Πλάκα: Πώς πήρε το όνομά της η «Συνοικία των Θεών»
«Έχει η Αθήνα ομορφιές, έχει και κάτι ζωγραφιές», λένε η στίχοι για την Πλάκα, ενώ διαχρονικά υπήρξαν διαφωνίες για την προέλευση του ονόματος.
Πλάκα... Από τις λιγοστές συνοικίες της Αθήνας -αν όχι η μοναδική- οι οποία κατοικείτο αδιάκοπα από την αρχαιότητα. Η αποκαλούμενη και «Συνοικία των Θεών», κάποτε το κέντρο των Αρχαίων Αθηνών.
Αναφιώτικα: Τους μάζεψαν να χτίσουν τα ανάκτορα του Όθωνα, έχτισαν κρυφά δικά τους στην Πλάκα
Ολυμπιακός: Οι λύσεις που δίνει η επιστροφή του Ορτέγκα
Η πρώτη γνωστή καταγεγραμμένη αναφορά του τοπωνυμίου «Πλάκα» είναι αυτή του Γάλλου ιατρού Ζακόμπ Σπον στο βιβλίο του Spon's Voyage d'Italie, de Dalmatie, de Grèce et du Levant που εκδόθηκε το 1678.
Πλάκα: Πώς πήρε το όνομά της η «Συνοικία των Θεών»
Αρβανίτικης προέλευσης
Πώς πήρε αυτό το όνομα η περιοχή είναι κάτι που δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα. Η πιο γνωστή θεωρία είναι ότι πρόκειται για αρβανίτικης προέλευσης τοπωνύμιο. Συγκεκριμένα, στη συνοικία αυτήν ο πληθυσμός ήταν κατά πλειονότητα Αρβανίτες. Η περιοχή πήρε το όνομα από την αρβανίτικη λέξη «plake» που σημαίνει «γριά» καθώς ήταν η παλιότερη γειτονιά της περιοχής.
Ο βασικός υποστηρικτής της άποψης αυτής ήταν ο αρχιτέκτονας, πολεοδόμος και λαογράφος, Κώστας Μπίρης. Την ασπάζεται και ο δημοσιογράφος και ιστορικός ερευνητής, Γιάννης Καιροφύλας και την αναφέρει το βιβλίο του «ΣΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ ΤΙΣ ΑΝΗΦΟΡΙΕΣ» (Εκδόσεις ΦΙΛΙΠΠΟΤΗΣ).
Η πλάκα που βρέθηκε
Αυτός που είχε υποστηρίξει μια άλλη εκδοχή ήταν ο Δημήτριος Καμπούρογλου (1852 - 1942), ιστορικός ερευνητής, λογοτέχνης, ποιητής και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Η ιστορική του έρευνα επικεντρώθηκε κυρίως στην Αθήνα την περίοδο της Τουρκοκρατίας, γι' αυτό και του δόθηκε η προσωνυμία «Αθηναιογράφος». Η προτομή του βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της Πλάκας στην πλατεία Φιλομουσου Εταιρείας.
Ο Καμπούρογλου υποστήριζε ότι το όνομα της Πλάκας δεν είχε αρβανίτικη προέλευση. Είχε να κάνει με μια πλάκα που βρέθηκε στην διασταύρωση των οδών Θέσπιδος, Αδριανού και Τριπόδων, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Αλεξανδρινού, βρίσκεται στην Ανατολική πλευρά της Ακρόπολης.
Η τρίτη θεωρία
Υπάρχει και τρίτη θεωρία που μάλλον ελάχιστοι λαογράφοι και ιστορικοί ασπάζονται. Σύμφωνα με αυτή, η ονομασία οφείλεται στη μορφή του εδάφους η οποία είναι επίπεδη.
Στης Πλάκας της ανηφοριές
«Διαμάχη» λοιπόν για την προέλευση του ονόματος μιας συνοικίας που έχει.. ζωγραφιές όπως έγραφε κάποτε ο Αθηναίος ευθυμογράφος Τίμος Μωραϊτίνης. Για τις ανάγκες της επιθεωρήσεως «Μπερλίνα», είχε γράψει: «Έχει η Αθήνα ομορφιές, έχει και κάτι ζωγραφιές / μα σαν της Πλάκας τα στενά δεν έχει τέτοια πουθενά / Βρε, το ξέρει η ανθρωπότης πως κι ο Θεός είναι Πλακιώτης / κι’ όταν σιγοψιχαλίζει, αχ τα βασιλικά ποτίζει».
