Η Ελένη των τραγουδιών

Όταν ήμουν μικρή ήθελα να με λένε Ελένη.

Νομίζω ότι είναι από τα πιο εύηχα ονόματα. Άσε που καταφέρνει να «χωράει» μέσα σε τρεις συλλαβές, όλη την Αρχαία Ελλάδα κι όλο το Βυζάντιο. Από την «Ωραία Ελένη» του τρωικού πολέμου, μέχρι τη μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου. «Αγιασμένες» και οι δύο στη συλλογική συνείδηση, αλλά φυσικά «Αγία» -ανακηρυγμένη μάλιστα σε ισαπόστολο από την Εκκλησία- η δεύτερη. Τη μνήμη εκείνης -μαζί με του γιου της- γιορτάζουμε σήμερα.

Αντί λοιπόν ευχών και βιογραφιών, σκέφτηκα μια μικρή συρραφή από στίχους τραγουδιών.

Αναπόφευκτα, έχω την αίσθηση ότι το τραγούδι που έρχεται πρώτο στα χείλη μας είναι εκείνο το δεμένο με το νήμα των παιδικών μας χρόνων:

«Η μικρή Ελένη κάθεται και κλαίει γιατί δεν την παίζουν οι φιλενάδες της»

Από αυτή την … πηγή εμπνεύστηκε ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου κι έγραψε αυτούς τους στίχους , τους οποίους και τραγούδησε σε μουσική Αντώνη Βαρδή :

«Η μικρή Ελένη πήρε κινητό γράφει τα μηνύματα που παίρνει. Η μικρή Ελένη κάθε δειλινό, τον ήλιο αποθηκεύει όταν γέρνει. Αχ Ελένη, έμπα στο χορό. Τα μάτια κλείσε και αγκάλιασέ με. Αχ Ελένη έμπα στο χορό».

Μελαγχολική και η Ελένη του Νέου Κύματος, χρειάζεται προτροπές για να «μπει» στο παιχνίδι της ζωής:

«Κυριακή γιορτή Ελένη, η παρέα περιμένει, ξέχασέ το μπαλκόνι. Είν’ ωραία η ζωή», σε στίχους Κώστα Κωτούλα, μουσική Γιάννη Σπανού και ερμηνεία Καίτης Χωματά.

Και την απάντηση, στο τι βάρη κουβαλάει η Ελένη, την δίνει ο Χάρης Κατσιμίχας σ’ ένα τραγούδι σε μουσική Γκόραν Μπέργκοβιτς :

«Ελένη στην πλάτη σου, όλους μας έχεις φορτωθεί».

Στο ίδιο μήκος κύματος και το γνωστό τραγούδι της Χαρούλας Αλεξίου (Τσικληρόπουλος- Μικρούτσικος) :

«Κι εσύ Ελένη και κάθε Ελένη της επαρχίας, της Αθήνας κοιμωμένη. Η ζωή σου να το ξέρεις είναι επικηρυγμένη. Να πεθαίνεις για την Ελλάδα είναι άλλο κι άλλο εκείνη να σε πεθαίνει».

Και βέβαια μιλάμε για το όνομα που κατεξοχήν συνδέεται με τη μοίρα αυτού του τόπου.

«Ελένη, όπως λέμε Ελλάδα» που λέει κι ο Τζίμης Πανούσης.

Κι ο Γιάννης Μαρκόπουλος, συμπληρώνει : «Λένγκω, Λένγκω, Λένγκω μου σπαράζεις την καρδιά, Λένγκω, Λένγκω, Λένγκω μου πληγώνεις τη χαρά».

Φυσικά, έχουν γραφτεί τραγούδια και για τις Ελένες που έφυγαν.

«Ελένη εκεί που πας κοίτα να είσαι ευτυχισμένη. Σ’ αυτή τη γη η μοίρα σου ήτανε γραμμένη σ’ άσπρο χαρτί, μ’ ένα κίτρινο στυλό, σα δάκρυ από λεμόνι» (Καρβέλας).

«Που πήγες Ελένη και εχάθης του Μάη κι αδειάσαν τα μάτια από φως» (Κώστας Κινδύνης, Γιάννης Γλέζος).

Και για να πάμε σε κάτι πιο κλασικό και διαχρονικό, όπως έχει πει μοναδικά ο Στέλιος Καζαντζίδης «Νίτσα, Ελενίτσα, Ελενάκι μου εσύ είσαι το όνειρό μου και το μεράκι μου» (Γ.Μητσάκης).

Όσο για την παράδοσή μας, θέλει την Ελένη να είναι πάντα, μια γυναίκα «επικίνδυνη» :

«Αχ αμάν Ελένη, με τρέλανες καημένη, αμάν αμάν αμάν Ελένη το τι κακό θα γένει».

Με τον Χρόνη Αηδονίδη, μάλλον καθόλου τυχαία, συμφωνεί και ο μεγάλος μας τραγικός, ο Αισχύλος :

«Ελένη, ελέναυς, έλανδρος, ελέπτολις» Δηλαδή, Ελένη, αυτή που κατέστρεψε τα πλοία, αυτή που κατέστρεψε τους άνδρες, αυτή που κατέστρεψε πόλεις ολόκληρες.

Πολύ όμορφο όνομα το Ελένη. Όπως έγραψα και στην αρχή, προσωπικά, το έχω ποθήσει. Ξέρω όμως ότι η σχέση μας με το όνομά μας, όποιο κι αν είναι αυτό, δεν είναι εύκολη. Πολύ συχνά, θα θέλαμε ένα άλλο. Και ναι, αυτό μπορεί να συμβεί και σε μια Ελένη. Γι’ αυτήν ο Ισάακ Σούσης , σε μουσική Μίλτου Πασχαλίδη, γράφει :

«Κι αν με βγάλανε Ελένη, ούτε με ρωτήσανε. Ερωτεύτηκαν μια ξένη που δε συναντήσανε..»

Χρόνια πολλά και καλά σε όλες τις Ελένες. Και σε εκείνες που έχουμε συναντήσει και σε εκείνες που δε έτυχε…

Να χαίρονται το όνομά τους και να γεμίζουν της ζωής το τραγούδι, με τα αγαπημένα τους ρεφρέν…

Υ.Γ : Τα καλύτερα και για τους Κωνσταντίνους. Ζητώ συγγνώμη που δεν έγραψα για εκείνους. Θα το κάνω κάποια στιγμή… Πάντως τραγούδια δεν κατάφερα να βρω…