Άσκηση και αδιπονεκτίνη
Εκτός από τη λεπτίνη, η κατάσταση υγείας και η σύσταση του σώματος καθώς και ο μεταβολισμός της γλυκόζης και των λιπαρών οξέων σχετίζονται με την αδιπονεκτίνη, η οποία παράγεται στα λιποκύτταρα.
Η αδιπονεκτίνη διεγείρει την οξείδωση των λιπών και βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη αυξάνοντας την πρόσληψη της γλυκόζης από τους μυς. Στο ήπαρ προάγει τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, ενώ συμβάλλει στον μεταβολισμό της γλυκόζης και του λίπους από την καρδιά. Συντίθεται και εκκρίνεται από τα κύτταρα του μυοκαρδίου.
Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η ελάττωση της συγκέντρωσής της στην παχυσαρκία σχετίζεται με αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη και αντισταθμιστική υπερινσουλιναιμία και συμβάλλει στην ανάπτυξη καρκίνου. Τα επίπεδά της αυξάνονται με την πάροδο της ηλικίας και σε υγιή άτομα παραμένουν υψηλά. Σε αντίθεση με τη λεπτίνη, μειώνονται σε υπέρβαρα άτομα και σχετίζονται αρνητικά με το ποσοστό του λίπους και τα επίπεδα σακχάρου του αίματος. Είναι χαμηλά σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο και αποτελούν δείκτη της καρδιαγγειακής υγείας, αφού μειωμένα επίπεδα σχετίζονται με σοβαρή αρτηριοσκληρωτική καρδιοπάθεια. Η μειωμένη αδιπονεκτίνη συμβάλλει στη διαταραγμένη ενδοθηλιακή λειτουργία, στην αύξηση των οξειδωτικών ριζών και προάγει την αθηρογόνο δράση. Αντίθετα η αυξημένη αδιπονεκτίνη βελτιώνει τη λειτουργία του ενδοθηλίου και έχει αντιφλεγμονώδη και αντιαθηρογόνο ρόλο μειώνοντας τη συσσώρευση-εναπόθεση λιπιδίων στο τοίχωμα των αγγείων και εξασκώντας καρδιοπροστατευτική δράση. Σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο έχουν βρεθεί χαμηλά επίπεδά της στο αίμα.
Η αδιπονεκτίνη είναι αντιφλεγμονώδης ουσία και τα αυξημένα επίπεδά της στο αίμα σχετίζονται με την ευαισθησία της ινσουλίνης. Όταν είναι χαμηλά, όπως συμβαίνει στην παχυσαρκία, η αντίσταση στην ινσουλίνη αυξάνεται. Έχει παρόμοια δράση με την ινσουλίνη στα αγγεία και στον μεταβολισμό και επηρεάζει την καρδιακή παροχή, το κυκλοφορικό και μεταβολικό μοντέλο στην παχυσαρκία, τον σακχαρώδη διαβήτη και την υπέρταση.
Όπως η ινσουλίνη, έτσι και η αδιπονεκτίνη έχει αγγειοδιασταλτικές δράσεις μέσω του μηχανισμού της παραγωγής αγγειοδιασταλτικών ουσιών, όπως το μονοξείδιο του αζώτου. Τα μειωμένα επίπεδά της είναι ένας χρήσιμος δείκτης πρώιμης αρτηριοσκλήρωσης, υπέρτασης, μεταβολικού συνδρόμου και στεφανιαίας νόσου.
Ο συνδυασμός της στέρησης θερμίδων με τη φυσική άσκηση αυξάνει τα επίπεδα αδιπονεκτίνης σε άτομα με ανθεκτικότητα στην ινσουλίνη, μειώνοντας ταυτόχρονα τη δράση αγγειοσυσπαστικών ουσιών που εκκρίνονται από το ενδοθήλιο των αγγείων, όπως η ενδοθηλίνη 1 (ΕΤ-1). Η ενδοθηλίνη 1 είναι ένα ισχυρό αγγειοσυσπαστικό που εκκρίνεται από το ενδοθήλιο και συμβάλλει στην ανάπτυξη της υπέρτασης. Η δυναμική ισορροπία των αντίρροπων δράσεων μεταξύ ενδοθηλίνης και αδιπονεκτίνης επηρεάζει την αρτηριακή πίεση.
Η αδιπονεκτίνη επηρεάζεται στα πρώτα 30 λεπτά της ανάκτησης σε έντονη άσκηση μικρής διάρκειας στο αναερόβιο κατώφλι όταν κινητοποιούνται όλες οι μυϊκές ομάδες. Η κολύμβηση βελτιώνει την καρδιακή λειτουργία μέσω της αύξησης της αδιπονεκτίνης, η οποία ασκεί ισχυρή δράση στα κύτταρα του μυοκαρδίου. Η προστατευτική της δράση οφείλεται στην αναστολή ουσιών που επάγουν το οξειδωτικό στρες και στην επίδραση στη μείωση του λίπους, δεδομένου ότι η αυξημένη ποσότητα τριγλυκεριδίων στο αίμα προδιαθέτει για αρρυθμίες. Επομένως η άσκηση της κολύμβησης μπορεί να είναι μια αποτελεσματική θεραπεία σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία και μεταβολικό σύνδρομο χάρη στην εξομάλυνση της ορμονικής δράσης.
Δρόσος Βενετούλης
Πνευμονολόγος, τ. δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά
