Η «Βατραχομυομαχία», σε νέα ισοσυλλαβισμένη μετάφραση του Ανδρέα Χ. Ζούλα

Κυκλοφόρησε τις ημέρες αυτές και βρίσκεται ήδη στα βιβλιοπωλεία ένα σπαρταριστό κείμενο της Αρχαίας μας Γραμματείας, η «Βατραχομυομαχία», σε μετάφραση του δημοσιογράφου συγγραφέα-μεταφραστή Ανδρέα Χ. Ζούλα. Το βιβλίο, που τιτλοφορείται: «Βατραχομυομαχία / Ιλιάδος Παρωδία / Αγνώστου», εκδόθηκε από τον εκδοτικό Οίκο «24γράμματα» του Γιώργου Δαμιανού, ο οποίος πέρυσι είχε εκδώσει τα πενήντα σωζόμενα έργα της Αρχαίας Κλασικής Δραματουργίας (επτά τραγωδίες του Αισχύλου, επτά τραγωδίες και ένα σατυρικό δράμα του Σοφοκλή, δέκα εννέα δράματα του Ευριπίδη, ένδεκα κωμωδίες του Αριστοφάνη και πέντε κωμωδίες του Μενάνδρου) σε ισοσυλλαβισμένη μετάφραση του Ανδρέα Χ. Ζούλα.

Το νεοεκδοθέν βιβλίο-μετάφραση του κ. Ζούλα περιλαμβάνει, εκτός από τα εισαγωγικά σημειώματα το Αρχαίο Κείμενο της «Βατραχομυομαχίας» και την ισοσυλλαβισμένη, επίσης, μετάφρασή της, σε αντικριστές σελίδες, καθώς και ένα μικρό θεατρικό έργο για παιδιά, με τίτλο «Η Βατραχομυομαχία και η Γιορτή μας».

Η «Βατραχομυομαχία» αποδιδόταν κατά την αρχαιότητα στον Όμηρο, άποψη που αναθεωρήθηκε από Αλεξανδρινούς φιλολόγους, οι οποίοι θεωρούσαν ότι συγγραφέας της ήταν ο Πίγρης από την Αλικαρνασσό (έζησε το 50 αιώνα π. Χ.). Αλλά και αυτό αμφισβητήθηκε. Δεν είναι βέβαιο ποιος ήταν ο συγγραφέας της και για τον λόγο αυτόν ο συγγραφέας-μεταφραστής προέκρινε στην έκδοση αυτή το επίθετο «Άγνωστος», όπως εξηγεί στο εισαγωγικό σημείωμα.

Το έργο αποτελεί παρωδία της Ιλιάδας και, κατά τον συγγραφέα-μεταφραστή, ο χαρακτήρας του εντοπίζεται και εξαντλείται εκεί ακριβώς. Δεν αποτελεί «αντιπολεμικό έργο», καθώς το φύσει αντιπολεμικό έργο είναι η ίδια η Ιλιάδα, με "μηνύματα" σαφώς περισσότερα, "δυνατότερα" και διαρκέστερα από οποιαδήποτε παρωδία της.

Το έργο, γραμμένο όπως και τα ομηρικά έπη σε δακτυλικόν εξάμετρον στίχο (που "αντιστοιχεί" στον δικό μας "δεκαπεντασύλλαβο") αναφέρεται και περιγράφει μία ... λυσσώδη μάχη μεταξύ βατράχων και ποντικών, με πολλούς στίχους, εκφράσεις και εικόνες παρμένες κατά λέξη ή ακριβώς ή ελάχιστα παρηλλαγμένες. Η ίδια η υπόθεση και η αφήγηση είναι το πρώτο και κύριο κωμικό στοιχείο του έργου. Το δεύτερο είναι αυτά τα "ομηρικά δάνεια" και το τρίτο - κωμικότατο επίσης στοιχείο - είναι τα ίδια τα ονόματα των βατράχων και των ποντικών.

Ο συγγραφέας-μεταφραστής στην παρούσα έκδοση/εκδοχή της «Βατραχομυομαχίας», εκτός από την ισοσυλλαβισμένη μετάφραση (στις ιδιότητες της οποίας αφιερώνει ειδικό τμήμα της Εισαγωγής του) πρωτοτυπεί σε δύο ακόμη σημεία:

* Πρώτον διατηρεί και στην μετάφραση τα αρχαία ονόματα των βατράχων και των ποντικών, καθώς αυτά είναι από μόνα τους κωμικότατο στοιχείο. Για να είναι όμως απολύτως κατανοητά, στο τέλος των Εισαγωγικών σημειωμάτων ο συγγραφέας-μεταφραστής παραθέτει Κατάλογο των ονομάτων των βατράχων και των ποντικών, - με την αρχαία ονομασία τους - με μια εννοιολογική απόδοση στην σύγχρονη γλώσσα μας και την ετυμολογία τους, καθώς και τον στίχο ή τους στίχους όπου κάθε όνομα απαντάται.

* Δεύτερον, στο τέλος του βιβλίου παρατίθενται σε αντικριστές σελίδες οι στίχοι, εκφράσεις και εικόνες που υπάρχουν στην Βατραχομυομαχία (αριστερή σελίδα) και οι αντίστοιχες, αυθεντικές, της Ιλιάδας (δεξιά σελίδα). Και παροτρύνει ο συγγραφέας-μεταφραστής τους αναγνώστες του - ιδίως μάλιστα τα νέα παιδιά - να αναζητήσουν και άλλες τέτοιες εκφράσεις, εικόνες και στίχους που εκείνος δεν ενετόπισε...

Το βιβλίο κλείνει με ένα θεατρικό έργο για παιδιά που, με τίτλο «Η Βατραχομυομαχία και η Γιορτή μας», έγραψε ο συγγραφέας-μεταφραστής για τα έξι, πραγματικά, εγγόνια που έχει αυτός και η σύζυγός του και που παίζουν στο "έργο". Το ενδιαφέρον και πρωτότυπο εδώ έγκειται στο ότι τα παιδιά, δεν παίζουν «πόλεμο», με αφορμή την Βατραχομυομαχία, αλλά - ντυμένα βεβαίως βάτραχοι και ποντικοί - παίζουν «αρχαία ελληνικά παιχνίδια». Τα παιχνίδια είναι ακριβώς τα ίδια με τα αντίστοιχα σημερινά, αλλά έχουν ... αρχαιοελληνικά ονόματα, που κι αυτό έχει την ομορφιά και την ... γοητεία του.

ΑΠΕ-ΜΠΕ