Σαίρεν Κίρκεγκορ: «Το μάθημα της άσφαιρης σιωπής»

Στο λαμπρό δοκίμιο του Σαίρεν Κίρκεγκορ «Ασθένεια προς θάνατον» (εκδόσεις Καστανιώτη) μεταφρασμένο μαστορικά από τον Κωστή Παπαγιώργη, τίθεται εκτός των άλλων και το δίλημμα του να μιλά κανείς ή να σωπαίνει στην κοινωνική του ζωή.

Από τον φόβο των ανθρώπων δεν θα πρέπει να παραιτηθούμε από τον εαυτό μας ή από μικροψυχία, να μη γίνουμε ο εαυτός μας στην πιο βαθιά του πρωτοτυπία, όπου είμαστε ο εαυτός μας δι' εαυτόν... Ο άνθρωπος δεν τολμά να είναι ο εαυτός του, το βρίσκει παρακινδυνευμένο, ενώ αντίθετα θεωρεί εύκολο και ασφαλές να είναι όπως όλος ο κόσμος, να γίνει απομίμηση, νούμερο, στοιχείο της μηρμυγκιάς... Ο άνθρωπός μας έχει λειανθεί, σαν βότσαλο και κυκλοφορεί σαν νόμισμα με πέραση. Είναι ένας άνθρωπος καθωσπρέπει όχι ένας απελπισμένος... Ότι αυτή είναι η άποψη του κόσμου το βλέπουμε και στις παροιμίες, που είναι απλοί κανόνες σωφροσύνης. Λένε π.χ, ότι λυπούμαστε δέκα φορές επειδή μιλήσαμε και μόνο μία επειδή δεν μιλήσαμε. Γιατί τάχα; Επειδή ως εξωτερικό γεγονός, τα ξεστομισμένα λόγια είναι μια πραγματικότητα που ενδέχεται να προκαλέσει δυσαρέσκειες. Αντίθετα η σιωπή δεν μας εκθέτει. Εντούτοις είναι ο χείριστος κίνδυνος. Γιατί σιωπώντας ο άνθρωπος είναι εγκαταλελειμμένος στον εαυτό του... Η φρόνηση επιβάλλει προσοχή.

Ο κόσμος όπως τον αποκαλούμε απαρτίζεται αποκλειστικά από παρόμοιους ανθρώπους, που υπογράφουν συμβόλαιο με τον αιώνα, θα λέγαμε. Εξαντλούν τις ικανότητές τους, σωρεύουν χρήμα, κάνουν άθλους, επιδέξιους υπολογισμούς κ.λπ. αφήνοντας πιθανώς κάποιο όνομα στην Ιστορία. Αλλά δεν είναι ο εαυτός τους, πνευματικώς δεν έχουν εγώ. Δεν έχουν ένα εγώ για το οποίο θα διακινδύνευαν τα πάντα δεν έχουν εγώ για τον Θεό - όσο εγωιστές κι αν είναι.