«Η τέχνη του μυθιστορήματος» - Ο συγγραφέας για την τέχνη του

Ο Μάκης Καραγιάννης είναι ένας συγγραφέας που εντυπωσίασε εσχάτως με μια άρτια μυθολογία του εμφυλίου και τον ευφάνταστο τίτλο της: «Η σκόνη του κόσμου όταν γκρεμίζεται». Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και έκανε αίσθηση. Ο Καραγιάννης όμως είναι και κριτικός και δοκιμιογράφος με ζηλευτή ακρίβεια και συγκέντρωση - ίσως η ιδιότητα του καθηγητή Μαθηματικών συμβάλλει πολύ σε αυτό. Εκτός από την συστηματική αρθρογραφία του ανέλαβε το φιλόδοξο εγχείρημα να συνοψίσει σε ένα δοκίμιο την τέχνη του μυθιστορήματος.

Στην πραγματικότητα αποφάσισε να γράψει την Ιστορία του ηγεμόνα της λογοτεχνίας ή ακριβέστερα την κριτική Ιστορία του. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να αποφασίσει κανείς το κεντρικό πρόσωπο γύρω από το οποίο θα υφάνει τη θεωρία του και στη περίπτωση του Καραγιάννη ο «πρωταγωνιστής» δεν είναι άλλος από τον Φλομπέρ. Άλλωστε ο μεγάλος Γάλλος συγγραφέας έχρισε τον εαυτό του κορυφαίο θεωρητικό του μυθιστορήματος, και η αλήθεια είναι ότι πάσχισε για αυτό. Η λογοτεχνία του οφείλει πολλά αλλά είναι και υπεύθυνος για όλα τα δεινά που μαστίζουν το μυθιστόρημα από την εποχή του και μετά.

«Η τέχνη του μυθιστορήματος» του Μάκη Καραγιάννη διατρέχει όλη την πορεία της μεγάλης αφήγησης από τα πρωτομυθιστορήματα του Θερβάντες και του Ραμπελαί μέχρι τις παρυφές της νεωτερικότητας, τον Πίντσον, τον Μάρκες, τον Ροθ και τον Γουάλας. Ο τρόπος με τον οποίο έχει κατατάξει συγγραφείς, έργα και εποχές δίνει σπουδαία χρηστική αξία στο πόνημά του. Ταυτόχρονα ο συγγραφέας συμπλέει με τους μείζονες θεωρητικούς της λογοτεχνίας παραθέτοντας τις θέσεις τους ως στηρίγματα των δικών του απόψεων. Παρελαύνουν από τις σελίδες του διανοούμενοι όπως ο Ρολάν Μπαρτ, ο Στάινερ, ο Τοντόροφ, ο Κούντερα, ο Γουντ, ο Χάρολντ Μπλουμ. Επαναπροσδιορίζει έτσι τα ζητήματα της αφήγησης, του χαρακτήρα, της γλώσσας, της πλοκής, της κριτικής. Δεν διστάζει μάλιστα να συμπεριλάβει και το ακανθώδες ζήτημα της ελληνικής πεζογραφίας, δίνοντας μια πολύ περιεκτική εικόνα της στα εκατόν πενήντα χρόνια παρουσίας της.

Ο Καραγιάννης αντιλαμβάνεται πλήρως τη δυσκολία του εγχειρήματος, καθώς η θεωρία του μυθιστορήματος ξεπερνά συχνά σε σελίδες και το ίδιο το μυθιστόρημα. Είναι ενδεικτική η θεωρητική δεινότητα του Χεμινγουέι που στα μυθιστορήματά του παρέμεινε σε ρηχά νερά. Ο Έλληνας συγγραφέας επιλέγει να μην αφήσει ούτε σπιθαμή δημιουργικής αφήγησης αχαρτογράφητη. Με μόχθο και σύστημα παραδίδει στο ελληνικό αναγνωστικό ένα συναρπαστικό εγχειρίδιο για το μυθιστόρημα που αξίζει πραγματικά να διαβαστεί.