Μόναχο: Μια ταινία, 11 αθλητές νεκροί, αντίποινα, η Μοσάντ και η ματιά του Σπίλμπεργκ

Το θέμα είναι από μόνο του δύσκολο, ακόμα και επικίνδυνο. Πρόκειται για την ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ «Μόναχο». Ένα ιστορικό δράμα και πολιτικό θρίλερ, παραγωγής της Universal σε συνεργασία με την Dreamworks και σε σενάριο του Τόνι Κούσνερ και του Έρικ Ροθ.

Η ταινία καταπιάνεται με τα γεγονότα της Σφαγής του Μονάχου κατά τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972. Πρωταγωνιστούν οι Έρικ Μπάνα, Ντάνιελ Κρεγκ, Κιάραν Χιντς, Ματιέ Κασσοβίτς, Χανς Τσίσλερ και Τζέφρεϊ Ρας.

Το βιβλίο

Η ταινία είναι βασισμένη στο βιβλίο Vengeance: The True Story of an Israeli Counter-Terrorist Team του Τζορτζ Τζόνας. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο Γιούβαλ Αβίβ. Πρόκειται για τον Εβραίο επικεφαλής των ερευνών του Ισραήλ σχετικά με την εύρεση των υπεύθυνων της Σφαγής του Μονάχου, όπου σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι οι Ισραηλίτες αθλητές στους αγώνες.

Το «Μόναχο» κυκλοφόρησε στους περισσότερους κινηματογράφους παγκοσμίως το 2005. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε στις αρχές Ιανουαρίου του 2006. Δεν ήταν μια εισπρακτική επιτυχία, αφού παγκοσμίως απέφερε μόνο 130.358.911 δολάρια. Ωστόσο, απέσπασε θετικά σχόλια από τους κριτικούς. Η ταινία προτάθηκε για διάφορα βραβεία, ανάμεσα σε αυτά 5 βραβεία Όσκαρ και 2 Χρυσές Σφαίρες.

Η υπόθεση της ταινίας

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου μία ομάδα Παλαιστινίων, μέλη της οργάνωσης Μαύρος Σεπτέμβρης, εισβάλουν στο Ολυμπιακό χωριό κρατώντας ομήρους 9 ισραηλινούς αθλητές και σκοτώνοντας άλλους δύο. Οι διαπραγματεύσεις με τις αρχές δεν καταλήγουν πουθενά και μοιραία 21 ώρες μετά, στο στρατιωτικό αεροδρόμιο του Μονάχου γράφεται ο επίλογος μιας τραγωδίας. Έπειτα από μια αποτυχημένη επιχείρηση των γερμανικών αρχών, όλοι οι όμηροι καταλήγουν νεκροί. Σε απάντηση αυτού του τρομοκρατικού χτυπήματος η Ισραηλινή κυβέρνηση με απόλυτη μυστικότητα οργανώνει την αντεπίθεσή της με σκοπό την ανεύρεση και δολοφονία 13 Παλαιστινίων που φέρονται ως υπεύθυνοι για το σχεδιασμό αυτής της επίθεσης. Αυτή την άκρως επικίνδυνη αποστολή θα επιχειρήσει να φέρει εις πέρας ο ειδικός πράκτορας της Μοσάντ, Άβνερ, έχοντας στο πλευρό του μία ολιγομελή ομάδα πρακτόρων.

Η... επίθεση στον Σπίλμπεργκ

Ο Σπίλμπεργκ κατηγορήθηκε μετά την ταινία για ιστορική ακρίβεια. Η ταινία επικρίθηκε έντονα από όλες τις πλευρές. Αρκετοί ήταν αυτοί που υποστήριξαν ότι ο διάσημος Αμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός ταινιών προσπαθεί να εξισώσει την τρομοκρατική επίθεση και την απάντηση των ισραηλινών.

Αναφερόμενος στην ταινία, ο «Yair», ένας πράκτορας της Μοσάντ που συμμετείχε στα αντίποινα, έκανε λόγο για «χολιγουντιανή ταινία που διαστρέφει όσα συνέβησαν με όλους σχεδόν τους τρόπους».

Τα ντοκιμαντέρ

Ο δημιουργός της «Λίστας του Σίντλερ» και της «Διάσωσης του στρατιώτη Ράιαν» βρήκε απέναντί του και τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ. Προβλήθηκαν δύο στη Βρετανία σχεδόν ταυτόχρονα με την έναρξη προβολής της ταινίας. Επρόκειτο για το «Operation Bayonet», που προβλήθηκε στο BBC 2, και το «Munich: Mossad’s Revenge», στο Channel 4. Στα ντοκιμαντέρ μίλησαν βετεράνοι πράκτορες της Μοσάντ, οι οποίοι είχαν εμπλοκή στους φόνους. Καταρρίπτουν μεγάλο μέρος όσων υποστηρίζει η ταινία.

Η αντίδραση του Σπίλμπεργκ ήταν μάλλον αναμενόμενη. Υποστήριξε ότι κάνει τέχνη και όχι ντοκιμαντέρ. Μόνο που η ταινία αρχίζει με την επισήμανση ότι είναι «εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα». Την ίδια ώρα η αντίδραση της Μοσάντ και το γεγονός ότι πράκτορες μιλούν δημόσια -γεγονός ασυνήθιστο- δείχνει ότι ο Αμερικανός ενόχλησε την οργάνωση συγκέντρωσης και ανάλυσης πληροφοριών του Ισραήλ.

Τι του καταλογίζουν

Ιστορικά, οι ανακρίβειες για τις οποίες κατηγορήθηκε ο Σπίλμπεργκ είναι αρκετές. Στην ταινία, όλες τις δολοφονίες φέρεται να εκτελεί μια ομάδα ενώ στην πραγματικότητα αυτό έγινε από πολλές ομάδες πρακτόρων. Ουδέποτε αποδείχθηκε συνεργασία της Μοσάντ με «νονό» του γαλλικού υποκόσμου, κάτι που αναφέρεται στο βιβλίο Vengeance: The True Story of an Israeli Counter-Terrorist Team του Τζορτζ Τζόνας, αλλά και στην ταινία. Η ταινία υποστηρίζει επίσης, ότι οι δολοφονίες σταμάτησαν επειδή οι πράκτορες βασανίζονταν από τύψεις. Η αλήθεια είναι ότι η επιχείρηση σταμάτησε διότι οι πράκτορες σκότωσαν λάθος στόχο. Αντί του αρχηγού του Μαύρου Σεπτέμβρη, Αλί Χασάν Σαλαμέχ, σκότωσαν έναν αθώο Μαροκινό σερβιτόρο. Το συμβάν δεν υπάρχει στην ταινία.

Το χρονικό του «Μαύρου Σεπτέμβρη»

Μέλη της παλαιστινιακής ομάδας «Μαύρος Σεπτέμβρης» μπήκαν στο Ολυμπιακό Χωριό στο Μόναχο, τον Σεπτέμβριο του 1972, και έπιασαν ομήρους 11 Ισραηλινούς αθλητές. Μετά 24 ώρες, σε μια αποτυχημένη απόπειρα της γερμανικής αστυνομίας να τους απελευθερώσει, σκοτώθηκαν όλοι οι όμηροι, πέντε απαγωγείς και ένας Γερμανός αξιωματικός. Η Μοσάντ, η ισραηλινή μυστική υπηρεσία, οργάνωσε αποστολές που επονομάστηκαν «Οργή του Θεού», για να ανακαλύψει και να σκοτώσει εκείνους που φέρονταν ως υπεύθυνοι. Το πρώτο χτύπημα έγινε στη Ρώμη, το δεύτερο τον Δεκέμβριο επίσης στη Ρώμη, όταν σκοτώθηκε ο Μαχμούντ Χαμσίρι, και ακολούθησαν φόνοι στην Κύπρο, στο Παρίσι, στη Βηρυτό, στην Αθήνα, στη Ρώμη, στο Παρίσι πάλι, και στο Λιλεχάμερ της Νορβηγίας, όπου σκοτώθηκε ένας αθώος Μαροκινός αντί του Αλί Χασάν Σαλαμέχ. Ο Σαλαμέχ σκοτώθηκε από βόμβα σε αυτοκίνητο, στη Βηρυτό, το 1979.