσο εκείνος, μη γνωρίζοντας την αλήθεια, ορκίζεται εκδίκηση.

2η Σκηνή / Στο μέγαρο της Φλόρας Μπερβουά στο Παρίσι

Καλεσμένοι διασκεδάζουν. Καταφτάνει ο Αλφρέντο και κατόπιν η Βιολέττα συνοδευόμενη από έναν παλαιότερο θαυμαστή της, το βαρόνο Ντουφόλ. Ο Αλφρέντο παίζει χαρτιά και κερδίζει μεγάλα ποσά. Ενώ οι καλεσμένοι έχουν αποσυρθεί για το δείπνο, ο Αλφρέντο και η Βιολέττα συνομιλούν μόνοι. Εκείνη φοβάται για τη ζωή του και τον παρακαλεί να φύγει. Για να τον πείσει, του λέει πως αγαπά τον βαρόνο. Ακούγοντας τα λόγια αυτά, οργισμένος, ο Αλφρέντο την προσβάλλει μπροστά στους καλεσμένους. Πετά με περιφρόνηση στα πόδια της τα χρήματα που κέρδισε στα χαρτιά, λέγοντας πως την αποπληρώνει για τις υπηρεσίες που του παρείχε στο παρελθόν. Ο πατέρας του τον επιτιμά για την ανάρμοστη συμπεριφορά του, ενώ ο Ντουφόλ ρίχνει το γάντι στον νεαρό.

Γ΄ Πράξη: Στο υπνοδωμάτιο της Βιολέττας, Φεβρουάριος

Στη φθισική Βιολέττα απομένουν μονάχα λίγες ώρες ζωής. Διαβάζει ξανά ένα γράμμα του πατέρα Ζερμόν: Την ενημερώνει ότι ο γιος του κατέφυγε στο εξωτερικό, αφού τραυμάτισε τον βαρόνο κατά τη μονομαχία, αλλά θα επιστρέψει πολύ σύντομα στο πλευρό της, προκειμένου να ζητήσει συγγνώμη, καθώς γνωρίζει πλέον για την αυτοθυσία της. Απ’ έξω ακούγονται οι χαρούμενες φωνές των καρναβαλιστών.

Ο Αλφρέντο εμφανίζεται εγκαίρως, και οι δύο νέοι ξανασμίγουν πανευτυχείς. Ονειρεύονται να φύγουν μαζί από το Παρίσι. Μόλις όμως η Βιολέττα σηκώνεται για να ντυθεί, καταρρέει. Ο γιατρός σπεύδει κοντά της, αλλά είναι πια πολύ αργά. Καταφτάνει επίσης ο Ζερμόν, εκλιπαρώντας τη για συγχώρεση. Η Βιολέττα δίνει στον Αλφρέντο ένα μενταγιόν με το αναμνηστικό της πορτρέτο, με την ευχή να παντρευτεί μια σύντροφο αντάξιά του. Ύστερα ξεψυχά στην αγκαλιά του αγαπημένου της.

Συντελεστές

Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός
Σκηνοθεσία – Χορογραφία – Σκηνικά: Κωνσταντίνος Ρήγος
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη / Φωτισμοί: Χρήστος Τζιόγκας
Συνεργάτιδα αρχιτέκτονας: Μαίρη Τσαγκάρη
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος

Διανομή

Βιολέττα Βαλερύ: Λιζέτ Οροπέσα (27, 30/7) – Εκατερίνα Σιούρινα (28, 31/7)
Αλφρέντο Ζερμόν: Σαϊμίρ Πίργκου (27, 30/7) – Αλεξέι Ντόλγκοφ (28, 31/7)
Τζόρτζιο Ζερμόν: Δημήτρης Πλατανιάς (27, 30/7) – Τάσης Χριστογιαννόπουλος (28, 31/7)
Φλόρα Μπερβουά: Χρυσάνθη Σπιτάδη
Αννίνα: Λυδία Βαφειάδη
Γκαστόνε: Γιάννης Καλύβας
Βαρόνος Ντουφόλ: Χάρης Ανδριανός
Μαρκήσιος του Ομπινύ: Νίκος Κοτενίδης
Δόκτωρ Γκρανβίλ: Δημήτρης Κασιούμης
Τζουζέππε: Χρήστος Γιαννούλης
Οικονόμος / Μαντατοφόρος: Θόδωρος Μωραΐτης

Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και το Μπαλέτο της ΕΛΣ

Πηγή: CultureNow