Η ωφέλιμη βλάβη του υπερμαραθωνοδρόμου

Πράγματι ύστερα από ένα πολύωρο τρέξιμο ο δρομέας είναι εξαντλημένος, υποφέρει από διάχυτους πόνους στους μυς και στις αρθρώσεις, ιδιαίτερα των κάτω άκρων, έχει υποστεί σοβαρή διαταραχή της ομοιοστασίας του και οι εξετάσεις του (βιοδείκτες) δε διαφέρουν από έναν ασθενή που νοσηλεύεται σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Το σώμα πάσχει κυριολεκτικά από διάχυτη συστηματική φλεγμονή και όλα τα όργανα έχουν απορρυθμιστεί.

Τα νεφρά έχουν υποστεί σοβαρή διαταραχή της λειτουργίας τους, λόγω απόφραξης των νεφρικών σωληναρίων από τη μυοσφαιρίνη των μυών, οπότε εμφανίζεται ολιγοουρία ή και ανουρία και τα ούρα έχουν σκούρο χρώμα. Η βλάβη όμως είναι προσωρινή και πλήρως αναστρέψιμη εντός ολίγων ωρών, και σπάνια ημερών, εκτός αν ο δρομέας έχει κάνει κατάχρηση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών ή άλλων παυσίπονων ουσιών, οπότε καραδοκεί ο κίνδυνος της οξείας νεφρικής ανεπάρκειας.

Δεν είναι σπάνια η νοσηλεία σε ΜΕΘ άπειρων μαραθωνοδρόμων ή υπερμαραθωνοδρόμων που έκαναν χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών παυσίπονων. Συχνά από το γαστρενερικό σύστημα εμφανίζονται αιμορραγίες που οφείλονται σε μικροέλκη λόγω του στρες και το ήπαρ εμφανίζει εικόνα ηπατικής ανεπάρκειας. Στο υπερηχογράφημα η καρδιά εμφανίζει εικόνα καρδιακής κόπωσης και οι καρδιακοί βιοδείκτες είναι παθολογικοί, η βλάβη όμως είναι παροδική. Το αμυντικό σύστημα εξασθενεί και ο οργανισμός είναι ευάλωτος σε λοιμώξεις.

Η μείωση της γλουταμίνης, ενός αμινοξέως το οποίο ανταγωνίζεται το οξειδωτικό στρες και ενισχύει το ανοσολογικό σύστημα είναι σημαντική και έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων. Έχει αποδειχθεί ότι η πρόσληψη συμπληρωμάτων γλουταμίνης και βιταμίνης C σχετίζεται με μειωμένη συχνότητα λοιμώξεων. Επίσης, διαρκούντος του αγώνα, η πρόσληψη βιταμίνης C μειώνει το στρες της καταπόνησης και την υπερβολική έκκριση κορτιζόλης.

Όλα όσα αναφέρθηκαν ήδη οφείλονται στο μεγάλο οξειδωτικό φορτίο, λόγω της επίθεσης που δέχονται οι ιστοί από τις οξειδωτικές ρίζες (οξειδωτικό στρες) και αφορούν την οξεία φάση.

Άσκηση όμως σημαίνει τρία πράγματα: επιβάρυνση-ξεκούραση-διατροφή.

Αν ανεξάρτητα του βαθμού της προπονητικής ή αγωνιστικής επιβάρυνσης η ακολουθούσα ανάκτηση είναι επαρκής με σωστή διατροφή, ώστε να πραγματοποιηθούν όλες οι αναγκαίες προσαρμογές τότε το σώμα ενισχύεται με δομές και μηχανισμούς που το θωρακίζει έναντι πολλών κινδύνων. Αντίθετα η ανεπαρκής ξεκούραση συνεπάγεται δυσάρεστα παρεπόμενα ανεξάρτητα του φορτίου της άσκησης.

Τα οφέλη που πηγάζουν από ένα σωστά δομημένο πολύωρο τρέξιμο δεν είναι άμεσα αλλά μακροχρόνια, γι’ αυτό και η απόδοση των υπερμαραθωνοδρόμων αυξάνεται σε μεγάλες ηλικίες.

Οι δρομείς υπεραποστάσεων αν και έχουν συχνούς τραυματισμούς έχουν άριστη υγεία. Επίσης δεν έχουν μεγαλύτερη συχνότητα τραυματισμών σε σχέση με τους δρομείς μικρότερων αποστάσεων, εκτός από αυτόματα κατάγματα που εμφανίζονται σε γυναίκες μικρότερης ηλικίας και εμπειρίας.

Η συμμετοχή των γυναικών έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Αν και οι άνδρες παραμένουν ταχύτεροι σε σπάνιες περιπτώσεις συμβαίνει το αντίθετο. Το 2007 στο Germanrun (Knechtle etal 2008a) η Ιαπωνικής καταγωγής Χιρόκο Οκιγιάμα νίκησε όλους τους άντρες. Φαίνεται ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στον πόνο και ασκητική ψυχοσύνθεση σε σχέση με τους άντρες.

Οι δρομείς μεγάλων αποστάσεων υποφέρουν σπάνια από χρόνια νοσήματα και ψυχικές διαταραχές. Εξαίρεση αποτελούν το άσθμα και οι αλλεργίες αλλά παρόλα αυτά η συχνότητά τους είναι μικρότερη από ό,τι στον γενικό πληθυσμό. Αν και η φυσική άσκηση είναι προστατευτική για το άσθμα, εντούτοις φαίνεται ότι η ξήρανση και ψύχρανση των βρόγχων από τις κρύες μάζες του αέρα που εισπνέονται είναι το αίτιο βρογχόσπασμου σε ευαίσθητα άτομα.

Η φιλοσοφία τους είναι η πρόκληση-δοκιμασία της περιπέτειας και της βαθύτατης εμπειρίας και ωθούνται λιγότερο από τη λογική του ανταγωνισμού και της επίδοσης.

Το βιβλίο του Δρόσου Βενετούλη «Γεννηθήκαμε δρομείς» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μπαρτζουλιάνος».

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου, Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά