1919: Όταν η ισπανική γρίπη απειλούσε τον παγκόσμιο αθλητισμό

Η μάχη κατά του κορονοϊού δεν τελείωσε, παρά το γεγονός ότι ξεκινούν ξανά η μία μετά την άλλη οι αθλητικές διοργανώσεις. Αν και ακόμη τίποτα δεν μοιάζει όπως παλιά, είναι βέβαιο ότι αργά η γρήγορα η κανονικότητα θα επιστρέψει στα σπορ. Όπως είχε γίνει και με τον άλλον επικίνδυνο ιό, που απείλησε πριν από 100 περίπου χρόνια την ανθρωπότητα: την ισπανική γρίπη.

«Ισπανική» ήταν μόνο κατ’ όνομα, καθώς εξαπλώθηκε σε όλον τον κόσμο μολύνοντας περίπου 500 εκατομμύρια και αφήνοντας πίσω της 50 εκατομμύρια θύματα! Αυτό μάλιστα έγινε γνωστό εκ των υστέρων, λόγω της λογοκρισίας που είχε επιβληθεί στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, που κράτησε περίπου έναν χρόνο, σταμάτησε μεταξύ άλλων -όχι παντού- και ο αθλητισμός, που δεν ήταν όμως τόσο διαδεδομένος όσο σήμερα. Άλλωστε, πολλές διοργανώσεις είχαν διακοπεί από τέσσερα χρόνια, εξαιτίας του Πολέμου που αιματοκύλισε πολλές χώρες στην Ευρώπη.

Κατόπιν τούτου, η ολική επαναφορά στα σπορ δεν ήταν τόσο δύσκολη όσο στις μέρες μας και ο κόσμος, που το είχε μεγάλη ανάγκη, ένεκα όσων υπέφερε τα προηγούμενα χρόνια, μπόρεσε να ψυχαγωγηθεί προσερχόμενος χωρίς κανέναν περιορισμό στα γήπεδα.

Αγγλία

Στην Αγγλία, βεβαίως, τόσο το πρωτάθλημα όσο και το Κύπελλο είχαν διακοπεί από το 1914 εξαιτίας των πολεμικών επιχειρήσεων. Συνεπώς ο ιός δεν βρήκε πλήθη στα γήπεδα. Ή μήπως όχι; Ρεπορτάζ της εποχής αναφέρουν ότι αρκετός κόσμος παρακολουθούσε τα τοπικά πρωταθλήματα. Μάλιστα η Τσέλσι συγκέντρωνε σε κάθε αγώνα της 20.000 άτομα από τον Σεπτέμβριο έως τον Απρίλιο όταν έφτασε στον τελικό ενός τουρνουά, κατακτώντας το Κύπελλο της Νίκης.

Ισπανία

Η Ισπανία, που είχε δηλώσει ουδετερότητα (και) στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, θεωρητικά δεν σταμάτησε τα πρωταθλήματά της. Αλλά εθνικό πρωτάθλημα δεν υπήρχε τότε, ξεκίνησε μόλις το 1929 (έναν χρόνο νωρίτερα ιδρύθηκε η ισπανική ομοσπονδία ποδοσφαίρου) με τη συμμετοχή δέκα ομάδων.

Πριν από το εθνικό πρωτάθλημα (τη… μαμά της Πριμέρα Ντιβισιόν που ξέρουμε σήμερα) διεξάγονταν μόνον περιφερειακά πρωταθλήματα και το Κύπελλο Ισπανίας, το γνωστό Κόπα ντελ Ρέι. Ο πρόεδρος της Μπαρτσελόνα, Ζοάν Γκαμπέρ ήταν αυτός που περισσότερο αντέδρασε στα μέτρα που προέβλεπαν να κλείσουν τα γήπεδα, τα θέατρα, οι κινηματογράφοι και άλλοι χώροι. Ηγήθηκε μάλιστα μιας επιτροπής που αμφισβήτησε την απόφαση του τοπικού συμβουλίου υγείας για να τεθούν οι ποδοσφαιρικοί αγώνες σε αναστολή.

Ωστόσο, παρά την επιδημία, ο τελικός του 1919 διεξήχθη κανονικά στο «Μαρτίνεθ Κάμπος» της Μαδρίτης στις 18 Μαΐου και η Αρένας ντε Χέτξο νίκησε την Μπαρτσελόνα 5-2. Όπως είχε γίνει και ο τελικός του 1918 στο στάδιο «Ο’ Ντόνελ» στη Μαδρίτη στις 12 Μαΐου 1918. Σε αυτόν η Ρεάλ Ουνόν νίκησε τη Μαδρίτη με 2-0 και σήκωσε το δεύτερο τρόπαιό της στη διοργάνωση.

Γερμανία

Η Γερμανία ήταν χωμένη μέχρι τα μπούνια στον Πόλεμο, συνεπώς πού χρόνος για τον αθλητισμό. Το ποδόσφαιρο εκείνη την εποχή παιζόταν σε ερασιτεχνικό επίπεδο και οι ομάδες ήταν χωρισμένες ανά περιφέρειες. Οι περιφερειακοί πρωταθλητές και οι φιναλίστ έπαιζαν στη συνέχεια μια σειρά αγώνων πλέι οφ για να φτάσουν στον τελικό των τελικών απ’ όπου αναδεικνύονταν οι πρωταθλητές. Φυσικά τα πρωταθλήματα διακόπηκαν μεταξύ 1914 και 1918.

Ιταλία

Τα ίδια πάνω κάτω συνέβαιναν και στην Ιταλία αφού το εθνικό πρωτάθλημα δεν ξεκίνησε πριν από τη σεζόν 1929–30. Από το 1898 έως το 1922 γίνονταν μόνο περιφερειακά πρωταθλήματα. Το πρώτο επίσημο τουρνουά ποδοσφαίρου διοργανώθηκε το 1898 και πραγματοποιήθηκε μέσα σε μια μέρα στις 8 Μαΐου στο Τορίνο! Καταμεσής του πολέμου, το 1916, πάντως η Μίλαν κέρδισε το Κόπα Φεντεράλε, μια διοργάνωση που έγινε με τη συμμετοχή μόνον των ομάδων από τον Βορρά, γι’ αυτό και δεν έχει αναγνωριστεί ως επίσημη. Όταν τελείωσε ο Πόλεμος -και παρά την απειλή της ισπανικής γρίπης- η μπάλα ξανακύλησε στο χώμα και πρωταθλήτρια αναδείχθηκε η Ίντερ, που στις 20 Ιουνίου 1920 στην Μπολόνια νίκησε στον τελικό με 3-2 τη Λιβόρνο.

Γαλλία

Η Γαλλική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου γεννήθηκε στις στάχτες του Πολέμου, στις 7 Απριλίου 1919. Πριν από αυτήν υπήρχε ένας άλλος φορέας που διοργάνωνε -από το 1890 κιόλας- πρωταθλήματα σε πολλά αθλήματα και όχι μόνο στο ποδόσφαιρο. Η έκρηξη του Πολέμου σταμάτησε στη χώρα κάθε αθλητική δραστηριότητα, που ξανάρχισε τη σεζόν 1918-19. Πρωταθλήτρια αναδείχθηκε η Χάβρη, που είναι το παλαιότερο κλαμπ στη Γαλλία έχοντας ιδρυθεί το 1872. Το νεοσύστατο Κύπελλο Γαλλίας (ξεκίνησε το 1917), που είχε την ονομασία «Σαρλ Σιμόν», κατέκτησε η Ολιμπίκ του Παρισιού, η οποία, στις 5 Μαΐου, νίκησε τη Λιόν με 3-0 μπροστά σε 10.000 θεατές.

Ολυμπιακοί Αγώνες, Αμβέρσα, 1920

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1916 ματαιώθηκαν λόγω του Πολέμου. Οι επόμενοι ήταν να διεξαχθούν στην Αμβέρσα το 1920, ενάμιση περίπου χρόνο μετά την πανδημία της ισπανικής γρίπης στην Ευρώπη. Ωστόσο θεωρήθηκε ασφαλής χρόνος ώστε να μην εκτεθούν στον κίνδυνο του ιού οι αθλητές και όλοι όσοι θα συνέρρεαν στη βελγική πόλη.

Η ισπανική γρίπη ήταν το λιγότερο που απασχολούσε την αθλητική κοινότητα εκείνη την εποχή. Η Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού το 1919 δημιούργησε νέα κράτη και έδιωξε άλλα -τα ηττημένα φυσικά- από τους κόλπους της. Η Ουγγαρία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Βουλγαρία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία απαγορεύτηκε να πάρουν μέρος στους Αγώνες…

Και παρά το γεγονός ότι διάφορα προβλήματα απειλούσαν τη διεξαγωγή τους στην Αμβέρσα, τελικά έγιναν εκεί και ήταν οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες όπου ακούστηκε ο Ολυμπιακός Όρκος, οι πρώτοι όπου απελευθερώθηκαν περιστέρια, τα σύμβολα της ειρήνης.

Ως προς τις συμμετοχές, βέβαια, καμιά σχέση με αυτούς του Τόκιο, που επρόκειτο να γίνουν το 2020 και αναβλήθηκαν λόγω της πανδημίας για το 2021. Μόνο 29 ομάδες συμμετείχαν στους Αγώνες της Αμβέρσας. Από τα νεοδημιουργηθέντα ευρωπαϊκά κράτη συμμετείχαν μόνον η Εσθονία και η Τσεχοσλοβακία, που διαδέχτηκε τη Βοημία. Η Σοβιετική Ρωσία δεν προσκλήθηκε, καθώς της είχε επιβληθεί πολιτικό εμπάργκο από τη Δύση.

Συνολικά 2.682 αθλητές πήραν μέρος στους Αγώνες της Αμβέρσας (ενώ στο Τόκιο αναμένεται να πάρουν μέρος περισσότεροι από 11.000, προερχόμενοι από 339 χώρες και αγωνιζόμενοι σε 33 σπορ). Η επιχείρηση (μπίζνες), ωστόσο, δεν πήγε καλά καθώς η Ολυμπιακή Οργανωτική Επιτροπή χρεοκόπησε.

Κατά τη διάρκεια των αγώνων συνέβησαν αρκετά ευτράπελα. Στίγμα για τους αγώνες αποτέλεσε αυτό που έγινε στον τελικό του τουρνουά ποδοσφαίρου, ο οποίος φιλοξενήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου στο Ολυμπιακό Στάδιο της πόλης, παρουσία 35.000 θεατών.

Αντίπαλοι ήταν το Βέλγιο και η Τσεχία. Οι Βέλγοι άνοιξαν το σκορ με πέναλτι. Αλλά οι Τσέχοι αποχώρησαν από το γήπεδο σε ένδειξη διαμαρτυρίας στο 40ό λεπτό όταν σημειώθηκε το 2-0, το οποίο θεώρησαν άκυρο. Έχοντας δει πόσο είχε «σπρώξει» ο 65χρονος (!) Άγγλος διαιτητής Τζον Λιούις τη διοργανώτρια (και) στον ημιτελικό με την Ολλανδία, θεώρησαν ότι το ποτήρι είχε ξεχειλίσει. Έτσι, το χρυσό μετάλλιο κατακυρώθηκε με 2-0 στο Βέλγιο.