Ο Αίολος προτείνει: «Ο μεγάλος Γκάτσμπι» - Όταν το αριστούργημα καταστρέφει τον δημιουργό του

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΓΚΑΤΣΜΠΙ - Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ

Ο «Μεγάλος Γκάτσμπι» είναι η περίπτωση του αριστουργήματος που καταστρέφει τον δημιουργό του. Ο Φιτζέραλντ είχε μεγάλες προσδοκίες από αυτό το βιβλίο που ορθώς θεωρούσε το σημαντικότερο έργο του. Όταν κυκλοφόρησε το 1924, εκείνος ήταν ήδη αναγνωρισμένος χάρις στα δύο προηγούμενα μυθιστορήματά του.

Το πρωτόλειό του «Η άλλη όψη του Παραδείσου», ένα ελαφρώς αλλοπρόσαλλο βιβλίο είχε σπάσει τα ταμεία γιατί ξεγύμνωνε τον κολεγιακό κόσμο της Αμερικής, που ο συγγραφέας το γνώρισε από πρώτο χέρι φοιτώντας στο Πρίνστον. Ο Φιτζέραλντ ήταν ένας άσωτος τύπος, αλκοολικός και επιδειξιομανής από κούνια, που ανακάλυψε ο Μάξουελ Πέρκινς, ο μέντορας του Χεμινγουέι. Γεύτηκε όλες τις αποχρώσεις του αμερικανικού ονείρου, πρωταγωνιστώντας στην νεοϋορκέζικη παραφροσύνη του μεσοπολέμου αλλά και τη λογοτεχνική δόξα στις ευρωπαϊκές μητροπόλεις των εκπατρισμένων Αμερικανών, ζώντας κυρίως από τα διηγήματά του που τα θεωρούσε σκουπίδια αλλά τα έδινε κατά δεκάδες σε περιοδικά μεγάλης κυκλοφορίας. Τα συγγραφικά του δικαιώματα από τα δύο πρώτα βιβλία του θα του έφταναν για να βάλει τη ζωή του σε μια τάξη αλλά εκείνος κατασπατάλησε τα χρήματα έχοντας στο πλάι του μια γυναίκα, τη Ζέλντα, που τον ενθάρρυνε να πίνει, τον περιγελούσε για το μέγεθος του πέους του και κατέληξε να τον κατηγορήσει αδίκως για ομοφυλοφιλικές σχέσεις με τον Χεμινγουέι.

Το βιβλίο του «Ο Μεγάλος Γκάτσμπι» γράφτηκε πολλές φορές μέχρις ότου ο πρωταγωνιστής του από απελεύθερος δούλος, όπως τον είχε φανταστεί αρχικά, να μετατραπεί στον Υπέροχο Τζέι Γκάτσμπι. Όταν επιτέλους κυκλοφόρησε, ο Φιτζέραλντ δοκίμασε μία από τις πιο δυσάρεστες εκπλήξεις της ζωής του καθώς σχεδόν σύσσωμη η κριτική του γύρισε την πλάτη και το αγγλόφωνο κοινό αδιαφόρησε παντελώς. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1929, ο συγγραφέας εισέπραξε μόλις 5 δολάρια από την Αμερικανική έκδοση και να σκεφτεί κανείς ότι η κόρη του μεταπολεμικά έφτασε κάποια στιγμή να κερδίζει μόνο από τα δικαιώματα αυτού του βιβλίου περί τα 500000 δολάρια το χρόνο. Για τον Φιτζέραλντ η έκδοση του Γκάτσμπι υπήρξε η αρχή της πτώσης του κι ο ίδιος σε όλη τη σύντομη ζωή του βασανίστηκε στην προσπάθειά του να καταλάβει τα αίτια της παταγώδους αποτυχίας.

Ο «Μεγάλος Γκάτσμπι» ήθελε το χρόνο του για να εκτιμηθεί. Αριστούργημα της μεσοπολεμικής αμερικανικής λογοτεχνίας θεωρείται το «ευαγγέλιο» του αμερικανικού ονείρου. Πρόκειται για την ιστορία ενός εκλεπτυσμένου αετονύχη στα χρόνια της ποτοαπαγόρευσης με φόντο τη νεοϋορκέζικη παραφροσύνη στις δεκαετίες του '20 και του '30 έτσι όπως μόνο ο Φιτζέραλντ θα μπορούσε να περιγράψει. Η γοητεία του Γκάτσμπι προέρχεται όχι μόνο από τον πλούτο που η κοινή λογική δεν μπορεί να εξηγήσει αλλά και από την εμμονή για τη Ντέιζι Μπιουκάναν. Κυνισμός και ρομαντισμός πάνε χέρι-χέρι σε αυτό τον μυστηριώδη άντρα και ο δημιουργός του φρόντισε να ρίξει πάνω του τις σκιές ενός άγνωστου παρελθόντος που ωστόσο όλοι μας λίγο πολύ υποψιαζόμαστε.

Ο Φιτζέραλντ «στο καφενείο του Αιόλου»

«... Τις τελευταίες μέρες εμφανίζεται ένας νεαρός άντρας που έχει καταφέρει να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον μας. Δεν το λέω για καλό, καθώς όλοι τον παρατηρούν με την περιέργεια που προκαλεί ένας τρελός. Κάθεται στο ίδιο πάντα τραπέζι, βγάζει το σακάκι του, το περνά στην πλάτη της καρέκλας και δακτυλογραφεί κάτι που μοιάζει να είναι η αρχή ενός μυθιστορήματος. Κάθε τόσο σταματά, πιάνει τις τιράντες του με τον αντίχειρα και τις τραβά απότομα θορυβώντας. Ύστερα βγάζει την κόλλα χαρτί από την γραφομηχανή, την τσαλακώνει μες στην παλάμη του και την πετά στο δάπεδο. Κάποιο γκαρσόνι τρέχει να τη μαζέψει ενώ ο συγγραφέας μας ανάβει τσιγάρο και στοχάζεται...» (σελ.39)