Στρεπτόκοκκος: Τα συμπτώματα, η μετάδοση και πώς αντιμετωπίζεται

Σοβαρή ανησυχία έχει προκαλέσει σε διεθνές επίπεδο η αύξηση των περιστατικών με στρεπτοκοκκική λοίμωξη σε παιδιά κάτω των 10 ετών ενώ, έχουν καταγραφεί και αρκετοί θάνατοι. Η Ελλάδα μέσα στο τρέχον έτος μετρά ήδη έξη απώλειες παιδιών ενώ, τα θετικά κρούσματα έχουν θέσει σε επιφυλακή τις αρμόδιες αρχές.

Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α, γνωστός και ως πυογόνος στρεπτόκοκκος ή GAS (Group A Streptococcus) είναι ένα βακτήριο που μπορεί να προκαλέσει διάφορες λοιμώξεις στον άνθρωπο, συνήθως ήπιες αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις πολύ σοβαρές, ακόμη και θανατηφόρες αν δεν αντιμετωπιστούν κατάλληλα. Σε ένα μικρό ποσοστό (1-5%) ατόμων το βακτήριο εντοπίζεται στον φάρυγγα ή το δέρμα τους ή και σε άλλα σημεία, χωρίς να νοσούν, αποτελούν δηλαδή αυτά τα άτομα υγιείς φορείς του βακτηρίου.

Οποιοσδήποτε μπορεί να νοσήσει από στρεπτοκοκκική λοίμωξη. Ωστόσο πιο ευάλωτοι στο βακτήριο είναι τα μικρά παιδιά κάτω των 10 ετών, οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών, οι ανοσοκατεσταλμένοι, οι άνθρωποι με χρόνια νοσήματα και όσοι διαβιούν σε κακές συνθήκες υγιεινής και σε συνθήκες συγχρωτισμού. Ο πυογόνος στρεπτόκοκκος αποτελεί ένα από τα πιο συχνά αίτια φαρυγγοαμυγδαλίτιδας στα παιδιά σχολικής ηλικίας.

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς για τη μετάδοση και τα συμπτώματα της λοίμωξης

Ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α μεταδίδεται μέσω των μολυσμένων σταγονιδίων από τις εκκρίσεις ασθενών, της επαφής με επιμολυσμένες επιφάνειες, από την επαφή με μολυσμένες δερματικές βλάβες ασθενών και από υγιείς φορείς του βακτηρίου.

Να σημειωθεί ότι ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α μεταδίδεται πολύ πιο εύκολα από άτομα που είναι συμπωματικά και νοσούν, παρά από υγιείς φορείς του βακτηρίου.

Τα συμπτώματα που πρέπει να αναγνωρίσουμε

Ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α συνήθως προκαλεί λοιμώξεις όπως φαρυγγοαμυγδαλίτιδα (strep throat), πυρετό και δερματικό εξάνθημα γνωστό ως οστρακιά (scarlet fever), δερματικές λοιμώξεις όπως μολυσματικό κηρίο (impetigo) και κυτταρίτιδα (cellulitis), δηλαδή φλεγμονή της επιδερμίδας και του υποδόριου λίπους. Σε κάποιες περιπτώσεις εάν η στρεπτοκοκκική λοίμωξη δεν θεραπευτεί με τα κατάλληλα αντιβιοτικά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές όπως προσβολή των νεφρών (μεταστρεπτοκοκκική σπειραματονεφρίτιδα) ή της καρδιάς (ρευματικός πυρετός) .

Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα συμπτώματα είναι ανάλογα με το είδος της λοίμωξης που θα του προκαλέσει το βακτήριο. Για παράδειγμα η φαρυγγοαμυγδαλίτιδα εκδηλώνεται με πυρετό, πονόλαιμο, δυσκαταποσία, διόγκωση των αμυγδαλών με λευκωπό επίχρισμα, διόγκωση των λεμφαδένων και αιμορραγικά στίγματα (πετέχειες) στην υπερώα. Σε σπάνιες περιπτώσεις ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α μπορεί να προκαλέσει διεισδυτική νόσο στον άνθρωπο (iGAS-invasive Group A Streptococcus), δηλαδή πολύ σοβαρή λοίμωξη που χωρίς την κατάλληλη και άμεση αντιμετώπιση μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο. Μορφές διεισδυτικής νόσου του βακτηριδίου αποτελούν η νεκρωτική περιτονίτιδα (necrotizing fasciitis) και το στρεπτοκοκκικό σύνδρομο τοξικής καταπληξίας (Streptococcal Toxic Shock Syndrome).

Τέλος, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι αν παρατηρηθεί πυρετός που επιμένει, έντονη κυνάγχη, δυσκαταποσία ή πυρετός σε συνδυασμό με εξάνθημα, ή έντονη καταβολή τότε πρέπει να πάμε άμεσα στο γιατρό γιατί η διεισδυτική λοίμωξη από τον πυογόνο στρεπτόκοκκο εξελίσσεται ταχύτατα.

Οδηγία ΕΟΔΥ

Επειδή στη χώρα μας οι λοιμώξεις από iGAS δεν επιτηρούνται από το σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης νοσημάτων ο ΕΟΔΥ λόγω της αύξησης των κρουσμάτων iGAS έχει ενημερώσει τις Υπηρεσίες Υγείας να δηλώνουν όλα τα περιστατικά iGAS από τις αρχές του έτους 2023.

Σε περίπτωση νοσηλείας ή θανάτου, περιστατικού με λοίμωξη από διεισδυτικό στρεπτόκοκκο ομάδας Α θα πρέπει να ενημερωθεί άμεσα το Τμήμα Νοσημάτων που προλαμβάνονται με εμβολιασμό και συγγενών λοιμώξεων, της Διεύθυνσης Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης για Λοιμώδη Νοσήματα του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) προκειμένου να γίνει διερεύνηση των επαφών και λήψη μέτρων Δημόσιας Υγείας και επιπλέον να συλλεγούν τα επιδημιολογικά δεδομένα για το νόσημα.

Η αντιμετώπιση της νόσου

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης από τον πυογόνο στρεπτόκοκκο ομάδας Α. Ωστόσο υπάρχουν κάποια εμβόλια υπό μελέτη έναντι του βακτηρίου.

Όταν διαγνωσθεί η λοίμωξη από τον στρεπτόκοκκο ομάδας Α οι ειδικοί την αντιμετωπίζουν άμεσα με αντιβιοτικά, ανάλογα με τη βαρύτητα της λοίμωξης.

Τα μέτρα πρόληψης της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης από τον πυογόνο στρεπτόκοκκο περιλαμβάνουν:

• Σωστή εφαρμογή των κανόνων υγιεινής και της υγιεινής των χεριών
• Εφαρμογή των μέτρων ατομικής προστασίας
• Αποφυγή του συγχρωτισμού και σωστό αερισμό των χώρων
• Σωστή καθαριότητα και απολύμανση των επιφανειών και των συχνά χρησιμοποιούμενων αντικειμένων, σύμφωνα με τις οδηγίες των ειδικών
• Περιορισμός των ατόμων που νοσούν σε κατ’ οίκον νοσηλεία, τουλάχιστον για ένα εικοσιτετράωρο μετά την έναρξη της αντιβιοτικής τους αγωγής