Η εισβολή στην Τσεχοσλοβακία

Στις 20 Αυγούστου 1968 στρατιωτικές δυνάμεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας εισέβαλαν στην Τσεχοσλοβακία για να καταστείλουν τη λεγόμενη «Άνοιξη της Πράγας», που ήταν το φιλόδοξο πρόγραμμα φιλελευθεροποίησης και εκδημοκρατισμού του κομμουνιστικού καθεστώτος της χώρας, το οποίο έφερε την υπογραφή του γενικού γραμματέα του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας, Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ.

Στις 15 Ιουλίου τα μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας απέστειλαν στον Ντούμπτσεκ επιστολή, στην οποία του επισήμαναν ότι η χώρα του βρισκόταν στα πρόθυρα της αντεπανάστασης και θεωρούσαν καθήκον τους να την προστατεύσουν («Δόγμα Μπρέζνιεφ»).

Το βράδυ της 20ής Αυγούστου στρατεύματα του Συμφώνου της Βαρσοβίας, από τη Σοβιετική Ένωση, την Ανατολική Γερμανία, την Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία (γύρω στις 500.000), εισέβαλαν στην Τσεχοσλοβακία και την κατέλαβαν. Οι Τσεχοσλοβάκοι αιφνιδιάστηκαν και παραδόθηκαν χωρίς αντίσταση. Μόνο όταν οι εισβολείς επιχείρησαν να καταλάβουν τον σταθμό ραδιοτηλεόρασης στην Πράγα συνάντησαν ζωηρή αντίσταση, που τελικά έκαμψαν, αφήνοντας πίσω τους 30 νεκρούς και 300 τραυματίες. Ο πληθυσμός συνέχισε να αντιδρά στην εισβολή με παθητική αντίσταση και αυτοσχέδιες ενέργειες, όπως την αφαίρεση των οδικών πινακίδων, ώστε οι εισβολείς να χάνουν τον δρόμο τους.

Οι σοβιετικές αρχές συνέλαβαν τον Ντούμπτσεκ και αρκετούς άλλους ηγέτες και τους μετέφεραν στη Μόσχα. Απέτυχαν, όμως, να βρουν άλλη ηγεσία για το κόμμα και το κράτος που να είναι αποδεκτή από τον λαό. Στις 22 Αυγούστου έγινε το προγραμματισμένο 14ο Συνέδριο του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας, το οποίο επανέλαβε την υποστήριξή του προς τον Ντούμπτσεκ και το μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα. Στις 23 Αυγούστου μετέβη στη Μόσχα ο Πρόεδρος της χώρας Λούντβικ Σβόμποντα για να διαπραγματευτεί μία λύση.

Οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκαν στις 26 Αυγούστου και ο Σβόμποντα επέστρεψε στην Πράγα έχοντας μαζί του τον Ντούμπτσεκ και τους άλλους κομμουνιστές ηγέτες, για να ανακοινώσει στους Τσέχους και στους Σλοβάκους το τίμημα που θα έπρεπε να πληρώσουν για τον σοσιαλισμό τους με το ανθρώπινο πρόσωπο: τα σοβιετικά στρατεύματα θα παρέμεναν στη χώρα και οι ηγέτες της Τσεχοσλοβακίας είχαν συμφωνήσει να αποσύρουν μεγάλο μέρος του μεταρρυθμιστικού τους προγράμματος.

Η παρουσία των σοβιετικών στρατευμάτων βοήθησε τους σκληροπυρηνικούς να νικήσουν τελικά τον Ντούμπτσεκ και τους μεταρρυθμιστές. Πρώτα απ’ όλα κηρύχθηκε άκυρο το 14ο συνέδριο του κόμματος, κατ’ απαίτηση του Πρωτοκόλλου της Μόσχας που συμφωνήθηκε στις 26 Αυγούστου. Με αυτόν τον τρόπο, διατηρήθηκαν στην εξουσία οι σκληροπυρηνικοί, οι οποίοι τελικά νίκησαν, χρησιμοποίησαν τις πιέσεις των Σοβιετικών και τις διαφωνίες ανάμεσα στους μεταρρυθμιστές.

Στις 16 Ιανουαρίου 1969 ο φοιτητής Γιαν Πάλατς αυτοπυρπολήθηκε στην κεντρική πλατεία της Πράγας, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το καθεστώς ανελευθερίας που άρχισε να επικρατεί και πάλι στη χώρα. Τουλάχιστον επτά νέοι ακολούθησαν το παράδειγμά του, αλλά η θυσία τους έμεινε σχεδόν άγνωστη, καθώς η λογοκρισία λειτούργησε πιο αποτελεσματικά σε σχέση με τον Πάλατς, που έγινε το σύμβολο της αντίστασης των Τσεχοσλοβάκων κατά των Σοβιετικών.

Στις 17 Απριλίου 1969 ο Ντούμπτσεκ απηλλάγη από τα καθήκοντά του και νέος ηγέτης του κόμματος ανέλαβε ο «παλαιολιθικός» Γκούσταβ Χούζακ. Το κομμουνιστικό καθεστώς άντεξε ακόμη είκοσι χρόνια στην Τσεχοσλοβακία, οπότε κατέρρευσε με τη λεγόμενη «Βελούδινη Επανάσταση» του 1989.

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ…

1882: Η επική «Εισαγωγή 1812» του Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι ακούγεται για πρώτη φορά στον Καθεδρικό Ναό του Σωτήρος στη Μόσχα. Γράφτηκε από τον μεγάλο συνθέτη για την επέτειο των 70 χρόνων από την αποτυχημένη εισβολή του Ναπολέοντα στη Ρωσία.

1897: Ο Άγγλος γιατρός Ρόναλντ Ρος ανακαλύπτει ότι η ελονοσία προέρχεται από τα κουνούπια. Θα τιμηθεί με βραβείο Νόμπελ το 1902 και θα χριστεί σερ. Η 20ή Αυγούστου γιορτάζεται ως Παγκόσμια Ημέρα κατά των Κουνουπιών.

1954: Κατατίθεται στη γραμματεία του ΟΗΕ η πρώτη ελληνική προσφυγή για το Κυπριακό, με αίτημα την εφαρμογή των αρχών της ισότητας και της αυτοδιάθεσης των λαών. Παλλαϊκό συλλαλητήριο στην Αθήνα, με πάνω από 100 πολίτες τραυματίες, αλλά και 24 αστυνομικούς.

1982: Δημοσιεύεται στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» ο Νόμος 1972, που καταργεί την ποινική δίωξη της μοιχείας.