Πόλεμος και Τέχνη

Ένας παγκόσμιος πόλεμος δεν τραυματίζει μόνο την ειρήνη αλλά και την τέχνη. Κυρίως γιατί οι καλλιτέχνες αισθάνονται την ανάγκη να εκφραστούν όχι τόσο σε αισθητικό όσο σε ιδεολογικό επίπεδο. Κανείς δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος από μια μεγάλη καταιγίδα, κι όταν αυτή περνά τίποτε δεν είναι πια ίδιο όπως πριν.

Η τέχνη που γέννησε ο μεσοπόλεμος υπήρξε ενδιαφέρουσα από πολλές πλευρές, κυρίως όμως γιατί έδωσε καινούργιες διαστάσεις σε αυτό που ονομάζουμε ρεαλισμό. Ακόμα και τα πιο ακραία κινήματα της εποχής εκείνης, σουρεαλισμός, κυβισμός και dada, κινήθηκαν γύρω από το ρεαλιστικό όραμα του κόσμου.

Είναι ενδεικτικό πως στα μεταπολεμικά χρόνια, όταν η τέχνη άρχισε να διολισθαίνει στην αφαίρεση, οι πρωτοπόροι των αρχών του αιώνα, όπως ο Πικάσο, «έδειξαν χαρακτήρα» και έμειναν πιστοί στις παλιές συνήθειες. Τα έργα του Ισπανού μετρ καθώς και αυτά του Ντε Κίρικο από το νεοκλασικό ιδεώδες ως το σουρεαλιστικό παραλήρημα συνέχιζαν να δίνουν μια εικόνα οικεία για τον κόσμο.

Την ίδια στιγμή στη Γερμανία και σε άλλες χώρες οι καλλιτέχνες επιχειρούσαν να επανακαθορίσουν την ανθρώπινη μορφή, όπως συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις, ιδεολογικών κρίσεων. Αυτό που συνήθως σκοτώνει ένας πόλεμος είναι οι ιδέες. Ένας κόσμος χωρίς ιδέες είναι ένας άσχημος κόσμος, κόσμος χωρίς ρομαντισμό, στείρος και ακαλαίσθητος.

Η τέχνη καθρεφτίζεται μέσα του και αισθάνεται ελεύθερη από την τυραννία του ωραίου. Μια τέτοια στροφή δεν σημαίνει απαραίτητα πτώση, μπορεί να σημαίνει και ωριμότητα. Από την avant garde τέχνη μέχρι τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό και την ποπ αρτ, η δυτική τέχνη χρειάστηκε να περάσει διάφορα στάδια όχι πάντα γόνιμα και ουσιαστικά. Σε όλα αυτά τα στάδια συνέτεινε καθοριστικά η ανάμνηση ενός παγκόσμιου πολέμου είτε του πρώτου είτε του δεύτερου.