Λίνο Βεντούρα

Από τους πλέον αγαπημένους ηθοποιούς, που ερμήνευσε μοναδικά σκληρούς χαρακτήρες, είτε από την πλευρά του νόμου, είτε από την πλευρά του υποκόσμου, αλλά πάντα πιστός σε αρχές και τον αντρικό κώδικα τιμής, ο Λίνο Βεντούρα, αν και Ιταλός, λατρεύτηκε από το γαλλικό κοινό και βρίσκεται στη 23η θέση με τις 100 μεγαλύτερες προσωπικότητες της Γαλλίας. Ταυτόχρονα υπήρξε ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα της παγκόσμιας υποκριτικής που αποδεικνύει ότι «οι μεγάλοι ηθοποιοί γεννιούνται δεν γίνονται».

Στο σκληρό, τσαλακωμένο του πρόσωπο, από τη νεανική εμπειρία του στην επαγγελματική πάλη, με το βλοσυρό και βαρύ ύφος, πολλοί απ’ τους κορυφαίους Γάλλους σκηνοθέτες βρήκαν τον ιδανικό ερμηνευτή, αλλά δύο είναι οι κινηματογραφιστές που σημάδεψαν τη λαμπρή καταξιωμένη πορεία του στο σινεμά. Ο ικανότατος Ζαν Μπεκέρ, που τον πέταξε, χωρίς ιδιαίτερες συστάσεις, στην αρένα των στούντιο και ο μέγας Ζαν Πιέρ Μελβίλ, που τον καθιέρωσε ως πρωταγωνιστή πρότυπο, σε κλασικές αξιομνημόνευτες ταινίες.

Συμπληρώνοντας 35 χρόνια από τον πρόωρο θάνατό του, στις 22 Οκτωβρίου του 1987, είναι ευκαιρία να θυμηθούμε το γοητευτικό του σεργιάνι στη ζωή και στον κόσμο του κινηματογράφου, τα πρώτα του βήματα και τις τεράστιες επιτυχίες του, καθώς και τη μεγάλη του καρδιά, με την αγάπη που έδειξε στα παιδιά με αναπηρία.

Η Πάρμα, το Παρίσι και η πάλη

Ο Αντζιολίνο Τζουζέπε Πασκουάλε Βεντούρα, όπως ήταν το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε στις 14 Ιουλίου του 1919, στην Πάρμα της Βόρειας Ιταλίας, από τους Τζοβάνι Βεντούρα και Λουίζα Μπορίνι. Άγριο αγόρι, εγκατέλειψε το σχολείο σε ηλικία οχτώ ετών, μετά την αποβολή του, και σύντομα θα μετακομίσει με τους γονείς του στο Παρίσι. Αναγκάστηκε να κάνει πολλές δουλειές του ποδαριού, ενώ όταν ενηλικιώθηκε ασχολήθηκε με την επαγγελματική πάλη, στην οποία κατέγραψε αρκετές νίκες αλλά και κάποιες ήττες. Την εγκατέλειψε οριστικά έπειτα από έναν σοβαρό τραυματισμό.

Μπαίνοντας στο σινεμά από... το παράθυρο

Ο Βεντούρα, μπήκε στον κινηματογράφο από... το παράθυρο. Ένας φίλος του τον σύστησε στον σημαντικό σκηνοθέτη Ζαν Μπεκέρ, ο οποίος έψαχνε κάποιον να παίξει δίπλα στο ιερό τέρας του γαλλικού σινεμά, Ζαν Γκαμπέν, στο εξαιρετικό «Μην Αγγίζεται τη Λεία». Ο έμπειρος και οξυδερκής Ζαν Μπεκέρ, θα του προτείνει τον ρόλο, αλλά ο Βεντούρα, που εκείνη την εποχή δούλευε ως εφημεριδοπώλης, μηχανικός, πλασιέ ή χαμάλης, θα αρνηθεί. Ευτυχώς, λίγο μετά θα πειστεί να κάνει το μεγάλο άλμα στη ζωή του, πηγαίνοντας στα περίφημα στούντιο Μπιγιανκούρ, παρότι δεν πίστευε και τόσο ότι το μέλλον του θα ήταν στον κινηματογράφο. Όπως είχε πει ο ίδιος, πήγε στα στούντιο σκεπτόμενος ότι «το πολύ πολύ, αν με αποπάρει κανένας, να τον σπάσω στο ξύλο». Το αποτέλεσμα όμως δικαίωσε τον Μπεκέρ και ιδίως τον Βεντούρα στον ρόλο ενός γκάνγκστερ, προκαλώντας τεράστια εντύπωση στο καλλιτεχνικό σινάφι.

Χαλύβδινος χαρακτήρας

Ο χαλύβδινος χαρακτήρας του, το έμφυτο ταλέντο του, η άποψή του ότι το σινεμά θα είναι κάτι προσωρινό στη ζωή του, θα του δώσει την άνεση να αντιμετωπίζει τους χαρακτήρες που υποδυόταν με μία πρωτόγνωρη χαλαρότητα, μια φυσικότητα, που θα τον κάνει περιζήτητο. Από εκείνη τη στιγμή ο Λίνο Βεντούρα, παρότι έπαιξε σχεδόν τα πάντα, θα κυριαρχήσει στη μεγάλη οθόνη, μεταφέροντας την προσωπικότητά του, τον σκληροτράχηλο χαρακτήρα του, καπνίζοντας συνεχώς, πίνοντας σε υποφωτισμένα μπαρ, προκαλώντας τον τρόμο και το δέος, χωρίς να καταβάλλει ιδιαίτερη προσπάθεια, με ψυχωμένες ερμηνείες, πετώντας κάθε τι περιττό ή τις μανιέρες που διδάσκονταν σε δραματικές σχολές.

Ο Μελβίλ και τα «Ένδοξα Πτώματα»

Η συνεργασία του με τον Ζαν Πιέρ Μελβίλ, έναν τεράστιο σκηνοθέτη, μινιμαλιστικών δραματικών αστυνομικών ταινιών και κορυφαίο εκπρόσωπο του γαλλικού φιλμ νουάρ, τον καθιέρωσε οριστικά ως έναν εμβληματικό ηθοποιό. Υπό την εμπνευσμένη καθοδήγηση του Μελβίλ, ο Λίνο Βεντούρα θα μετατραπεί σε μία μαρτυρική φιγούρα ως δραπέτης Γκι, στη «Δεύτερη Πνοή», ενώ στο αριστουργηματικό αντιστασιακό δράμα «Μεγάλη Στρατιά των Αφανών Ηρώων» θα είναι ο υποβλητικός καθοδηγητής της γαλλικής αντίστασης.

Μερικές, μόνο, από τις τεράστιες κινηματογραφικές του επιτυχίες είναι «Προσοχή Κίνδυνος», «Η Συμμορία των Σικελών», «Ασανσέρ για Δολοφόνους», «Το Αίνιγμα», «Ο Γορίλας Εκδικείται», «Ένα Ταξί για το Τομπρούκ», «Οι Σφαίρες Χορεύουν τα Μεσάνυχτα», «Ένδοξα Πτώματα».

Ο Ζαν Γκαμπέν και οι άλλοι

Ο Λίνο Βεντούρα θα συνεργαστεί σε πολλές ταινίες με τον στενό του φίλο Ζαν Γκαμπέν, τον οποίο εκτιμούσε και αγαπούσε βαθύτατα. Φυσικά θα πρωταγωνιστήσει δίπλα σε όλα τα μεγάλα ονόματα του σινεμά, από τη Ζαν Μορό, την Μπριζίτ Μπαρντό, τον Αλέν Ντελόν και τον Μπελμοντό, μέχρι τη Σιμόν Σινιορέ, τη Ρόμι Σνάιντερ, τον Έντι Κονσταντίν και τον Σαρλ Αζναβούρ. Επίσης, σε επίπεδο σκηνοθετών, εκτός από τον Μελβίλ, θα συνεργαστεί σε πολλές ταινίες με τον Κλοντ Σοτέ, αλλά και τους σημαντικούς Λουί Μαλ, Ανρί Βερνέιγ. Ζοζέ Τζιοβανί, Φρανσίσκο Ρόζι, Κλοντ Μιλέρ.

Τα ανάπηρα παιδιά και τα μάτια σας

Στην προσωπική του ζωή, ο Λίνο Βεντούρα, έζησε ήσυχα, δεν πρωταγωνίστησε ούτε σε αθώα «σκανδαλάκια» προώθησης ταινιών ή της καριέρας του. Αν και παρέμεινε σε όλη του τη ζωή Ιταλός, για χάρη των γονιών του, θα παίξει σε ελάχιστες ιταλικές ταινίες, ενώ κατά τη διάρκεια του Πολέμου, όταν κλήθηκε να υπηρετήσει την πατρίδα του, θα λιποτακτήσει, προκειμένου να μην προδώσει τη θετή πατρίδα του, αλλά και τα πιστεύω του. Θα παντρευτεί τη Γαλλίδα Οντέτ Λεκόμ, με την οποία θα αποκτήσουν τέσσερα παιδιά, ανάμεσά τους και τη Λίντα, που έπασχε με αυτισμό. Η ασθένεια της κόρης του θα τον ευαισθητοποιήσει και θα ασχοληθεί πολύ με την προστασία των ανάπηρων παιδιών. Μάλιστα από το 1966 θα ιδρύσει με τη σύζυγό του το ίδρυμα Perce-Neige, το οποίο εξακολουθεί ακόμη να δραστηριοποιείται για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες και τις οικογένειές τους, ενώ το 1975, έπειτα από τεράστιες προσπάθειες, θα πετύχει την ψήφιση νόμου υπέρ των Ατόμων με Αναπηρία, που σχετίζεται με κοινωνικούς και ιατροκοινωνικούς θεσμούς.

Η κληρονομιά

Ο Λίνο Βεντούρα θα πεθάνει ξαφνικά το 1987 σε ηλικία 68 ετών, από καρδιακή προσβολή, ενώ ετοιμαζόταν να ξεκινήσει τα γυρίσματα της νέας του ταινίας «Η Μέρα του Επιθεωρητή Αμπρόσιο», σε σκηνοθεσία του Σέρτζιο Κορμπούτσι. Ο αγριεμένος, μα τόσο ωραίος τύπος, που μπήκε από το παράθυρο στο σινεμά, θα βγει με όλες τις τιμές, καθώς ο γαλλικός λαός θα του αναγνωρίσει την τεράστια προσφορά του στην ψυχαγωγία και την ερμηνευτική του απλότητα, ενώ θα εκτιμήσει και την ευγενική μεγαλόκαρδη προσωπικότητά του, τον ανυπότακτο χαρακτήρα του, πέρα από βεντετισμούς και πόζες.

Ο Λίνο Βεντούρα, θα αφήσει κληρονομιά 75 ταινίες και ένα ίδρυμα για τα παιδιά και τους γονείς που έχουν την ανάγκη μας.

(Φωτογραφία από την ταινία «Το Αίνιγμα» του 1981)

Χάρης Αναγνωστάκης

ΑΠΕ-ΜΠΕ