Το χιούμορ στην αρχαία τραγωδία

Το χιούμορ στη λογοτεχνία είναι μια υπόθεση τόσο παλιά όσο και η ίδια η λογοτεχνία. Είναι όμως και ένα βασικό συστατικό στοιχείο κάθε εποχής. Ο τρόπος που το αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος μέσα στα χρόνια, μας λέει κάτι για την αισθητική του και για την ποιότητα του πολιτισμού που παράγει.

Το χιούμορ στην αρχαία τραγωδία είναι ένα παραγνωρισμένο στοιχείο, για το οποίο θα πρέπει κάποτε να μιλήσουμε. Ο βαρύς, μελοδραματικός τόνος που προκρίνεται τόσο σε μεταφραστικό όσο και σε σκηνοθετικό επίπεδο, δεν αφήνει χώρο για μια διαφορετική προσέγγιση. Ο άνθρωπος της εποχής μας, σε αντίθεση με τα ήθη και τις αντιλήψεις της αρχαιότητας, αντιλαμβάνεται το χιούμορ σαν μια ερωτική πράξη που πρέπει οπωσδήποτε να καταλήξει στον οργασμό. Στην εποχή μας το πληθωρικό, ακατάσχετο γέλιο είναι πλήρως ταυτισμένο με την αίσθηση του χιούμορ.

Το χιούμορ ωστόσο αποτελεί ένα κρίσιμο όσο και ευαίσθητο σημείο κριτικής διάθεσης συνυφασμένο με το λεπτό πνεύμα και την ειρωνεία, με τον αυτοσαρκασμό, με την ελαφριά σατιρική διάθεση, με θύτη και θύμα τον ίδιο τον άνθρωπο.

Το γεγονός ότι δεν ανιχνεύουμε ψήγμα χιούμορ στην «Αντιγόνη», στον «Προμηθέα» ή στον «Οιδίποδα» αποτελεί θλιβερή απόδειξη της ανικανότητάς μας να συλλάβουμε τον ανθρώπινο ψυχισμό στην ολότητά του και στις βαθιά αλληλεπιδρούσες εκφάνσεις του.

Η αδυναμία μας να ερμηνεύσουμε την αρχαία τραγωδία με μια δόση χιούμορ συνιστά «τραγική» ανεπάρκεια της εποχής μας, που παρερμηνεύει τα πάντα.