Όταν τα πολυβόλα σκότωναν τους φιλάθλους - Οι U2 και ποιο ήταν το «Γελαστό παιδί» του Μίκη (vids)

«Ματωμένη Κυριακή». Ούτε μια, ούτε δύο, ούτε τρεις. Τέσσερις συνολικά για την ιστορία της Ιρλανδίας. Η τρίτη από αυτές, στις 21 Νοεμβρίου, σε ένα γήπεδο, άφησε πίσω της 32 νεκρούς.

Οι συγκρούσεις μεταξύ Άγγλων και Ιρλανδών άρχισαν το 1919. Οι Ιρλανδοί είχαν διακηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία τους από την βρετανική αυτοκρατορία. Ο δημοκρατικός στρατός της Ιρλανδίας, ο IRA, είχε μπει στον πόλεμο με αντάρτικο ενώ οι Βρετανοί είχαν δημιουργήσει δύο παραστρατιωτικές ομάδες, τους «Black Tans» και τους «Auxiliary Division». Ακόμα και Βρετανικός στρατός είχε αντιδράσει στη βίαιη δράση των συγκεκριμένων ομάδων που σκότωναν με μεγάλη ευκολία.

Ο ηγέτης του IRA Μάικλ Κόλινς, ο οποίος επισήμως ήταν υπουργός Οικονομικών, δημιούργησε μια μυστική ομάδα μελών του IRA. Σκοπός της, η εκτέλεση Βρετανών και προδοτών Ιρλανδών. Τον Νοέμβριο του 1920, το σχέδιο του Κόλινς είχε την κωδική ονομασία «Οι 12 απόστολοι». Στόχος να εκτελεστούν μέσα στα σπίτια τους υψηλόβαθμοι Βρετανοί αξιωματικοί – κατάσκοποι, που ονομάζονταν «Cairo Gang», επειδή υπηρέτησαν στην Αίγυπτο κατά τον Α’ παγκόσμιο Πόλεμο.

Το ξημέρωμα της 21ης Νοεμβρίου, δεκατρείς Βρετανοί πράκτορες έπεσαν νεκροί και έξι ακόμα τραυματίστηκαν από τα μέλη του IRA. Την ίδια ημέρα, εν μέσω πολέμου, στο «Croke Park» περίπου 5.000 φίλαθλοι πήγαν να παρακολουθήσουν τον ποδοσφαιρικό αγώνα ανάμεσα στο Δουβλίνο και στο Τιπερέιρι.

Με την είσοδο των φιλάθλων στο γήπεδο, Βρετανικές στρατιωτικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις ανέλαβαν δράση. Άρχισαν να πυροβολούν στο πλήθος και επτά άτομα έχασαν την ζωή τους ενώ πέντε τραυματίες πέθαναν λίγο αργότερα. Κάποιοι ποδοπατήθηκαν και οι νεκροί έφτασαν τους δεκαέξι. Αργότερα αποδείχθηκε ότι τα όπλα είχαν τοποθετηθεί στο γήπεδο από τους «Auxiliaries», τη Βρετανική παραστρατιωτική ομάδα. Την ίδια νύχτα στον πύργο του Δουβλίνου που λειτουργούσε ως φυλακή, τρεις Ιρλανδοί πολιτικοί κρατούμενοι βρέθηκαν νεκροί, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες. Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων είχε ανέβει στους 32.

Με τον όρο «Ματωμένη Κυριακή» (Bloody Sunday για τους αγγλομαθείς, Domhnach na Fola στα ιρλανδικά) εννοούμε τέσσερα διαφορά αιματηρά γεγονότα, που έλαβαν χώρα από το 1887 έως το 1972, και συνδέονται με τις αγγλοϊρλανδικές σχέσεις. Αυτή που προαναφέρθηκε ήταν η τρίτη κατά σειρά. Η πρώτη ήταν στις 13 Νοεμβρίου 1887, όταν οι σοσιαλιστές και οι αναρχικοί διοργάνωσαν μια μεγάλη διαδήλωση στο Λονδίνο για να καταγγείλουν τη βρετανική πολιτική στο Ιρλανδικό και την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης των Τόρυδων. Ανάμεσά τους και ο διάσημος Ιρλανδός συγγραφέας και ακτιβιστής Τζορτζ Μπέρναρ Σο. Οι διαδηλωτές συγκρούστηκαν με περίπου 2.000 αστυνομικούς και 400 στρατιώτες. Τρεις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 200 χρειάστηκαν νοσηλεία σε νοσοκομείο. Οι επικεφαλής συνδικαλιστές της πορείας συνελήφθησαν και φυλακίσθηκαν για έξι εβδομάδες.

Η δεύτερη «Ματωμένη Κυριακή», ήταν στις 31 Αυγούστου 1913. Στο Δουβλίνο, 26.000 οικογένειες ζούσαν υπό άθλιες συνθήκες σε 5.000 παραπήγματα. Φτώχεια, ανεργία, θάνατοι από πείνα και η μεγαλύτερη απεργία στην ιστορία της Ιρλανδίας ήταν σε εξέλιξη. Την Κυριακή 31 Αυγούστου σε μία από τις διαδηλώσεις τους στην οδό Σάκβιλ του Δουβλίνου (σήμερα οδός Ο' Ντόνελ) χτυπήθηκαν βάναυσα από την αστυνομία, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δύο απεργοί και να τραυματισθούν εκατοντάδες.

Η τέταρτη και η πιο γνωστή «Ματωμένη Κυριακή», έλαβε χώρα την 30ή Ιανουαρίου 1972 και είναι αυτή που εξυμνήθηκε από καλλιτέχνες, όπως οι U2 («Sunday Bloody Sunday»), Stiff Little Fingers («Bloody Sunday»), Τζον Λένον («Sunday Bloody Sunday», «The Luck of the Irish») και Πολ ΜακΚάρτνεϊ («Give Ireland Βack to the Irish»).

Στο Ντέρυ της Βορείου Ιρλανδίας, όταν Άγγλοι στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων άνοιξαν πυρ κατά μιας ειρηνικής πορείας 10.000 καθολικών, που ζητούσαν την αποχώρηση των Βρετανών από τη Βόρειο Ιρλανδία και ένωσή της με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας.

Συνολικά 26 διαδηλωτές σκοτώθηκαν, ανάμεσά τους και 6 παιδιά.

Ο ηγέτης και οραματιστής του IRA, Μάικλ Κόλινς ενέπνευσε και τον δικό μας, Μίκη Θεοδωράκη. Τον Απρίλιο του 1962 ανέβηκε στην Αθήνα το θεατρικό έργο του Iρλανδού συγγραφέα Μπρένταν Μπίαν «Ένας Όμηρος». Στην παράσταση ακουγόταν το τραγούδι «Το γελαστό παιδί», που θρηνούσε το χαμό του Μάικλ Κόλινς. Ο Βασίλης Ρώτας μετέφρασε το ποίημα του Μπίαν από τα αγγλικά και ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε τη μουσική. Το τραγούδι γνώρισε μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία και συνδέθηκε με ελληνικά συμβάντα (δολοφονία Λαμπράκη κ.ά.).

Η ζωή και ο αγώνας του Κόλινς πέρασαν και στον κινηματογράφο το 1996, από τον συμπατριώτη του σκηνοθέτη Νιλ Τζόρνταν. Η ταινία «Μάικλ Κόλινς ο επαναστάτης», με τον Λίαμ Νίσον στον επώνυμο ρόλο, απέσπασε το Χρυσό Λιοντάρι καλύτερης ταινίας και βραβείο καλύτερης ερμηνείας στο Φεστιβάλ Βενετίας και Όσκαρ καλύτερης φωτογραφίας και μουσικής.