Το «όχι» του Σαρτρ για το βραβείο Νόμπελ

Θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος, σεναριογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και πολιτικός ακτιβιστής, ο Ζαν Πολ Σαρτρ ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές της γαλλικής φιλοσοφίας του 20ου αιώνα και δίχως υπερβολή αποτέλεσε την κινητήριο δύναμη πίσω από τον υπαρξισμό.

Στις 22 Οκτωβρίου του 1964, ωστόσο, ο Γάλλος φιλόσοφος έγινε γνωστός για έναν άλλο λόγο: Για την περιβόητη άρνησή του να παραλάβει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, το οποίο του απένειμε η Σουηδική Ακαδημία.

Όταν οι φήμες άρχισαν να κυκλοφορούν ότι ήταν στην κούρσα για το βραβείο, ο Σαρτρ έγραψε αμέσως στην Ακαδημία για να τους ενημερώσει ότι ήθελε να αποσυρθεί το όνομά του από τις υποψηφιότητες. Αγνοώντας ότι δεν μπορούσε να γίνει καμία διαβούλευση μεταξύ της Ακαδημίας και των υποψηφίων, ο Σαρτρ τιμήθηκε τελικά με το Νόμπελ Λογοτεχνίας στις 22 Οκτωβρίου για το έργο του που ήταν «πλούσιο σε ιδέες, με πνεύμα ελευθερίας και αναζήτηση της αλήθειας».

Ο ίδιος αρνήθηκε να το παραλάβει, επικαλούμενος προσωπικούς και αντικειμενικούς λόγους σε μια δήλωση που έκανε στον σουηδικό Τύπο. Με την αποδοχή οποιουδήποτε βραβείου, ο Σαρτρ θεωρούσε ότι θα συνέδεε το όνομά του με το όργανο που θα τον τιμούσε. Ο διάσημος Γάλλος είχε την πεποίθησή ότι η ανταλλαγή γνώσης και πολιτισμού μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης πρέπει να γίνεται μεταξύ των ανθρώπων, χωρίς την παρέμβαση των θεσμικών οργάνων.

«Ο συγγραφέας πρέπει να αρνηθεί να μετατρέψει τον εαυτό του σε όργανο, ακόμα κι αν αυτό συμβαίνει κάτω από τις πιο τιμητικές περιστάσεις, όπως στην προκειμένη περίπτωση» είπε στις δηλώσεις του στον Τύπο. «Αυτή η στάση είναι φυσικά, εντελώς δική μου και δεν περιέχει καμία κριτική σε όσους έχει ήδη απονεμηθεί το βραβείο», τόνισε στη δήλωσή του και κατέληξε: «Αν υπογράφω τώρα ως Ζαν Πολ Σαρτρ, δεν θα είναι το ίδιο πράγμα με το να υπογράψω ως ο βραβευμένος με Νόμπελ Ζαν Πολ Σαρτρ».

Πάντως αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Σαρτρ είχε αρνηθεί επίσημες τιμές. Το 1939 ο Σαρτρ υπηρέτησε στον γαλλικό στρατό ως μετεωρολόγος, πριν συλληφθεί από τα γερμανικά στρατεύματα το 1940. Πέρασε εννέα μήνες ως αιχμάλωτος πολέμου και το 1945, όταν του προσφέρθηκε το ύψιστο βραβείο να γίνει μέλος της λεγεώνας της τιμής («Légion d' honneur»), αρνήθηκε…

Με μια ματιά…

1797: Την πρώτη πτώση με αλεξίπτωτο από αερόστατο και από ύψος 3.200 ποδιών πραγματοποιεί ο Γάλλος, Αντρέ Ζακ Γκαρνερέν.

1798: Δυνάμεις του Αλή πασά από 4.000 πεζούς και 3.000 ιππείς με επικεφαλής τον ίδιο και τον γιο του, Μουχτάρ, επιτίθενται κατά της Πρέβεζας, όπου αμύνονται 1.000 Έλληνες και Γάλλοι υπό τον στρατηγό Λα Σαλσέ. Η μάχη είναι ιδιαίτερα φονική. Τελικά, ο Αλή καταλαμβάνει την πόλη και την παραδίδει στις φλόγες.

1824: Μεσούντος του Εθνικού Ξεσηκωμού, ο υπουργός Εξωτερικών, Γρηγόριος Δικαίος-Παπαφλέσσας, εισβάλλει στην Αρκαδία για να πλήξει τους οπαδούς του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, κατά τη διάρκεια του Β’ Εμφύλιου Πολέμου.

1912: Το αντιτορπιλικό «Ιέραξ», υπό τον κυβερνήτη Αντώνιο Βρατσάνο, απελευθερώνει με άγημά του τα Ψαρά. Την ίδια ημέρα, Σώμα Προσκόπων υπό τον οπλαρχηγό του Μακεδονικού Αγώνα, καπετάν Γιαγκλή, διώχνει την τουρκική φρουρά της Νιγρίτας, απελευθερώνει την πόλη και εγκαθιστά τις ελληνικές Αρχές.

1918: Αναφέρεται το πρώτο κρούσμα της ισπανικής γρίπης, με το οποίο ξεκίνησε μια επιδημία, που κόστισε τη ζωή σε 20 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

1931: Στρατιωτικές ενισχύσεις των Άγγλων καταφτάνουν στην Κύπρο. Διαδηλώσεις σε όλο το νησί για την ένωση με την Ελλάδα.

1940: Ο γιος του Τζιάκομο Πουτσίνι εγκαινιάζει τη νέα όπερα της Αθήνας στο Θέατρο Ολύμπια της οδού Ακαδημίας. Εναρκτήριο έργο, η όπερα του πατέρα του, «Μαντάμ Μπάτερφλαϊ».

1950: Αρχίζει το πρώτο Μουντομπάσκετ στο Μπουένος Άιρες. Θα ολοκληρωθεί στις 3 Νοεμβρίου, με νικήτρια την ομάδα της Αργεντινής.

1962: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζον Φ. Κένεντι, καταγγέλλει σε τηλεοπτικό μήνυμα ότι υπάρχουν βάσεις ρωσικών πυραύλων στην Κούβα και επιβάλλει ναυτικό αποκλεισμό στο νησί, σε μια ζώνη 500 μιλίων.

1975: Το σοβιετικό διαστημόπλοιο «Venera 9» προσγειώνεται στην Αφροδίτη, από όπου στέλνει φωτογραφίες.

1987: Στον Οίκο Κρίστις της Νέας Υόρκης πωλείται έναντι 5,39 εκατομμυρίων δολαρίων ένα αντίτυπο της πρώτης έκδοσης της Βίβλου του Γουτεμβέργιου, το οποίο τυπώθηκε το 1448.

1988: Ο Ανδρέας Παπανδρέου επιστρέφει από το Λονδίνο, μετά την επέμβαση bypass, στην οποία υποβλήθηκε στο νοσοκομείο Χέρφιλντ. Καθώς κατεβαίνει από τη σκάλα του αεροπλάνου, με ένα νεύμα του καλεί κοντά του τη Δήμητρα Λιάνη, επισημοποιώντας τη σχέση τους.

2008: Η Ινδία εκτοξεύει προς τη Σελήνη το πρώτο μη επανδρωμένο διαστημόπλοιό της, το «Chandrayaan».