Η τυραννία του Ωραίου στην τέχνη

«Είμαστε αδύναμοι μπροστά στην ομορφιά», επισημαίνει στωικά ο Αλμπέρ Καμύ, υπαινισσόμενος ταυτόχρονα και την τυραννία της ομορφιάς στην χώρα της μεγάλης τέχνης. Οι αιώνες στο πέρασμά τους αγάπησαν αθεράπευτα το κάλλος, τις μαθηματικές αναλογίες που παράγουν την αίσθηση αρμονίας σε πρόσωπα και πράγματα. Ζωγράφοι, γλύπτες, ποιητές και πάσης φύσεως καλλιτέχνες βασανίστηκαν στην προσπάθειά τους να κατακτήσουν το Ωραίο να το αποτυπώσουν με ιδεατό τρόπο και να κερδίσουν την δόξα που υπόσχεται ένα τέτοιο επίτευγμα.

Η μοντέρνα τέχνη, εκτός όλων των άλλων, αμφισβήτησε την ομοιομορφία του κάλλους στα έργα των προγενέστερων. Ήδη οι πρόδρομοι της νεωτερικότητας εμπνεύστηκαν ένα κόσμο λιγότερο όμορφο για μας. Παράδειγμα τρανταχτό, ο Ροντέν, αυτός ο γίγαντας της γλυπτικής που με το άγαλμα του Μπαλζάκ κάτι θέλει να μας πει. Χρησιμοποιώντας αργότερα το μοντέλο του Ροντέν για τον Μπαλζάκ, τον ογδοντάχρονο πλέον Ναρντόν, η Ζερμαίν Ρισιέ για το έργο της ο Άνθρωπος καταιγίδα (1947-1948) η Ζερμαίν Ρισιέ «έσπασε» ουσιαστικά το εκμαγείο του κλασικού κάλλους, προτείνοντας νέα αρχετυπικά στοιχεία βασισμένα στην πλαστική ειλικρίνεια.

Ένας άλλος μπροστάρης της μοντέρνας τέχνης, ο Πολ Σεζάν, φιλοτέχνησε «Το πορτρέτο του Ασίλ Εμπερέρ», που απηχεί στην επιρροή των μελαγχολικών Ισπανών ζωγράφων του 17ου αιώνα, είναι όμως και μια κίνηση ειρωνείας απέναντι στον κυρίαρχο ακαδημαϊσμό της εποχής του. Ο Ασίλ Εμπερέρ ήταν ζωγράφος και φίλος του Σεζάν και υπέφερε από μια μορφή αναπηρίας που είχε συρρικνώσει το σώμα του. Η όλη σύνθεση παραπέμπει στο αριστούργημα του Ενγκρ, Ο Ναπολέων στο θρόνο του και αν δεν παρωδεί το κυρίαρχο ρεύμα της εποχής, ειρωνεύεται σίγουρα με μεγάλη λεπτότητα το μεγαλείο και τη δύναμη της Ιστορίας.