Γιώργος Σεφέρης: Αθυροστομίες ενός μεγάλου

Ο αστικός μύθος λέει πως μια μέρα ένας νέος ποιητής επισκέφτηκε τον Γιώργο Σεφέρη και ζήτησε την άποψή του για τα ποιήματά του. Όταν τα διάβασε ο Σεφέρης χτύπησε τον νεαρό άντρα στον ώμο και του είπε με πατρικό ύφος: «Να γαμάς παιδί μου!».

Κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για μύθευμα μιας και η εντύπωση που έχουμε για τον νομπελίστα μας δεν συνάδει με την εικόνα αυτή.

Να όμως που εκείνη η μεταθανάτια έκδοσή του τα Εντεψίζικα ήρθε κάποια στιγμή να φέρει τα πάνω κάτω σε όσα ξέραμε για αυτόν ή νομίζαμε πως ξέραμε. Τα εντεψίζικα, είναι έμμετρες ερωτικές αθυροστομίες των Τουρκοκρητικών που απομακρύνθηκαν από την Κρήτη με τις ανταλλαγές των πληθυσμών. Ο Σεφέρης ασίγαστη ποιητική διάνοια, έκανε για μια ακόμα φορά χρήση της παράδοσης προκειμένου να εκφραστεί με ιδιαίτερα τολμηρό τρόπο:

«Ήταν μια κυρά στο Μαγκαιντίσου

Που είπε στον άντρα της: ‘Μαλάκα, ντύσου

Α’ δε βρεις κανένα χάπι

Σύρε βρες ένα χασάπη

Και πες του να σ’ την κόψει την ψωλή σου».

Ένα μικρό παράδειγμα της ακραίας αθυροστομίας του ποιητή είναι αυτό κι ίσως όχι το πιο τολμηρό.

Στην ίδια συλλογή ο Σεφέρης παρωδεί με σκληρή, πορνογραφική γλώσσα τον Ρωτόκριτο.

1961

ΑΡΕΤΟΥΣΑ ΚΑΙ ΡΩΚΡΙΤΟΣ

Α΄

Σκηνή: Ξημέρωμα, στην κάμαρα της Αρετής.

Πρόσωπα: ΝΕΝΑ, ΑΡΕΤΗ.

ΝΕΝΑ

Μην το δαχτύλι σ’ άγγιξε;

ΑΡΕΤΗ

Όχι, ήταν άλλο πράμα

που ’νιωσα μες στη φούχτα μου μαζί μ’ εκειό το γράμμα·

φείδ’ ήτανε το που ’πιασα κι εσκιάχτην να τ’ αφήσω,

μη με δαγκώσει τη φτωχιά και κακοθανατίσω.

Για να το πνίξω το ’σφιξα, μα εκείνο πώς θυμώθη

φούσκωσε και κοκκίνησε και στα μεριά μου χώθη.

«Ρωτόκριτέ μου,» κράζω του, «τρέξε και βούηθησέ μου·

έν’ άγριο φίδι, ένα θεριό, που δέν ειδα ποτέ μου,

γυρεύγει μέσα μου να μπει, βαθιά να με δαγκώσει!»

Κι αυτός φωνάζει μου: «Αρετή, βλέπε μη σε κομπώσει,

γιατ’ είναι φίδι πίβουλο, μόν’ σφίξε τα μεριά σου…

ΝΕΝΑ

Ωχ, μάνα μου!…

ΑΡΕΤΗ

…μην πάει πιο μπρος, και λύσε τα βυζιά σου.

Κι α σου τα τρίβω, δέξου το, γιατί μ’ αυτό τον τρόπο

θε να ψοφήσει έτοιος εχτρός τω’ δύσμοιρων ανθρώπω’.»

ΝΕΝΑ

Και τα ’λυσες; και σ’ τά τριβε;

ΑΡΕΤΗ

Ήμουν σε τέτοια κρίση.

Μονάχη ξεθηλύκωσα το πράμα που είχε ορίσει

κι αυτός μού τα χεράκωσε και τσίμπαγέ μου αγάλι

τα ρωγοβύζια, και στ’ αυτί τη γλώσσα του είχε βάλει.

Το φίδι κοντοστάθηκε, λες κι ήθελε να φύγει…

Αμ, θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία κι ο Γιώργος Σεφέρης διέθετε κι από τα δύο, έστω κι αν η εν λόγω ποιητική συλλογή δημοσιεύτηκε με το γνωστό ποιητικό του ψευδώνυμο, τον Μαθιό Πασχάλη!