Γιώργος Παναγιωτακόπουλος στο «ΦΩΣ»: «Ελλείψεις, κακός συντονισμός και αδιαφορία»

Η ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού απέναντι στην πύρινη λαίλαπα που καταστρέφει ό,τι βρει στο περασμά της είναι δεδομένη και πασιφανής. Αποδείχθηκε περίτρανα και στις πυρκαγιές που κατέκαψαν την Εύβοια, την Αττική, την Ηλεία, τη Μεσσηνία και άλλες περιοχές. Δεν χρειάζεται, φυσικά, να είναι κανείς ειδικός, για να καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα.

Υπάρχουν, όμως, και οι ειδικοί στο θέμα των πυρκαγιών, άνθρωποι που τις έχουν αντιμετωπίσει επανειλημμένα και που αφιέρωσαν δεκαετίες ολόκληρες σε αυτόν τον ζωτικής σημασίας τομέα. Ένας εξ αυτών είναι και ο Γιώργος Παναγιωτακόπουλος, ο οποίος υπηρέτησε στον πυροσβεστικό στόλο επί 35 χρόνια.

Αποστρατεύτηκε το 2000 και από το 2007 έως το 2010 ήταν πρόεδρος των Πυροσβεστών Αττικής, ενώ επίσης διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Πανελλήνιας Ένωσης Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τη συγγραφή, έχοντας εκδώσει, μεταξύ άλλων, τα βιβλία «Λόγια Πυρός» και «Πυροσβεστικές Αποκαλύψεις».

Ο κ. Παναγιωτακόπουλος μίλησε εκτενώς στο «ΦΩΣ» με αφορμή τις φετινές πυρκαγιές, αναλύοντας τους λόγους που οδήγησαν για άλλη μια φορά στην απόλυτη καταστροφή πολλών δασικών περιοχών της χώρας μας. Και μας περιέγραψε με γλαφυρό τρόπο τις τραγικές ελλείψεις και τα εγκληματικά λάθη που γίνονται, δυστυχώς, κατ’ εξακολούθηση στην Ελλάδα, χωρίς τις απαραίτητες βελτιώσεις και αλλαγές από την πολιτεία.

Ο ίδιος μάς είπε σχετικά: «Δεν επαρκούν οι υπάρχουσες δυνάμεις και τα διαθέσιμα μέσα, αλλά εκτός αυτού έχουμε και κάκιστη οργάνωση, κάκιστο συντονισμό. Και αυτό δυστυχώς δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Για να σας δώσω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, στις πυρκαγιές του 2007 στην Ηλεία μάς έστελναν σε τοποθεσίες όπου δεν υπήρχε καμία εστία φωτιάς και κανένας κίνδυνος! Έπρεπε μόνοι μας να πάμε σε κοντινή τοποθεσία όπου όντως υπήρχε φωτιά και ανάγκη να βοηθήσουμε. Την ώρα, δηλαδή, που κάτοικοι κραύγαζαν γιατί καίγονταν τα σπίτια τους και ζητούσαν βοήθεια, εμείς βρισκόμασταν σε άλλο σημείο, ενώ σε αυτό που όντως είχε πρόβλημα δεν βρισκόταν η πυροσβεστική δύναμη που έπρεπε να υπάρχει.

Οι πυροσβέστες κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή. Ο αέρας μπορεί ανά πάσα στιγμή να αλλάξει κατεύθυνση και να τους περικυκλώσει. Θυμάμαι πριν από 30 χρόνια στην Κω, όταν ήμασταν τρία άτομα και μας περικύκλωσε η φωτιά. Μείναμε τρεις μέρες στο νοσοκομείο με εγκαύματα και αναπνευστικά προβλήματα. Οι πυροσβέστες κάνουν ό,τι μπορούν, αλλά συχνά επιχειρούν μόνοι τους χωρίς καμία βοήθεια και χωρίς συντονισμό.

Τους είδαμε και τις τελευταίες μέρες να είναι κατάκοποι από την υπεράνθρωπη προσπάθεια που κάνουν μέρα νύχτα, χωρίς νερό ή φαγητό, και να τους βοηθούν οι ίδιοι οι κάτοικοι. Είναι πράγματα που τα έζησα κι εγώ πριν από χρόνια στην Ηλεία, ανθρώπους να σε εκλιπαρούν και να ζητάνε βοήθεια. Είδα παρόμοιες εικόνες και στην Εύβοια και σε άλλα μέρη και ανατριχιάζω κυριολεκτικά, σπαράζει η καρδιά μου και κλαίω. Δυστυχώς είμαστε εγκαταλελειμμένοι στην τύχη μας, υπάρχει μεγάλη αδιαφορία. Μας πονάει και μας προβληματίζει πολύ αυτή η κατάσταση. Όλα αυτά μου προκαλούν μεγάλο θυμό, αγανάκτηση και τεράστια θλίψη».

- Τι πήγε στραβά στον τρόπο που αντιμετωπίστηκαν οι φετινές πυρκαγιές και γιατί πήραν τόσο μεγάλες διαστάσεις;

Πέρα από το γεγονός ότι οι διαθέσιμοι πυροσβέστες είναι λίγοι, υπάρχουν πολλά προβλήματα. Ελλείψεις, παραλείψεις, κακός συντονισμός, όλα αυτά υπάρχουν δυστυχώς μέχρι και σήμερα. Πρόκειται, δηλαδή, για τα ίδια προβλήματα που αντιμετωπίζαμε και εμείς παλιότερα, τα ίδια πράγματα.

Δεν μπορείς να περιμένεις μέχρι την καλοκαιρινή περίοδο και να είσαι εντελώς απροετοίμαστος ή να βασίζεσαι σε ευχολόγια. Στην προκειμένη περίπτωση αποδείχτηκε πως δεν ήμασταν καθ’ όλα έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε κάθε πυρκαγιά. Καλό θα ε είναι να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη αλλά να μαθαίνουμε από αυτά και να τα διορθώνουμε.

Συνεχώς ζητάμε προσλήψεις. Μαθαίνω ότι δεν ανανεώθηκαν οι προσλήψεις δασοπυροσβεστών αυτό το καλοκαίρι, κάτι που αποδείχθηκε εγκληματικό λάθος. Απαιτείται ένα ποσό για την καλύτερη λειτουργία και ενίσχυση της δασοπυρόσβεσης, που πρέπει απαραιτήτως να δίνεται κάθε χρόνο αν δεν θέλουμε να ξαναζήσουμε τραγωδίες.

Αλλά πέρα από το δυναμικό, δεν έχουμε και τα μέσα που χρειάζονται. Αυτήν τη στιγμή το Πυροσβεστικό Σώμα είναι πεπερασμένο. Τα πυροσβεστικά οχήματα που υπάρχουν είναι παλιά και με προβλήματα στα λάστιχα, η υλικοτεχνική υποδομή είναι πεπαλαιωμένη. Και δυστυχώς δεν είναι μόνον αυτά. Για να καταλάβετε, το δίκτυο ασυρμάτου που υπάρχει για την επικοινωνία των πυροσβεστών δεν λειτουργεί σωστά, σε πολλά σημεία οι ασύρματοι δεν πιάνουν. Μέχρι και ειδικά γυαλιά για τους πυροσβέστες δεν υπάρχουν. Δεν είναι σοβαρά πράγματα αυτά για ένα -υποτίθεται- οργανωμένο κράτος.

Φυσικά είναι εντελώς παράλογο να ξεκινούν ταυτόχρονα σε τόσα σημεία δασικές πυρκαγιές. Αυτό εξηγείται από τους εμπρηστικούς μηχανισμούς που βρέθηκαν σε διάφορα σημεία. Ας μην κρυβόμαστε, αυτό σημαίνει ότι κάποιες από τις πυρκαγιές δημιουργούνται εκ του πονηρού και για αυτό βέβαια δεν φταίνε οι εκάστοτε κυβερνώντες. Αποτελεί όμως έναν επιπλέον λόγο για να υπάρχει ακόμα καλύτερη και αυστηρότερη πρόληψη.

Όσο για την κλιματική αλλαγή δεν είναι κάτι που συνέβη ξαφνικά. Τόσα χρόνια υπάρχει κλιματική αλλαγή; Μην ψάχνουμε φτηνές δικαιολογίες.

- Τις καταγγελίες πολλών πυρόπληκτων, που είπαν ότι τα πυροσβεστικά οχήματα περίμεναν τη φωτιά στα χωριά, αντί να πάνε σε αυτήν, πώς το σχολιάζετε;

Τις τελευταίες μέρες μαίνονται φωτιές στη Γορτυνία, όπου κατακαίγονται περιουσίες και σπίτια. Και δυστυχώς δεν δίνεται έμφαση στην κατάσβεση της φωτιάς αλλά στις εκκενώσεις των οικισμών. Άκουσα ότι το ίδιο συνέβη και στην Εύβοια, ότι πυροσβέστες πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και έλεγαν στους κατοίκους να βγουν έξω και να τα εγκαταλείψουν με το ζόρι.

Στη Γορτυνία ήρθαν εναέρια μέσα και πυροσβέστες από ξένα κράτη πριν από λίγες μέρες. Δηλαδή όλο το προηγούμενο διάστημα τι περιμέναμε; Δεν χρειάζεται ιδιαίτερο μυαλό για να σκεφτείς μερικά πράγματα, όταν είσαι σε ένα κράτος όπου κάθε χρόνο θρηνούμε ανθρώπους, περιουσίες, δάση και ζώα.

- Το 1998 αφαιρέθηκε η δασοπυρόσβεση από τη Δασική Υπηρεσία και εντάχθηκε στην Πυροσβεστική Υπηρεσία. Ως αποτέλεσμα, το μοντέλο δασοπυρόσβεσης στην Ελλάδα άλλαξε ριζικά. Πώς κρίνετε αυτήν την κίνηση και ποιες ήταν οι συνέπειές της;

Θεωρώ ότι το παλιό μοντέλο ήταν πιο αποτελεσματικό. Αυτό φαίνεται και από τα στοιχεία. Πιστεύω ότι η δασοπυρόσβεση πρέπει να είναι δουλειά της Δασικής Υπηρεσίας, όπως γινόταν τόσα χρόνια. Υπάρχουν κάποιες καινοτομίες που είναι εντελώς άστοχες και αυτά τα λάθη φαίνονται όσο περνούν τα χρόνια. Είναι αυτό που λέει η λογική: τα δάση στη Δασική Υπηρεσία. Οι επαγγελματίες δασοφύλακες, δασολόγοι, δασοπυροσβέστες συνεργάζονταν με τους αγροφύλακες που ήταν μονίμως μέσα στα δάση. Αυτά τα κατήργησαν όλα και δεν μπορώ να καταλάβω γιατί. Λάθη τρομερά, αλλά για ποιον λόγο; Για να δείξουν κάτι καινούργιο;

Υπάρχουν κάποια πράγματα που, εφόσον λειτουργούν, η κάθε κυβέρνηση θα πρέπει να τα αφήνει ως έχουν. Κάτι που δουλεύει δεν το αλλάζεις για να πεις μόνο και μόνο ότι έκανες κάτι καινούργιο και διαφορετικό. Επίσης, όταν κάποιο άτομο είναι σε μια θέση έχοντας πείρα και προσφορά και λειτουργεί άριστα, δεν πρέπει να αντικαθίστανται. Αποτελεί συχνό φαινόμενο στη χώρα μας τα άτομα, που βρίσκονται σε θέσεις-κλειδιά χωρίς να έχουν την απαιτούμενη πείρα.

- Προφανώς είναι πολύ κρίσιμο να εντοπιστεί όσο πιο γρήγορα γίνεται μια φωτιά και να αντιμετωπιστεί αμέσως, ώστε να μην ξεφύγει και γίνει ανεξέλεγκτη. Γιατί υστερούμε τόσο σε αυτό και πώς μπορεί να βελτιωθεί;

Το σημαντικότερο επιχειρησιακό εργαλείο για αυτές τις δασικές πυρκαγιές είναι το λεγόμενο «IRIS 2.0». Είναι ένα επιχειρησιακό σύστημα που προβλέπει σε πραγματικό χρόνο την πορεία και την εξάπλωση μιας πυρκαγιάς, κάνει ανάλυση δεκάδων δεδομένων και συνδράμει στην έγκαιρη αντιμετώπισή της. Μπορεί, δηλαδή, να προβλέψει ποιες περιοχές διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο να γίνουν στάχτη. Πληροφορούμαι ότι στην περίπτωση της Βαρυμπόμπης αλλά και σε άλλες δασικές πυρκαγιές που ξέσπασαν τις τελευταίες μέρες το σύστημα αυτό δεν ενεργοποιήθηκε.

Αυτά είναι εγκληματικά λάθη και παραλείψεις, που έπρεπε να έχουν προσέξει πολύ πριν ξεκινήσει η καλοκαιρινή περίοδος. Ιδίως αν σκεφτούμε ότι αυτός ο χαμός με τις πυρκαγιές που γίνεται κατά διαστήματα σε εμάς δεν γίνεται σε άλλες χώρες. Εκεί, βλέπετε, γίνεται ενδελεχής καθαρισμός των δασών και φτιάχνονται έγκαιρα και αποτελεσματικά αντιπυρικές ζώνες. Αυτά εμείς εδώ δεν τα κάναμε ποτέ. Τι άλλο περιμένουμε να συμβεί για να τα κάνουμε; Τα καταγγέλλουμε όλα αυτά εδώ και δεκαετίες. Δεν θα έπρεπε μέχρι σήμερα να έχει γίνει κάτι;

Υπάρχει επίσης και η λύση των περιπολιών. Εδώ έβγαλαν τον στρατό μετά από μια εβδομάδα για να κάνει περιπολίες. Αυτό πρέπει να γίνεται όλο το καλοκαίρι, πριν καν ξεσπάσουν πυρκαγιές, όχι κατόπιν εορτής. Πρέπει επίσης να καθαρίζονται διεξοδικά τα δάση, να απομακρύνονται τα ξερά χόρτα και να δημιουργούνται αντιπυρικές ζώνες.

Αυτά δεν γίνονται ποτέ στην Ελλάδα. Καμία κυβέρνηση δεν έχει σκύψει σοβαρά πάνω από αυτά τα προβλήματα. Και αυτό πρέπει να γίνει πολύ πριν μπούμε στην καλοκαιρινή περίοδο. Έλλειψη θέλησης, αδιαφορία; Δεν ξέρω γιατί. Όλα αυτά τα χρόνια τα φωνάζουμε, τα καταγγέλλουμε, αλλά «φωνή βοώντος εν τη ερήμω». Είναι λογικό, λοιπόν, ο κόσμος να νιώθει εγκαταλελειμμένος και απροστάτευτος.

- Τα εναέρια μέσα είναι σαφώς πιο αποτελεματικά από τα χερσαία. Εμείς όμως επιμένουμε στα Canadair, ενώ υπάρχουν άλλα «θηρία» που μεταφέρουν πολλαπλάσιο όγκο. Αλλά ακόμα και από τα εναέρια που διαθέτουμε, τα περισσότερα δεν επιχειρούν! Η ερώτηση είναι απλή: Γιατί;

Η εταιρεία που έβγαζε τα Canadair έχει σταματήσει την παραγωγή. Γνωρίζω ότι είχαμε παραγγείλει κάποια οχήματα εδώ και χρόνια, όμως αυτή η παραγγελία αρχικά «πάγωσε» και στη συνέχεια χάθηκε. Προφανώς από έλλειψη ενδιαφέροντος. Αλλά και πολλά από τα πυροσβεστικά αεροπλάνα που έχουμε είναι καθηλωμένα στο έδαφος από κακή συντήρηση. Ακόμα και αυτά που υπάρχουν δεν επαρκούν. Πού να πρωτοπάνε; Εμείς αυτό που κάνουμε είναι να στέλνουμε αιτήματα σε ξένες χώρες την τελευταία στιγμή, για να μας στείλουν οχήματα και να μας βοηθήσουν.

Πρέπει να παραγγέλνονται έγκαιρα τα απαραίτητα ανταλλακτικά και να γίνονται οι επισκευές, ώστε αυτά τα μέσα να είναι πανέτοιμα για τυχόν δασικές πυρκαγιές σε μια επικίνδυνη περίοδο όπως είναι αυτή του καλοκαιριού. Δεν γίνεται αυτά να τα αφήνουμε την ύστατη στιγμή και μετά να ψάχνουμε πού να επιρρίψουμε ευθύνες κατηγορώντας ο ένας τον άλλον.