Πόλεμος στη μεγάλη οθόνη

Να που τελικά ο απόλυτος όλεθρος μοιάζει με βαρύτιμο φόρεμα, κάθε σημείο του οποίου κρύβει μια άγνωστη πτυχή. Στις δρασκελιές της μεγάλης Ιστορίας αντιστοιχούν σπιθαμές ανθρώπινης εμπειρίας που φαντάζουν αδιανόητες. Αν αθροίσει κανείς τις ταινίες και τα μυθιστορήματα που βασίστηκαν σε αληθινές ιστορίες, θα δημιουργήσει σίγουρα ένα χαρμάνι από ήρωες μικρούς και μεγάλους, από προσωπικές και συλλογικές τραγωδίες, από σκοτεινά και ζοφερά πρόσωπα. Τα πρόσωπα αυτά, στο βαθμό που τους επέτρεψε ο ταραγμένος κόσμος, έπαιξαν τον ρόλο τους στην τελική έκβαση.

Φαντάζομαι πως τον πρώτο καιρό έμοιαζε σχεδόν απίθανο να χάσει η Γερμανία τον πόλεμο, όπως ακριβώς εκ των υστέρων ήταν πέρα πάσης λογικής να τον κερδίσει.
Τρεις ταινίες που ανήκουν στην επικράτεια του B' Παγκοσμίου Πολέμου δεν έχουν μόνο ως κοινό σημείο την ιστορική συνθήκη στην οποία εκτυλίσσονται. Κι όμως η «Επιχείρηση φινάλε», ο «Τραπεζίτης της Αντίστασης» και η «Λίντα Μπαάροβα», μοιάζουν να έχουν αποκολληθεί από διαφορετικές γωνιές του μεγάλου μωσαϊκού. Σε αυτές πρωταγωνιστούν τουλάχιστον δύο αντι-ήρωες αν εκτός από τον Άντολφ Άιχμαν μπορεί να δώσει κανείς αρνητικό πρόσημο και στη φιλόδοξη Τσέχα ηθοποιό.

Η Μπαάροβα και ο Άιχμαν, η πρώτη με τα αισθήματά της, ο δεύτερος με τη δράση του, αγγίζουν λιγότερο ή περισσότερο το κακό. Ο Ολλανδός τραπεζίτης Βαν Χαλ, ή Βαν Τελ όπως ήταν το ψευδώνυμό του στην αντίσταση, ανήκει στην χορεία των γενναίων ανθρώπων που ωστόσο εθίζονται στον ηρωισμό έτσι ώστε στη συνέχεια να μην μπορούν να σταματήσουν όταν κρούεται ο κώδων του κινδύνου. Η πείρα της ζωής και της ιστορίας λέει ότι οι ήρωες είναι ως φυσικά πρόσωπα λιγότερο ανθεκτικοί από τους αντι-ήρωες. Πάντα κάποιος θα βρεθεί να τους προδώσει και να τους στείλει πρόωρα στο θάνατο.

Στο επίπεδο της υστεροφημίας φυσικά συμβαίνει το αντίθετο μολονότι μερικές φορές και η Ιστορία φοβάται τους πραγματικούς ήρωες και τους αποκαθιστά κάπως καθυστερημένα. Αυτό συνέβη και με τον Τραπεζίτη της Αντίστασης και θα το διαπιστώσει κανείς όταν δει την ταινία. Μερικές φορές ο ηρωισμός φαντάζει αβάσταχτη υπερβολή. Και η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν μπορεί να είναι ήρωας μια ολόκληρη ζωή. Μια στιγμή ηρωισμού ωστόσο είναι αρκετή για να αλλάξει τον κόσμο και αυτό είναι που δεν μπορεί να προβλέψει κάθε φορά το κατά τα άλλα μεγαλοφυές κακό.