Προς ιστορική απόφαση για καθιέρωση κοινού Πάσχα από Ορθόδοξους και Καθολικούς

Ακριβώς 1.700 χρόνια μετά την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο (325 μ.Χ), στη Νίκαια της Βιθυνίας, όταν και αποφασίστηκε ο εορτασμός του Πάσχα, το 2025 οι ορθόδοξοι και οι καθολικοί χριστιανοί θα γιορτάσουν μαζί το Θείο Δράμα και την Ανάσταση.

Αν και αυτό θα συμβεί συμπτωματικά, καθώς το Πάσχα είναι κινητή εορτή, οι ανώτατοι ηγέτες των δύο εκκλησιών εμφανίζονται πρόθυμοι να τερματίσουν τη διχόνοια και να προχωρήσουν σε μια ιστορική καθιέρωση του κοινού εορτασμού.

«Αποτελεί σκάνδαλον ο χωριστός εορτασμός του μοναδικού γεγονότος της μιας Αναστάσεως του Ενός Κυρίου» τόνισε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, στο μήνυμα που απηύθυνε προς όλους του μη Ορθόδοξους Χριστιανούς που γιόρτασαν το Πάσχα την Κυριακή 31 Μαρτίου. Ευχήθηκε του χρόνου (2025) ο κοινός εορτασμός να μην είναι απλώς «σύμπτωση», αλλά να αποτελέσει την απαρχή για την καθιέρωση του ενιαίου εορτασμού από τις δύο Εκκλησίες. «Είμαστε αισιόδοξοι, καθώς εκατέρωθεν υπάρχει η προς τούτο καλή θέλησις και προθυμία», τόνισε.

Από το 2014, όταν ο Οικονομικός Πατριάρχης και ο Πάπας Φραγκίσκος συναντήθηκαν στην Ιερουσαλήμ, ο κοινός εορτασμός έχει βρεθεί στο επίκεντρο πολλών συζητήσεων τους και πλέον φαίνεται πως οι συνθήκες έχουν ωριμάσει για αυτήν την ιστορική κίνηση.

Είναι ενδεικτικό πως ο Πάπας Φραγκίσκος αποφάσισε να επαναφέρει στα ετήσια Δίπτυχα του Βατικανού τον τίτλο του Πατριάρχης της Δύσης (Παλαιάς Ρώμης). Σύμφωνα με την εκκλησιαστική ιστοσελίδα «Φως του Φαναριού», η κίνηση του Φραγκίσκου εντάσσεται στο πλαίσιο της επανεύρεσης της συνοδικότητας, η οποία πήγασε από τη συνάντηση των Βαρθολομαίου και Φραγκίσκου το 2014 στα Ιεροσόλυμα, κατά την 50ή επέτειο της κοινής άρσης των αναθεμάτων μεταξύ των δύο Εκκλησιών.

Η παρότρυνση των επικεφαλής των δύο Εκκλησιών είναι όλοι οι Χριστιανοί, Ορθόδοξοι και Καθολικοι, να ξαναβρεθούν, όπως έχει δηλώσει ο Πάπας, για ένα κοινό νέο ξεκίνημα, αφήνοντας πίσω τις διαμάχες και τον διχασμό του παρελθόντος. Στην πράξη η ενωμένη Εκκλησία θα ενισχύσει τη δύναμή της και κατ’ επέκταση και την επιρροή της.

Γιατί Ορθόδοξοι και Χριστιανοί γιορτάζουν διαφορετικά το Πάσχα

Η απάντηση στους διαφορετικούς εορτασμούς πηγάζει από την ιστορία και την εβραϊκή παράδοση, που χρησιμοποιούσε το σεληνιακό ημερολόγιο, δηλαδή το ημερολόγιο που βασιζόταν στους κύκλους της Σελήνης. Το Πάσχα των Εβραίων (Πεσάχ, δηλαδή «διέλευση» στα εβραϊκά) αφορά τον εορτασμό της εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο, την απελευθέρωση από τη δουλειά των Φαραώ και τη διέλευσή τους από την Αίγυπτο προς τη Γη της Επαγγελίας. Το εβραϊκό Πάσχα είχε οριστεί στις 14 του μήνα Νισάν, δηλαδή ανήμερα της εαρινής ισημερίας ή την επομένη.

Με την εξάπλωση του χριστιανισμού η συγκεκριμένη ημέρα συνδέθηκε και με τον εορτασμό του χριστιανικού Πάσχα. Κατά την παράδοση, ο Χριστός αναστήθηκε την πρώτη ημέρα μετά το εβραϊκό Πάσχα.

Αρχικά οι χριστιανικές εκκλησίες γιόρταζαν το Πάσχα σε διαφορετικές ημερομηνίες, επιδιώκοντας ωστόσο να πέφτει Κυριακή. Η Α’ Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας αποφάσισε ότι το Πάσχα θα γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης, ενώ αν η πανσέληνος έπεφτε Κυριακή, τότε η γιορτή μεταφερόταν για την αμέσως επόμενη Κυριακή. Έτσι, χριστιανικό και εβραϊκό Πάσχα δεν θα συνέπιπταν ποτέ. Άρα η Ανάσταση σε ένα έτος προσδιοριζόταν από την ημερομηνία της πρώτης εαρινής πανσελήνου, βάσει του Ιουλιανού ημερολογίου, το οποίο ίσχυε εκείνη την περίοδο.

Η μεγάλη αλλαγή επήλθε με την εφαρμογή του γρηγοριανού ημερολογίου, το οποίο υπολογίζοντας διαφορετικά τον χρόνο, βάσει του ηλιακού έτους, υπολόγισε την 5^η Οκτωβρίου του 1582 ως την 15^η του ίδιου μήνα. Με αυτόν τον τρόπο η εαρινή ισημερία συνέπεσε με την 21^η Μαρτίου, όπως ακριβώς προέβλεπε και η Α’ Οικουμενική Σύνοδος. Τα περισσότερα καθολικά κράτη υιοθέτησαν το γρηγοριανό, ενώ τα ορθόδοξα διατήρησαν το ιουλιανό ημερολόγιο, μέχρι τον 20ό αιώνα.

Στην Ελλάδα το γρηγοριανό ημερολόγιο υιοθετήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου του 1923, ενώ η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, σε αντίθεση με το κράτος, διατήρησε το ιουλιανό ημερολόγιο μέχρι το 1924, όπου και τελικά ταυτίστηκε με το πολιτικό, για να ενισχύσει τις ακίνητες εορτές. Το Πάσχα όμως εξακολουθεί να υπολογίζεται με βάση το ιουλιανό σύστημα, όπως και όλες οι υπόλοιπες κινητές εορτές.

Επιπλέον, στη διαφορά των ημερομηνιών που γιορτάζονται τα δύο Πάσχα παίζει ρόλο και ο «μετωνικός κύκλος», που είναι το σύστημα που προβλέπει τις εαρινές πανσελήνους και το οποίο η Ορθόδοξη Εκκλησία χρησιμοποιεί μέχρι και σήμερα. Οι καθολικοί γιορτάζουν την Ανάσταση σύμφωνα με τον κανόνα της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, όμως υπολογίζουν την πανσέληνο σύμφωνα με το γρηγοριανό ημερολόγιο, μαζί με το σφάλμα που φέρει το μετωνικό σύστημα, προσθέτοντας ορισμένες ημέρες, με αποτέλεσμα, η καθολική πανσέληνος να είναι πιο κοντά στην αστρονομική από ότι η ορθόδοξη.

Τα δύο Πάσχα συμπίπτουν μόνο όταν η μετώνεια πασχαλινή πανσέληνος συμπέσει από την Κυριακή μέχρι το Σάββατο της ίδιας εβδομάδας, οπότε την αμέσως επόμενη Κυριακή είναι το διπλό Πάσχα.

Πηγή: ieidiseis.gr