Πού βρίσκεται η «Γέφυρα του Ρεμπέτη», που έγινε συνώνυμο του μπουζουκιού και των προσφύγων

Η λιθόκτιστη γέφυρα, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Διονυσίου, δέσποζε πάνω από τις γραμμές του τρένου Aποτελούσε σημαντικό τοπόσημο καθώς σηματοδοτούσε για δεκαετίες τον διαχωρισμό της Δραπετσώνας από τον υπόλοιπο Πειραιά.

Την αποκάλεσαν γέφυρα του ρεμπέτη και η ονομασία της αποδίδεται στον λαϊκό συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου, ο οποίος είχε δηλώσει πως “για να γίνει κάποιος ρεμπέτης πρέπει πρώτα να περάσει τη γέφυρα”.

• Η ένδοξη “γέφυρα του ρεμπέτη” πάνω από τις γραμμές του τρένου. Δεξιά ο Αγ. Διονύσιος. Αερολήψη: Michael Miller

Δίπλα ακριβώς υπήρχε ο σιδηροδρομικός σταθμός τρένου, που ήταν γνωστός με το όνομα «ο Σταθμός της Ξενιτιάς», αφού από εδώ και κατ΄ επέκταση από το σταθμό Λαρίσης ξεκινούσαν τα καραβάνια των μεταναστών για τη δυτική Ευρώπη.

Η εγκατάσταση του σιδηρόδρομου ολοκληρώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τη γαλλική κατασκευαστική εταιρεία Batignoles και λειτούργησε για έναν αιώνα, μέχρι το 2004.

Σε αυτές τις γραμμές γράφτηκε και ο επίλογος του τραγικού έρωτα του Κώστα Καζάκου και της Μάρθας Καραγιάννη, στη δραματική ταινία “Πεθαίνω κάθε Ξημέρωμα”. Η ηθοποιός υποδύεται την τραγουδίστρια Πέρσα και ερμηνεύει το “Άναψε καινούργιο μου φεγγάρι” του Μίμη Πλέσσα με τη φωνή της Δ. Σταυρουλάκη.

• “Πεθαίνω κάθε Ξημέρωμα”, 1969. Τρεις νεαρές αδελφές που διατηρούν μαζί με τη μητέρα τους μια μικρή ταβέρνα στο λιμάνι. Η Πέρσα η πιο δυναμική, έχει σχέσεις με τον σεσημασμένο Ζάχο. Ανάμεσά τους κινείται καταλυτικά ένας άνθρωπος του νόμου, ο Ορφέας, που για χάρη του έρωτα, θα περάσει στο απέναντι στρατόπεδο.

Οι πρόσφυγες και το ρεμπέτικο

Σε αυτήν την ήδη στιγματισμένη περιοχή εγκαταστάθηκαν μαζικά μετά το 1922 οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο. Εγκαταστάθηκαν στην ακατοίκητη και άγονη Δραπετσώνα. Μαζί τους έφεραν τα τραγούδια, τις μουσικές και τους χορούς τους.

Οι εκφραστές του ρεμπέτικου ήταν οι κοινωνικοί και πολιτικοί αντιρρησίες της εποχής, και η Δραπετσώνα ο «κακόφημος τόπος» μακριά από τον κεντρικό Πειραιά του «καλού κόσμου».

Η ονομασία «Γέφυρα του Ρεμπέτη» αποδίδεται στον λαϊκό συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου, ο οποίος είχε δηλώσει πως «για να γίνει κάποιος ρεμπέτης πρέπει πρώτα να περάσει από τη γέφυρα».

Δύο ήταν οι κύριοι πόλοι που δημιουργήθηκαν με την εγκατάσταση των προσφύγων στη Δραπετσώνα: Ανατολικά, πάνω από τη γέφυρα του Αγίου Διονυσίου, ήταν η κακόφημη περιοχή των Βούρλων και τα Χιώτικα, που άλλαξε όψη με την έλευση των προσφύγων.

Διάφορα καταστήματα όπως ουζερί, καφενεία, κεμπαπτζήδικα, σουβλατζίδικα, χαλβατζίδικα, παντοπωλεία, μανάβικα και καταστήματα ξηρών καρπών έδωσαν καινούριο χαρακτήρα στην άλλοτε κακόφημη γειτονιά. Εδώ οι Πόντιοι αποτελούσαν το μισό του πληθυσμού και το υπόλοιπο μισό ήταν Σμυρνιοί, Μικρασιάτες, νησιώτες, ντόπιοι και άλλοι.

Δυτικότερα ήταν η περιοχή στην οποία εγκαταστάθηκε ο μεγάλος όγκος των Ποντίων. Εδώ σχηματίστηκε ένας σχεδόν αμιγής ποντιακός συνοικισμός, με καφενεία, ταβέρνες, μπακάλικα, ουζάδικα, όπου επικρατούσε η ποντιακή λύρα.

Στα στενοσόκακα και στις γειτονιές, οι Πόντιοι ξεπερνούσαν τις αξεπέραστες δυσκολίες της ζωής στήνοντας ξαφνικά και χωρίς ιδιαίτερη αιτία τον κυκλικό χορό, με το λυράρη στη μέση να παίζει και να συντονίζει αυτήν την πανάρχαια όρχηση.

Δείτε την ιστορική, αλλά σήμερα λησμονημένη Γέφυρα του Ρεμπέτη:

πηγή: mixanitouxronou.gr