Πειραιάς: Οι περιπέτειες μιας νησίδας – Πώς δεν έγινε… «Rock of gods»

Έχουν και οι νησίδες τις περιπέτειές του. Όπως συμβαίνει με την νησίδα Κουμουνδούρου ή παλαιότερα Σταλίδα ή νησίδα Μουνιχίας ή νησάκι του Παρασκευά, που λίγο έλειψε να γίνει «Rock of gods». Πρόκειται για μια μικρή βραχονησίδα, την πλησιέστερη στο Πειραιά. Βρίσκεται μεταξύ των πειραϊκών λιμένων του Μικρολίμανου (πρώην Τουρκολίμανο) και της Ζέας (πρώην Πασαλιμάνι) μόλις 30 περίπου μέτρα από τις νότιες ακτές του πρώτου, και ακριβώς απέναντι (νότια) του Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος.

Το 1925 η ειδική επιτροπή που συστάθηκε τότε για την διόρθωση τοπωνυμιών και σημείων του Πειραιά ονομάτισε επίσημα τη νησίδα ως Νησίδα Μουνιχίας, σε πολλούς όμως χάρτες έφερε μέχρι τότε – άγνωστο γιατί- την ονομασία «Σταλίδα».

Κατά την αρχαιότητα Μουνιχία ή Μουνυχία λεγόταν ο σημερινός λόφος της Καστέλλας του Πειραιά και συγκεκριμένα η κορυφή και η ανατολική πλαγιά με τον προ αυτού όρμο, που αποτελούσε τον λεγόμενο λιμένα Μουνιχίας, το σημερινό Μικρολίμανο.

Η έπαυλη του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου

Η νέα ονομασία δεν κατάφερε να καθιερωθεί έναντι της ονομασίας «Νησίδα Κουμουνδούρου» που έλαβε, λόγω της έπαυλης Κουμουνδούρου που βρισκόταν από το τέλος του 19ου αιώνα έως το 1935, στον απέναντι ακραίο λόφο του Τουρκολίμανου (Μικρολίμανου).

Επρόκειτο για την έπαυλη του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου (4 Φεβρουαρίου 1815 - 26 Φεβρουαρίου 1883). Ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες πολιτικούς του 19ου αιώνα, οπότε και διετέλεσε δέκα φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας για συνολικό διάστημα περίπου 7,5 ετών.

Στη θέση της έπαυλης κατασκευάστηκε ο Ναυτικός Όμιλος Ελλάδος. Τελικά η αίγλη του Κουμουνδούρου όρισε το τοπωνύμιο και η νησίδα είναι περισσότερο γνωστή σήμερα με αυτό το όνομα.

Στις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 στην έναντι της νησίδας παραλία υπήρχε η ταβέρνα με το όνομα Παρασκευάς. Με το ίδιο όνομα λεγόταν τότε τόσο η παραλία όσο και η νησίδα.

Το σχέδιο Ζαννέτου-Ανδριανόπουλου

Το 1959 η νησίδα και το όνομά της έγιναν για άλλη μια φορά επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Σε σχετικό δημοσίευμα στη Ελευθεροτυπίας, τον Φεβρουάριο του 1996 διαβάζουμε: «…Αυτή την κυριαρχία της µικροαστικής αναψυχής που αποτελεί το συνεκτικό κρίκο των δυο κόσµων του Τουρκολίµανου έρχεται να διαταράξει η αυξανόμενη πίεση των "υψηλών επισκεπτών", αλλά και των τουριστικών πρακτόρων που επιθυµούν να περιστείλουν την παρουσία των φτωχών ψαράδων στα ασφαλή όρια της γραφικότητας. Η τάση αυτή εκδηλώνεται και µε ανοιχτά επιθετικές διαστάσεις στα οράµατα των παραγόντων της περιοχής. Τον Δεκέµβριο του 1959 υποβλήθηκε από τον Γεώργιο Ανδριανόπουλο στον Τουρισµό σχέδιο του αρχιτέκτονα Περ. Ζαννέτου "δι' αξιοποίησιν της νησίδος Κουµουνδούρου και ολοκλήρου της περιοχής του Τουρκολίµανου". Προβλεπόταν ανέγερση ξενοδοχείου στη νησίδα και υπόγεια διάβαση-τούνελ που θα συνέδεε τη νησίδα µε το λιµάνι. "Διά της διαβάσεως αυτής θα επικοινωνούν µε τον λιµενίσκο οι αφικνούµενοι ξένοι µε τα ιδιωτικά των σκάφη". Το σχέδιο πρότεινε και τη διαµόρφωση δύο εκ των υπαρχόντων κέντρων εις το Τουρκολίµανο "εις γραφικά και µε τοπικό χρώµα εστιατόρια εις τα οποία θα εξυπηρετούνται οι ένοικοι του ξενοδοχείου της νησίδος". Για να είναι µάλιστα πιο δελεαστικό το πρόγραµµα, προτεινόταν και η µετονοµασία της νησίδας Κουµουνδούρου σε «Rock of gods» (Βράχος των Θεών), "προς δηµιουργίαν υποβλητικής εντυπώσεως εις τους κύκλους της υψηλής τουριστικής πελατείας, των ιδιοµόρφων και εκλεκτών κέντρων παραθερισµού και αναψυχής».

Η ιστορία της

Το σχέδιο Ζαννέτου-Ανδριανόπουλου έµεινε στα χαρτιά όπως και το προτεινόμενο όνομα της νησίδας. Η νησίδα του Κουμουνδούρου στη αρχαία Ελλάδα έπαιξε σημαντικό ρόλο ιδιαίτερα κατά την αντίσταση του στρατηγού, του Βασιλέως του Πόντου Μιθριδάτη, Αρχέλαου κατά του Σύλλα (86 π.Χ.). Ο Αρχέλαος που ήταν ο τελευταίος υπερασπιστής του Πειραιά εναντίον των Ρωμαίων αγωνίσθηκε γενναία χρησιμοποιώντας τη Σταλίδα ως κύρια βάση του. Τελικά όμως ηττήθηκε και κατέφυγε στη Βοιωτία ενώ ο Πειραιάς και η Αθήνα κυριεύθηκαν από τους Ρωμαίους.