«Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά»

«Θητεύσαμε παιδιά στη νύχτα
μ’ ένα σταφύλι θυμού ατρύγητο
Τι αμόλυντη περηφάνια είχαν τα λόγια μας
φωτίζοντας το θαύμα που θαύμα δεν έγινε.
…….
Είναι από τότε που βγάζουν στο σφυρί
τα κουρέλια εκείνου του πάναγνου έρωτα.
Κι όσοι τάχτηκαν πρώτοι
εξαργύρωσαν την κραυγή μας ερήμην.
Από εκείνη τη νύχτα ό,τι κι αν πω
φωνάζει σαν αίμα»

Οι παραπάνω στίχοι από το ποίημα «Το ερπετό της μνήμης» του Ηλία Γκρη.

Ο Ηλίας Γκρης, συμμετείχε στα γεγονότα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.

Μεγαλώσαμε, τα παιδιά της γενιάς μου, θαυμάζοντας την γενιά του Πολυτεχνείου. Συχνά, στεναχωριόμασταν που δεν είχαμε γεννηθεί νωρίτερα. Γιατί θεωρούσαμε βέβαιο, ότι αν η ηλικία μας το επέτρεπε, εκείνο το βράδυ που τα τανκς έμπαιναν μέσα, εμείς, θα ήμασταν εκεί, στην συμβολή των οδών Πατησίων και Στουρνάρη, για να φωνάξουμε «Αδέλφια μας στρατιώτες». Οι ήρωες του Πολυτεχνείου, ήταν οι πιο αγαπημένοι μας, ακριβώς γιατί καλούμασταν να τους ανακαλύψουμε μόνοι μας, ψάχνοντας όχι σε σχολικά βιβλία, αλλά σε αρχεία εφημερίδων, σε λογοτεχνικά βιβλία, σε θρυμματισμένες διηγήσεις, σε τεμαχισμένες από τον πόνο, τον φόβο, αλλά και την ελπίδα αναμνήσεις, σε ματωμένα ποιήματα και τραγούδια.

Μετά σιγά σιγά τα πράγματα άλλαξαν. Η εορτή καθιερώθηκε επισήμως ως εθνική και κάποιους από εκείνους που είχαμε λατρέψει ως επαναστάτες, τους είδαμε να «διαπρέπουν» σε έναν χώρο που δεν τους είχαμε φανταστεί. Με τα χρόνια τους είδαμε να μεταλλάσσονται σε «golden boys» και «golden girls» ενός «χρηματιστηρίου» που εμείς αγνοούσαμε, γιατί πραγματικά ποτέ δεν είχαμε σκεφτεί ότι οι αξίες , αφορούν σε μετοχές και ομόλογα πάσης φύσεως. Τους είδαμε να δρέπουν τον καρπό από το δέντρο της καθεστηκυίας τάξης που όχι, δεν είναι κόκκινο. Και τους είδαμε να εκπίπτουν, από τον παράδεισο που είχαμε φτιάξει με αυτό που μεταλάβαμε ως δικό τους όνειρο.

Κι όμως εκείνοι, άλλα όνειρα - αυτά που οι ίδιοι κάποτε τα χαρακτήριζαν μικροαστικής κουλτούρας και μεγαλοαστικής τσέπης- έσπευσαν να εκπληρώσουν. Με κάθε τρόπο. Δικαίωμά τους. Οι άνθρωποι αλλάζουν προσανατολισμό. Αν και η πυξίδα δείχνει πάντα από την πλευρά του ήλιου την ελευθερία να ανατέλλει. Οι άνθρωποι κάποτε, ξεφορτώνονται το παρελθόν τους. Αν και το παρελθόν, ακόμη και για όσους δεν αντέχουν να το «κουβαλήσουν», διατηρεί ατόφιο το ιστορικό βάρος του.

Στο κάτω κάτω, εκείνοι, εκείνο το βράδυ, ήταν εκεί. Εμείς, όχι. Μιλάμε και θα μιλάμε πάντα «από απόσταση ασφαλείας».

Ήταν ωστόσο και πολλοί άλλοι εκεί, εκείνο το βράδυ. Και εκείνοι οι άλλοι που ούτε καλά καλά τα ονόματά τους δεν θυμόμαστε πια, προτίμησαν τον μοναχικό δρόμο της σιωπής και της αξιοπρέπειας. Ίσως γιατί έλαβαν σοβαρά υπόψη, τους στίχους του ποιητή:

«Να μιλήσω για ήρωες, να μιλήσω για ήρωες… Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά». Ο Σεφέρης το έχει γράψει αυτό και ίσως έχει δίκιο.

Αλλά μια μέρα σαν και τη σημερινή, ξέρω ότι εμείς που μεγαλώσαμε με το όνειρο να μας δοθεί κάποτε η ευκαιρία να «κάνουμε το δικό μας Πολυτεχνείο», θα προτιμούσαμε αυτές τις λίγες, σκόρπιες και ασήμαντες σκέψεις να τις ολοκληρώσουμε με έναν πιο αισιόδοξο στίχο.

Σαν αυτόν, του Ναζίμ Χικμέτ:

«Έχω ακόμα αρκετό κουράγιο για να δίνω στο όνειρο την θέση, μοναχά, του ονείρου».