Μπόρχες εναντίον Σάμπατο σημειώσατε Χ

Μεγαλώνουμε εμείς, ωριμάζουμε, ωριμάζουν μαζί μας και τα βιβλία που διαβάζουμε ή καλύτερα οι αναγνώσεις μας. Συμφιλιωνόμαστε με ανθρώπους και ιδέες, με τάσεις και μανιέρες, επανεκτιμάμε τα πράγματα και ξεκαθαρίζουμε μέσα μας την ήρα από το σιτάρι.

Ομολογώ πως ανάμεσα στον Μπόρχες και τον Σάμπατο, από μικρός διάβαζα περισσότερο τον δεύτερο. Ίσως γιατί αναγνώριζα μια λογοτεχνική συγγένεια που αποδείχτηκε αργότερα. Ο Μπόρχες μου φαινόταν πάντοτε ένας αινιγματικός πύργος, γεμάτος λαβυρίνθους μες στους οποίους δεν ήθελα ή δεν μπορούσα να περιπλανιέμαι. Αναγνώριζα κάτι πρωτοποριακό στη γραφή του, που ήταν ο ορισμός του μεταμοντέρνου, διασκέδαζα με τις ιδιοφυείς ανατροπές του, με τις αιρέσεις του στην αφήγηση, κι όταν ήθελα να σκεφτώ κάτι για να τον αναπαραστήσω μου ερχόταν η βιβλιοθήκη του Βρετανικού μουσείου.

Ο Σάμπατο από την άλλη είχε την φλέβα του μυθιστοριογράφου, οι αφηγήσεις του ήταν κατά κάποιο τρόπο πιο έντιμες με όλες εκείνες τις φιλοσοφικές-ψυχολογικές παρατηρήσεις και τους στοχασμούς που περιέχουν οι Μεγάλες Αφηγήσεις. Ήταν πάντοτε πιο κοντά σε αυτό που ήθελα να κάνω. Με τα χρόνια το πάθος μου για τα έργα και των δύο εντάθηκε ακόμα περισσότερο. Τώρα ο ξένος Μπόρχες μου φαίνεται τουλάχιστον σαν μακρινός ξάδερφος - κάτι είναι κι αυτό. Στην λογοτεχνία όλοι είμαστε λίγο-πολύ συγγενείς. Πάντοτε το έφερα βαρέως ότι στο «Καφενείο του Αιόλου» απουσιάζει ο Σάμπατο από την πελατεία του και πρωταγωνιστεί ο Μπόρχες. Η κάθοδος στην Αργεντινή και η διάλεξη στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Μπουένος Άιρες αποκατάστησε ως ένα βαθμό αυτή την ζαβολιά.

Ύστερα από χρόνια αναγνώσεων συνεχίζω να πιστεύω πως ο Μπόρχες και ο Σάμπατο δεν «συναντήθηκαν» ποτέ, δεν μοιράστηκαν ποτέ τα ίδια λογοτεχνικά ιδανικά. Ο καθένας τράβηξε τον δικό του μεγάλο δρόμο.