Η Πλατεία Καραϊσκάκη και ο «μαϊμού» Καραϊσκάκης του Πειραιά

Κάποτε ήταν «Πλατεία Απόλλωνος». Χωρίς λόγο. Οι γέννημα-θρέμμα Πειραιώτες την έλεγαν «Πλατεία Τζελέπη». Σήμερα είναι Πλατεία Καραΐσκάκη και το μαρτυρά ο ανδριάντας του Γεώργιου Καραϊσκάκη (φωτογραφία), έργο της γλύπτριας Λουκ. Γεωργαντή.

Ένας ανδριάντας που έχει τη δική του ιστορία. Πριν τοποθετηθεί στη συγκεκριμένη θέση ο σημερινός ανδριάντας, αλλά ένας άλλος.

Πίσω στον χρόνο, συγκεκριμένα στις 7 Μαΐου του 1895, έγινε η μετονομασία σε Πλατεία Καραϊσκάκη και τα αποκαλυπτήρια ενός…. ψεύτικου Καραϊσκάκη, όχι του σημερινού.

Ο Λέων του Πειραιώς που έκλεψε ο καταστροφέας της Ακρόπολης

Όταν ο τότε Δήμαρχος Πειραιά Θεόδωρος Ρετσίνας, μαζί με τον Βασιλιά Γεώργιο Α’, τον Πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη και τον γιο του στρατάρχη Σπύρο Καραϊσκάκη έκαναν τα αποκαλυπτήρια, άρχισαν οι αποδοκιμασίες από το πλήθος.

Ο «Καραϊσκάκης» του ανδριάντα δεν έμοιαζε καθόλου με τον πραγματικό Καραϊσκάκη. Μάταια η Βασίλισσα Όλγα προσπαθούσε να πείσει ότι είναι απλά σε μικρότερη ηλικία.

Η επιστρολή του γλύπτη Λάζαρου Φυτάλη

Λίγες ημέρες αργότερα, οι εφημερίδες φιλοξενούσαν επιστολή του γλύπτη Λάζαρου Φυτάλη, ο οποίος ενημέρωνε ότι ο ανδριάντας φιλοτεχνήθηκε από τον αδελφό του Γεώργιο Φυτάλη, ο οποίος είχε πεθάνει. Είχε κατασκευαστεί 27 χρόνια νωρίτερα, το 1867, για να πάρει μέρος ο αδερφός του σε έκθεση στο Παρίσι. Κάτι που τελικά δεν έγινε. Ο ανδριάντας έμεινε στις αποθήκες και όταν ο Δήμος Πειραιά έψαχνε έναν Καραϊσκάκη, ο συγκεκριμένος ανδριάντας ήταν η λύση. Βέβαια ο Λάζαρος Φυτάλης υποστήριξε ότι επρόκειτο για ανδριάντα του ήρωα. Στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ», το 1908 αναφερόταν ότι ο γλύπτης Γεώργιος Φυτάλης είχε φιλοτεχνήσει έναν άγνωστο νεαρό αγωνιστή.

Κάποιοι έλεγαν ότι μετά τον θάνατο του γλύπτη η οικογένειά του, που είχε γνωριμίες στον Δήμο Πειραιώς, είχε οικονομικά προβλήματα και έτσι πουλήθηκε το γλυπτό ως ανδριάντας του Γεώργιου Καραϊσκάκη. Κάποιοι άλλοι ότι αναπαριστούσε τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.

Ο Παύλος Νιρβάνας έδωσε την εξήγηση

Το 1935, γίνεται λόγος για τον ρόλο που έπαιξε Πειραιώτης δημοσιογράφος, ο οποίος είχε σχέση με την κόρη του γλύπτη και τότε Δήμαρχο Πειραιά, Θεόδωρο Ρετσίνα

Ο Έλληνας λογοτέχνης Πέτρος Κ. Αποστολίδης, γνωστός με το ψευδώνυμο Παύλος Νιρβάνας, έγραφε το 1908 στην εφημερίδα «Εμπρός» για το συγκεκριμένο θέμα. Διαβάστε το απόσπασμα από το pireorama.blogspot.com: «…Στον Πειραιά υπήρχε μια πλατεία πάνω στο λιμάνι, που όλη την ήξεραν Τζελέπη. Ήτανε μια πλατεία βρώμικη, πολυσύχναστη και πολυθόρυβη, όπως είναι και σήμερα γιατί εκεί μπαρκάρανε και ξεμπαρκάρανε κάθε μέρα επιβάτες και εμπορεύματα. Βαρκάρηδες, χαμάληδες, κουλουρτζήδες, αμαξάδες, στραγαλάδες και καρροτσέρηδες ήταν ο μόνιμος πληθυσμός της. Και όταν έφτανε ή έφευγε βαπόρι, στο μόνιμο αυτόν πληθυσμό, ερχόντουσαν να προστεθούν όλα τα ετερόκλιτα και παρδαλά πλήθη των ταξιδιωτών με τα μπαούλα τους, τις κασέλες τους, τα κοφίνια τους και τα γυναικόπαιδά τους.

Η πλατεία αυτή που όλοι την ήξεραν Πλατεία Τζελέπη, από το όνομα του πρώτου που είχε ανοίξει εκεί καφενείο, είχε το επίσημο όνομα Πλατεία Απόλλωνος. Και στην μέση απάνω σε μια υπερύψηλη κολόνα, ήτανε στημένο ένα μαρμάρινο κεφάλι, που έπρεπε να πιστέψει κανείς πως ήταν το κεφάλι του Μουσηγέτη.

Ο καημένος ο Απόλλωνας, για να μαρμαρώσει κι αυτός είχε γίνει αγνώριστος. Και συναγωνιζόταν με τον Τζελέπη για την κυριότητα της Πλατείας. Τι σχέση είχε τώρα ο Απόλλωνα με τον Τζελέπη στον Πειραιά, το λιμάνι και την πλατεία του μόνο η Μυθολογία δεν το ήξερε. Το ήξερα εκείνοι που το είχαν στήσει εκεί επάνω.

Την εποχή λοιπόν εκείνη, ένας Πειραιώτης Δημοσιογράφος, έτυχε να έχει αισθηματικούς δεσμούς, με την κόρη της οικογένειας ενός γλύπτη και πολιτικούς δεσμούς με τον τότε Δήμαρχο του Πειραιώς. Η οικογένεια πάλι του μακαρίτη του γλύπτη, είχε στην αυλή της έναν ανδριάντα πολεμιστή, με φουστανέλες, που ο μακαρίτης τον είχε αφήσει αβάφτιστο, περιμένοντας ίσως τον κατάλληλο νουνό! Και ο νουνός άργησε να βρεθεί, μα βρέθηκε!

Ήταν ο δημοσιογράφος ο φίλος της οικογένειας, που τον βάφτισε... Καραϊσκάκη!

Και αφού τον βάφτισε, είχε βλέπετε τον σκοπό του, παρουσιάστηκε στην συνέχεια στον φίλο του Δήμαρχο και του είπε:

- Κύριε Δήμαρχε, ο Πειραιεύς δεν έχει τιμήσει ακόμη τον ήρωα, που έπεσε δύο βήματα έξω από την πόλη μας, πολεμώντας για την απελευθέρωση της Αθήνας. Του χρωστάμε μια Πλατεία και έναν ανδριάντα.

- Να του δώσουμε, είπε πρόθυμα ο Δήμαρχος, αλλά πώς;

- Απλούστατα, θα βγάλουμε τον Απόλλωνα, που δεν του χρωστάμε καμία υποχρέωση, από την πλατεία του και θα την δώσουμε στον Καραϊσκάκη.

- Και ο ανδριάντας;

- Είναι έτοιμος κι αυτός. Θα τον πάρουμε μάλιστα σε τιμή ευκαιρίας. Τον έχει η οικογένεια ενός γλύπτη. Και επειδή βρίσκεται τώρα σε οικονομικές στενοχώριες θα μας τον δώσει μισοτιμής.

Ο Δήμαρχος βρέθηκε σύμφωνος κι έτσι έφυγε από την Πλατεία ο Απόλλωνας που δεν ήταν ο Απόλλωνας και θρονιάστηκε ο Καραϊσκάκης που δεν ήταν ο Καραϊσκάκης...»

Ο ανδριάντας του Καραϊσκάκη που δεν ήταν ο Καραϊσκάκης καταστράφηκε στη μεγάλη φωτιά στον Πειραιά, στις 4 Ιανουαρίου του 1929.