Τσαρλς Ρέι: γλυπτά με «πνεύμα» εκτίθενται στο Παρίσι

Toν Μάιο του 2020 ο Τσαρλς Ρέι κατευθυνόταν, οδηγώντας, από το Λος Αντζελες προς την Ουάσιγκτον, για ένα επαγγελματικό ραντεβού. Κάποια στιγμή πρέπει να κοιμήθηκε στο τιμόνι και το αυτοκίνητό του έπεσε σε μια ρεματιά με ταχύτητα τουλάχιστον 120 χλμ./ώρα. Σώθηκε από θαύμα, αλλά με σπασμένο λαιμό και με πάρα πολλά κατάγματα σε όλο του το σώμα. Από σύμπτωση, απίστευτη πράγματι, εκείνη την περίοδο το έργο του «Unbaled Truck», ένα στραπατσαρισμένο φορτηγό που θα μπορούσε να έχει ανασυρθεί από κάποια ρεματιά έπειτα από αντίστοιχο ατύχημα, ήταν σχεδόν έτοιμο. Ολοκληρώθηκε το 2021, μόλις ο ίδιος ανέρρωσε και μπόρεσε να σταθεί ξανά στα πόδια του, και αυτές τις ημέρες «υποδέχεται» τους επισκέπτες στην πρώτη αίθουσα του Bourse de Commerce – Pinault Collection, στο Παρίσι, κάτω από τον εντυπωσιακό γυάλινο θόλο ύψους σαράντα μέτρων.

Για τον 68χρονο Αμερικανό καλλιτέχνη –ένα από τα πιο ανήσυχα πνεύματα της μεταπολεμικής Αμερικής και τον σημαντικότερο, ίσως, εν ζωή γλύπτη της εποχής μας– το «Unbaled Truck» σηματοδοτεί την «ανάστασή» του, αλλά και μια νέα εποχή εξωστρέφειας. Δεν είναι τυχαίο ότι, παρά τη συχνά ομολογημένη απέχθειά του για τις ρετροσπεκτίβες, δέχτηκε να πραγματοποιηθεί μια διπλή ρετροσπεκτίβα του στη γαλλική πρωτεύουσα: με δεκαεπτά δημιουργίες του στο μέγαρο του πολυεκατομμυριούχου μαικήνα των τεχνών Φρανσουά Πινό και είκοσι ένα στο Κέντρο Πομπιντού. Αν σκεφτεί κανείς ότι μέχρι σήμερα ο Τσαρλς Ρέι έχει φιλοτεχνήσει περίπου εκατό έργα (από το ατελιέ του βγαίνουν το πολύ τρία κάθε χρόνο), μιλάμε για τουλάχιστον το ένα τρίτο του εικαστικού του «σύμπαντος».

Ο επισκέπτης των δύο εκθέσεων εντυπωσιάζεται αρχικά με την ποικιλία: διαφορετικά υλικά (ατσάλι, αλουμίνιο, φάιμπεργκλας, τσιμέντο, χαρτί) και τεχνικές (χειροποίητες ή βιομηχανικές και καινοτόμοι) «γεννούν» διαφορετικών μεγεθών ανθρώπινα σώματα, ζώα, παιδικά παιχνίδια, οχήματα, έπιπλα, ακόμη και κορμούς δέντρων, που συχνά φτάνουν σε βάρος τους είκοσι τόνους! Σε δεύτερο επίπεδο, όσο τα εκθέματα «ξεδιπλώνονται», γίνεται ολοένα και πιο κατανοητό το καλλιτεχνικό ιδίωμα του Ρέι, οι αγαπημένες του θεματικές και αναζητήσεις (για το φύλο, την ταυτότητα, τις διαπροσωπικές σχέσεις, τη θνητότητα), καθώς και οι επιρροές του από την αρχαία ελληνική γλυπτική (κυρίως τους αρχαϊκούς κούρους) αλλά και τον Ογκίστ Ροντέν. Το έχει πει και ο ίδιος: «Αυτό που αναζητώ πάντα είναι το “pneuma”, έτσι όπως το εννοούσαν οι αρχαίοι Ελληνες, ως πνοή, δηλαδή, που δίνει ζωή σε καθετί».

Διπλή ρετροσπεκτίβα του σπουδαίου Αμερικανού γλύπτη στο Πομπιντού και στο Μουσείο Πινό.

Οι δύο εκθέσεις θα ρίξουν αυλαία τον Ιούνιο, και ο Τσαρλς Ρέι θα επιστρέψει στο Λος Αντζελες και στην καθημερινότητά του: «Πουθενά αλλού δεν θα μπορούσα να ζήσω. Ο ανοιχτός ορίζοντας και η άπλα της Καλιφόρνιας έχουν επηρεάσει και την τέχνη μου. Ξυπνώ κάθε πρωί στις 4.30 και βγαίνω για πεζοπορία στα βουνά της Σάντα Μόνικα. Επιστρέφω, παίρνουμε πρωινό με τη γυναίκα μου και ξαναβγαίνω βόλτα, αυτή τη φορά στην πόλη. Στα βουνά περπατώ για να γυμνάζομαι, στο Λος Αντζελες για να παρατηρώ τους ανθρώπους. Αν και τα τελευταία χρόνια δυσκολεύομαι, καθώς εννιά στους δέκα που συναντώ είναι σκυμμένοι πάνω στα κινητά τους…».

Τασούλα Επτακοίλη, Καθημερινή

Εκθέσεις Charles Ray στο Centre Pompidou (έως 22/6, centrepompidou.fr) και στο Bourse de Commerce (έως 6/6, pinaultcollection.com).