Προαθλητικός έλεγχος σε αθλητικές ομάδες

Παχυσαρκία: Άτομο με BMI πάνω από 30 κιλά ανά τετραγωνικό μέτρο ή περιφέρεια μέσης πάνω από 94 εκατοστά για τους άντρες και 80 εκατοστά για τις γυναίκες θεωρείται παχύσαρκο. Παχύσαρκα άτομα με φυσιολογική καρδιακή λειτουργία δεν έχουν κανέναν περιορισμό για μέτριας έντασης άσκηση. Προαθλητικός έλεγχος επιβάλλεται όταν πρόκειται να ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα που περιέχει υψηλής έντασης άσκηση και συνυπάρχουν σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, αναπνευστικά ή καρδιακά προβλήματα. Αυξημένης διάρκειας άσκηση άνω των δύο ωρών σε σκληρές επιφάνειες δε συνιστάται, για αποφυγή μυοσκελετικών βλαβών, και πρέπει να ακολουθείται από περίοδο ξεκούρασης 48 ωρών τουλάχιστον. Ασκήσεις μη μεταφοράς βάρους, όπως κολύμπι και ποδήλατο είναι ωφέλιμες. Οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας συστήνουν ως ελάχιστη 150 λεπτά ανά εβδομάδα ήπιας-μέτριας έντασης άσκηση σε συνδυασμό με ασκήσεις ενδυνάμωσης τρεις φορές την εβδομάδα, με στόχο τη μείωση του ενδοκοιλιακού λίπους, την αύξηση της μυϊκής και οστικής μάζας, του μεταβολισμού και την υποχώρηση της χρόνιας φλεγμονής και της αρτηριακής πίεσης καθώς και βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ και της φυσικής και ψυχικής κατάστασης, μείωση της κατάθλιψης και του άγχους και αυτοεκτίμηση. Για μεγιστοποίηση της απώλειας του λίπους συνιστάται αύξηση του όγκου της προπόνησης πάνω από 225 λεπτά την εβδομάδα.

Υπέρταση: Υπερτασικό θεωρείται ένα άτομο όταν έχει συστολική αρτηριακή πίεση πάνω από 40 σε ηρεμία ή διαστολική αρτηριακή πίεση πάνω από 90. Προτού καταφύγει σε αντιυπερτασικά φάρμακα πρέπει να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα αερόβιας και αναερόβιας άσκησης διάρκειας τουλάχιστον τριών μηνών. Συνιστάται 30-60 λεπτά μέτριας έως έντονης αερόβια άσκηση τρεις έως πέντε φορές την εβδομάδα σε συνδυασμό με αναερόβια δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα. Ταυτόχρονα συνιστάται περιορισμός άλατος, αλκοόλ, ισορροπημένη διατροφή, απώλεια βάρους και αποφυγή καπνίσματος. Αν όλα τα ανωτέρω μέτρα είναι αναποτελεσματικά τότε μπορεί να καταφύγει σε αντιυπερτασική αγωγή. Άτομα με καλά ρυθμισμένη αρτηριακή πίεση έχουν χαμηλό έως μέτριο καρδιακό κίνδυνο και μπορούν να συμμετέχουν σε όλα τα σπορ εκτός της άρσης βαρών, διότι το κράτημα της αναπνοής κατά την ανύψωση του βάρους, σε συνδυασμό με την έντονη στατική σύσπαση των θωρακικών μυών σχετίζεται με σημαντική αύξηση της ενδοθωρακικής και της αρτηριακής πίεσης. Άτομα με αρρύθμιστη αρτηριακή πίεση πάνω από 160 στην ηρεμία δεν επιτρέπεται να συμμετέχουν σε ασκήσεις υψηλής έντασης έως ότου ρυθμιστεί η αρτηριακή πίεση. Αν ένα υπερτασικό άτομο επιθυμεί να κάνει ασκήσεις υψηλής έντασης και να συμμετέχει σε σπορ απαιτείται προαθλητικός έλεγχος για ανίχνευση συμπτωμάτων που εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια του αθλήματος και οφείλεται σε υπερβολική αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Μερικά άτομα έχουν φυσιολογική αρτηριακή πίεση στην ηρεμία αλλά μπορεί να εκδηλώσουν υπέρμετρα αυξημένη αρτηριακή πίεση στην άσκηση. Αν κάποιος έχει φυσιολογική αρτηριακή πίεση στην ηρεμία αλλά εκδηλώσει αρτηριακή πίεση πάνω από 200 στην προσπάθεια, συνιστάται αντιυπερτασική αγωγή αφού προηγηθεί ηλεκτροκαρδιογραφικός και υπερηχογραφικός έλεγχος. Εντούτοις, άντρες αθλητές που συμμετέχουν σε ολυμπιακούς αγώνες έχουν εκδηλώσει πάνω από 220 και γυναίκες πάνω από 200, σύμφωνα με εργομετρική εκτίμηση.

Ηλικιωμένοι: Ως ηλικιωμένοι χαρακτηρίζονται άτομα άνω των 65 ετών αλλά η συμμετοχή σε φυσική άσκηση πρέπει να καθορίζεται με βάση όχι τη χρονολογική αλλά τη βιολογική τους ηλικία δηλαδή τη λειτουργική ικανότητα, τη δύναμη, την αντοχή, την ευλυγισία, την ισορροπία και το αθλητικό ιστορικό. Για υγιείς άνω των 65 ετών, με αυξημένη προηγούμενη φυσική δραστηριότητα, όταν πρόκειται να ακολουθήσουν ήπιας ή μέτριας έντασης άσκηση δεν απαιτείται προαθλητικός έλεγχος. Η σωστή προετοιμασία μειώνει τους παράγοντες κινδύνου και επιτρέπει τη συμμετοχή τους ακόμα και σε αγώνες. Η μέτρια αερόβια άσκηση σχετίζεται με ελάχιστο ως ανύπαρκτο κίνδυνο ενώ η πολύ έντονη άσκηση σχετίζεται με καρδιαγγειακά συμβάματα σε ποσοστό 1% τον χρόνο. Πιθανοί κίνδυνοι είναι οι αρρυθμίες, η υπέρταση, οιδήματα αρθρώσεων, μυοσκελετικές βλάβες λόγω πτώσεων.

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, τ. Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.