Τι συμβαίνει όταν διακόπτουμε τη γυμναστική επειδή μένουμε στο σπίτι

Για τους υγιείς αθλούμενους χωρίς υποκείμενη νόσο η διακοπή της άσκησης επιφέρει απλώς αποπροσαρμογή καθώς «πέφτουν» από ένα ανώτερο επίπεδο λειτουργιών σε ένα χαμηλότερο που δεν είναι απειλητικό για την υγεία τους. Για παράδειγμα, οι συνέπειες που απορρέουν από τη μείωση του μεταβολισμού σε έναν νέο αθλητή με ρωμαλέο βασικό μεταβολισμό είναι αμελητέες και συνίστανται απλώς στην ελάττωση της άριστης αγωνιστικής κατάστασης. Σε αθλούμενα άτομα, όμως, με προϋπάρχοντα νοσήματα, όπως σακχαρώδης διαβήτης, υπό/υπερθυρεοειδισμός, καρδιοπάθειες, μυοπάθειες, ορμονικές και άλλες διαταραχές η μεθοδευμένη φυσική άσκηση (άσκηση στη φύση) δίνει μεγάλη ώθηση στον μεταβολισμό και συμβάλλει στην ομαλοποίηση του ορμονικού συστήματος, στην ενίσχυση του μυοσκελετικού, καρδιοκυκλοφορικού και ιδιαίτερα του ανοσοποιητικού συστήματος. Είναι αδιαμφισβήτητος ο ρόλος της άσκησης ως προληπτική και θεραπευτική—μη φαρμακευτική—αγωγή ιδιαίτερα για τους ηλικιωμένους.

Η παραμονή στο σπίτι ενός προηγουμένως κινητικά δραστήριου ατόμου πρέπει να ακολουθείται από δραματική μείωση των προσλαμβανομένων θερμίδων μέσω της τροφής χωρίς όμως ανάλογη μείωση των θρεπτικών ουσιών (μέταλλα, ιχνοστοιχεία, βιταμίνες). Χρειάζεται προσοχή στη διατροφή διότι αν το σώμα δεν έχει τη σωστή θρέψη διαταράσσονται πολλές λειτουργίες και ιδιαίτερα το ανοσοποιητικό σύστημα. Ένα υγιές αμυντικό σύστημα θα αντιμετωπίσει καλύτερα από ένα μη υγιές έναν εισβολέα, όπως ο κορονοϊός. Η εξασθένιση και η καταστροφή των κυττάρων-στρατιωτών του αμυντικού συστήματος από τις τοξίνες των τροφών καθιστούν το ανοσοποιητικό σύστημα ανεπαρκές να αντιμετωπίσει τον κορονοϊό. Η υψηλή διατροφή με ζάχαρη και η ανασκησία μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη μυκήτων όπως candida, καθώς και στην καταστροφή καλών βακτηριδίων, όπως τα οξεόφιλα βακτηρίδια τα οποία μειώνονται δραματικά εξαιτίας της μείωσης του υδροχλωρικού οξέως του στομάχου. Έχει αποδειχθεί ότι η δυσλειτουργία του μικροβιώματος, δηλαδή του συνόλου των μικροβίων που συνυπάρχουν αρμονικά στο σώμα, είναι παράλληλη με τη μείωση του υδροχλωρικού οξέως του στομάχου.

Σε άτομα μεγάλης ηλικίας η ανεπαρκής απάντηση του σώματος στο στρες της επίθεσης από τους ιούς οφείλεται σε υπολειτουργία πολλών οργάνων, όπως ο θυρεοειδής και τα επινεφρίδια, με αποτέλεσμα η φλεγμονή, που είναι ο μηχανισμός της άμυνας του σώματος έναντι του ιού, να είναι ανεπαρκής και εξασθενημένη ή υπερβολική. Ενώ δηλαδή οι ιοί μπορεί να μην είναι επιθετικοί και να μην προκαλούν μεγάλη ζημιά εντούτοις η εξασθενημένη ή η υπερβολική αντίδραση ενός αμυντικού συστήματος έναντι ενός αβλαβούς ιού καταλήγει, ενίοτε, σε μια καταιγιστική φλεγμονή, με αποτέλεσμα το ανοσολογικό σύστημα να επιτίθεται στα κύτταρα του σώματος, στους ιστούς και στα όργανα προκαλώντας εκτεταμένη βλάβη. Αρχικά, επέρχεται δυσλειτουργία και εν συνεχεία ανεπάρκεια των οργάνων και των συστημάτων η οποία, αν δεν αναστραφεί, οδηγεί σε πολυοργανική ανεπάρκεια και θάνατο. Αυτό που επιτυγχάνεται με την αερόβια άσκηση είναι η εξομάλυνση της φλεγμονώδους απάντησης του οργανισμού. Επομένως, είναι σαφές ότι ο κορονοϊός δεν σκοτώνει, αυτό που σκοτώνει είναι η ανεπαρκής ή η υπερβολική φλεγμονή.

Το ερώτημα είναι αν η αερόβια άσκηση στη σωστή δόση συμβάλλει στη δημιουργία της καταλληλότερης-αποτελεσματικότερης αντίδρασης του σώματος (φλεγμονής) έναντι του ιού. Η επανειλημμένη πυροδότηση του μηχανισμού της φλεγμονής κατά την τραυματική άσκηση και η σωστή ανάκτηση του σώματος από την οξεία φλεγμονή ίσως συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη διαχείριση της φλεγμονώδους αντίδρασης εκ μέρους του ανοσοποιητικού συστήματος. Πρέπει να τονιστεί ότι ο μεγάλος κίνδυνος είναι η χρόνια διάχυτη φλεγμονή των οργάνων που οφείλεται στην ανεπαρκή ξεκούραση μετά την άσκηση και στην λήψη φλεγμονωδών τροφών (junk food,κ.ά.). Τελικά, η οξεία φλεγμονή που προκαλεί ο κορονοϊός επί εδάφους χρονίας φλεγμονής ίσως να είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για τους αθλητές.

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, τ. Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.