Το καλοκαίρι θα κερδίσει

Ο τουρισμός είναι ένας κλάδος που αποτελεί πλέον το 10,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η γενική απογοήτευση του διμήνου Απριλίου-Μαΐου λόγω του εγκλεισμού και της απομόνωσης πολλαπλασιάζει τα προβλήματα και οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο επιχειρούν με διάφορα μέτρα στήριξης να διασώσουν ό,τι είναι δυνατόν να διασωθεί.

Όμως κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει πώς θα συμπεριφερθούν οι επισκέπτες που αποτελούν τον πυλώνα της τουριστικής κίνησης, με συνέπεια να επικρατεί απίστευτη ανασφάλεια ως προς το ύψος των εσόδων του κλάδου και ειδικά ως προς τη διάσωση των εκατομμυρίων θέσεων εργασίας ανά την υδρόγειο, που εξαρτώνται από την τουριστική κίνηση.

Tα στοιχεία αφορούν διεθνείς αφίξεις και όχι εσωτερικό τουρισμό.

Το 2020 αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη έκπληξη μετά την κρίση του 2008 και τη συνεπακόλουθη ελληνική χρεοκοπία. Μετά το επεισόδιο του Έβρου, το οποίο ευτυχώς αντιμετωπίστηκε με επιτυχία, ακολούθησε η λαίλαπα της πανδημίας με ανάλογη επιτυχή αντιμετώπιση, χωρίς σοβαρά υγειονομικά πλήγματα. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, επελαύνει τώρα η καθίζηση της αγοράς τουρισμού.

Το πρόβλημα σε διεθνές επίπεδο

Με 210,7 δισεκατομμύρια δολάρια έσοδα από τους συνολικά 74,7 εκατομμύρια ξένους επισκέπτες του 2019, και κατά κεφαλήν δαπάνη 2.819 δολάρια, οι ΗΠΑ αποτελούν τη χώρα που καλείται να αντιμετωπίσει έναν πραγματικό εφιάλτη. Αλλά και στην Ε.Ε., χώρες όπως η Ισπανία με έσοδα 68 δισεκατομμύρια δολάρια, η Γαλλία με 61 δισεκατομμύρια δολάρια ή η Ιταλία και η Γερμανία με 44 και 40 δισεκατομμύρια δολάρια αντίστοιχα, καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα εξίσου στρυφνό πρόβλημα.
Πάντως, εάν κάποιος προσέξει την κατά κεφαλήν δαπάνη με βάση τα τιμολογημένα έξοδα των επισκεπτών, προκύπτει και μία άλλη εξίσου ανησυχητική εικόνα, με χώρες όπως η Αυστραλία ή το Λουξεμβούργο να έχουν δυσανάλογα υψηλές κατά κεφαλήν δαπάνες από τους επισκέπτες τους με 4.734 και 4.322 δολάρια αντίστοιχα.

Στο σύνολο των χωρών με τουριστική κίνηση, εκείνες που εμφανίζουν περισσότερες δυσχέρειες για τον επισκέπτη από το εξωτερικό είτε λόγω αποστάσεων είτε λόγω κόστους, όπως λόγου χάρη η Αυστραλία, το Λουξεμβούργο ή η Νέα Ζηλανδία, αποτελούν ταυτόχρονα και τους δαπανηρότερους τουριστικούς προορισμούς.

Το Μακάο επίσης, η πρωτεύουσα των τυχερών παιγνίων της Ανατολικής Ασίας, εντάσσεται στην κατηγορία αυτή, αλλά χωρίς μία σταθερή ροή τουριστικών εσόδων, προορισμοί αυτού του τύπου κινδυνεύουν με απόλυτη καταστροφή.

Οι μεγάλοι χαμένοι του τουρισμού

Συνολικά πρόκειται για έναν τυφώνα που αναμένεται να προκαλέσει μεγάλα πλήγματα σε πάρα πολλές χώρες, από τη στιγμή που ο τουρισμός έχει εξελιχθεί σε μία αγορά με 330 εκατομμύρια θέσεις εργασίας ανά τον κόσμο, που συνεισφέρει κατά 10,3% στο παγκόσμιο ΑΕΠ, δηλαδή 8,9 τρισεκατομμύρια δολάρια. Στην υδρόγειο 44 χώρες βασίζονται σε μία βιομηχανία παροχής υπηρεσιών που απασχολεί περισσότερο από το 15% του συνόλου των εργαζομένων και με δεδομένο ότι η πλειονότητά τους είναι νησιωτικές το πλήγμα είναι ήδη καταστροφικό. Τα διεθνή δεδομένα αποκαλύπτουν πολλά, όπως για τη Νέα Ζηλανδία που απασχολεί 479.000 ανθρώπους στον τουρισμό, ενώ την ίδια στιγμή απασχολούνται στην Καμπότζη 2,4 εκατομμύρια άνθρωποι στον κλάδο.

Η Κροατία, ένας άλλος δημοφιλής προορισμός, ελπίζει σε θαύμα κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου. Το 2019 είχε 13 δισεκατομμύρια δολάρια και από τα 4 εκατομμύρια κατοίκους της το 25% απασχολείται στον τουρισμό. Όπως είναι ευνόητο, χώρες με αναπτυγμένους τουριστικούς κλάδους πρόκειται να δεχθούν τρομακτικά πλήγματα, όπως λόγου χάρη στην Ε.Ε. η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία και η Ισπανία, που είχαν κατά το 2019 συνολικά έσοδα της τάξης του 1,34 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.

Με δεδομένο ότι και οι τέσσερις χώρες στα δίμηνα Απριλίου-Μαΐου και Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου έχουν κορύφωση της τουριστικής κίνησης και σχεδόν 100% πληρότητα, οι απώλειες του πρώτου διμήνου συνεπάγονται μείωση κατά τουλάχιστον 20% των εσόδων από τον τουρισμό. Αλλά και η Βρετανία, με έσοδα 254 δισεκατομμύρια δολάρια κατά το 2019, αντιμετωπίζει τρομακτικό πρόβλημα, χωρίς να έχει ακόμα οργανωμένο σχέδιο διάσωσης. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι ΗΠΑ, η μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου στον τουρισμό, με συνολικά έσοδα περισσότερα από 1,8 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2019 (8,6% του ΑΕΠ), στην κυριολεξία καταβαραθρώνονται, ενώ και η Κίνα, η δεύτερη μεγάλη δύναμη, με έσοδα 1,585 τρισεκατομμύρια δολάρια κατά το 2019, αντιμετωπίζει επίσης σημαντικότατο πρόβλημα.

Η Ισπανία προετοιμάζεται για απώλειες της τάξης των 68 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αλλά από την άλλη πλευρά χώρες όπως η Νότιος Κορέα έχουν πολύ χαμηλή συμμετοχή του τουρισμού στο ΑΕΠ (μόλις 2,8% ).

Η Ελλάδα που χαμογελά

Ο τουριστικός κλάδος στην Ελλάδα εμφανίζει τον ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης, παραμένοντας με 6,9% σε υπερτριπλάσια επίπεδα από την αυξητική τάση του ΑΕΠ, συμμετέχοντας με 20,6% στη διαμόρφωση του ΑΕΠ, δηλαδή διπλάσιο σε σχέση με το 10,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αυτό συνεπάγεται πως το 1 από τα 5 ευρώ που δαπανάται στη χώρα προέρχεται από τους επισκέπτες της, με το 2019 να σημειώνονται έσοδα της τάξης των 37,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Όσο για τις θέσεις εργασίας στην περίοδο προ της κρίσης του 2008, έφθαναν τους 934.500, δεδομένο που αποκαλύπτει πως όχι μόνον ο κλάδος εμφάνιζε υπεραποδόσεις. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται στη συμμετοχή του στη διαμόρφωση του ΑΕΠ, όπου το 20,6% αποτελεί το υψηλότερό του επίπεδο. Σημαντικό δεδομένο αποτελεί η συμμετοχή του εσωτερικού τουρισμού στα έσοδα που φθάνουν το 34% του συνόλου, με τους ξένους επισκέπτες να καλύπτουν το υπόλοιπο 66%.

Δυστυχώς η πανδημία έχει πλήξει ανελέητα τον κλάδο, που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς σε γενικές γραμμές η Ευρώπη εμφανίζει τη μεγαλύτερη εσωτερική αγορά στην υδρόγειο: το 63% των συναλλαγών σε αγαθά και υπηρεσίες προέρχεται από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Ο τουριστικός κλάδος συνεισφέρει με 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια και οι Ευρωπαίοι οφείλουν να στραφούν σε ένα καθεστώς αμοιβαιότητας επιδοτώντας, με αφαίρεση λόγου χάρη του ΦΠΑ, τους επισκέπτες από τα κράτη-μέλη που κινούνται εντός της Ευρώπης των 28 χωρών.