Σαν σήμερα: To τέλος του Κοραή

Ο Χιώτης γιατρός και λόγιος Αδαμάντιος Κοραής είναι μία από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες του νεότερου Ελληνισμού.

Πνευματικός αρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης, ισάξιος του Ρήγα Φεραίου και του Διονυσίου Σολωμού, είναι ο μεγάλος δάσκαλος του γένους, εισηγητής και κύριος εκφραστής του Διαφωτισμού στον ελληνικό χώρο. Η Γαλλική Επανάσταση τον συγκίνησε και τον έκανε να πιστέψει περισσότερο ότι και η πατρίδα του θα μπορούσε να απελευθερωθεί, αν το γένος μορφωνόταν αρκετά και καταλάβαινε την έννοια της ελευθερίας.

Τα ελληνικά γράμματα με την πανθομολογούμενη μορφωτική και ηθοπλαστική τους δύναμη θα έκαναν τους ραγιάδες να ξυπνήσουν. Έπρεπε όμως να μεταρρυθμιστεί το εκπαιδευτικό σύστημα και να ανακαινιστεί η γλώσσα. Ο Κοραής επιδόθηκε με ζήλο στη μελέτη της κλασικής φιλολογίας και της νεοελληνικής γλώσσας. Συγχρόνως άρχισε να τυπώνει διαφωτιστικά φυλλάδια και βιβλία.

Από τα πρώτα είναι η γνωστή «Αδελφική διδασκαλία προς τους Γραικούς» (1798), που συνιστούσε απάντηση στην «Πατρική διδασκαλία», ένα κείμενο που αποδίδεται στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Άνθιμο και το οποίο αποσκοπούσε στην αποτροπή της διείσδυσης των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης στον Ελληνισμό. Ακόμη, είναι γνωστά τα κείμενα πολιτικού χαρακτήρα «Άσμα Πολεμιστήριον» (1800) και «Σάλπισμα Πολεμιστήριον» (1801), το ένα έμμετρο, το άλλο πεζό, εμπνευσμένα από τη γαλλική πολιτική του Ναπολέοντα Βοναπάρτη στην Ανατολική Μεσόγειο και τις ελπίδες που είχε προκαλέσει στον Ελληνισμό πιθανή γαλλική συμπαράσταση για την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Την επανάσταση του 1821 δεν την άκουσε με μεγάλη ευχαρίστηση, γιατί την ήθελε τριάντα χρόνια αργότερα, για να ωριμάσει καλύτερα ο σπόρος της παιδείας. Μια όμως κι άρχισε, έπρεπε να επιτύχει - και για τον σκοπό αυτόν εργάστηκε ακόμη περισσότερο. Ο ίδιος δεν κατέβηκε στην επαναστατημένη Ελλάδα για να πολεμήσει με το όπλο στο χέρι, γιατί ήταν πια γέρος. Πολέμησε, όμως, με την πένα του.

Ο Κοραής εργάστηκε ακούραστα πάνω από 40 χρόνια. Καρπός της εργασίας αυτής είναι το πλούσιο συγγραφικό και μεταφραστικό έργο του, περίπου 70 τόμοι, με μεγάλη ποικιλία ύλης. Βιβλία θρησκευτικά, ιατρικά, φιλοσοφικά, φιλολογικά, εθνικά, γλωσσικά, παιδαγωγικά και λογοτεχνικά. Ξεχωρίζει για τη λογοτεχνική του χάρη, όσο κι αν την κρατάει πάντα υποδουλωμένη στην εθνική σκοπιμότητα, και τοποθετείται έτσι ανάμεσα στους πατέρες της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ιδίως με το αφήγημα «Ο Παπατρέχας» και τις «Επιστολές», ιδίως προς τον Πρωτοψάλτη της Σμύρνης, Δημήτριο Λώτο, που θεωρούνται πρότυπο στο είδος τους.

Ο Αδαμάντιος Κοραής πέθανε στο Παρίσι, ύστερα από σύντομη ασθένεια που προκλήθηκε από πτώση του στο εσωτερικό του σπιτιού του. Ενταφιάστηκε με τις φροντίδες φίλων και μαθητών του στο νεκροταφείο του Μονπαρνάς, όπου υπάρχει έκτοτε κενοτάφιο με την προτομή του σε επιτύμβια στήλη.

Mε μια ματιά...

1520: Πέθανε ο Ραφαήλ, Ιταλός ζωγράφος και αρχιτέκτονας, από τους κορυφαίους εικαστικούς καλλιτέχνες της Ώριμης Αναγέννησης.

1896: Στην Αθήνα εορτάζεται η έναρξη των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, 1.500 χρόνια μετά την απαγόρευση των αρχαίων Αγώνων από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α’.

1909: Ο Ρόμπερτ Πίρι και ο Μάθιου Χένσον φτάνουν στον Βόρειο Πόλο.

1941: Η ναζιστική Γερμανία επιτίθεται στην Ελλάδα και ακολουθεί η μάχη των Οχυρών του Ρούπελ. Την ίδια μέρα η Λουφτβάφε βομβαρδίζει το λιμάνι του Πειραιά, με αποτέλεσμα να βυθιστούν 73 πλοία και 25 αλιευτικά.

1957: Ιδρύεται η Ολυμπιακή Αεροπορία από τον Αριστοτέλη Ωνάση, ο οποίος εξαγόρασε την κρατική ΤΑΕ.

1960: Πραγματική σύρραξη σημειώνεται στη Βουλή, κατά τη διάρκεια της συζήτησης της πρότασης δυσπιστίας της ΕΔΑ κατά της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Κυβερνητικοί βουλευτές της ΕΡΕ αποκαλούν τους συναδέλφους τους της κομμουνιστογενούς ΕΔΑ «Βούλγαρους» και αυτοί ανταποδίδουν αποκαλώντας τους «ταγματασφαλίτες». Οι πιο θερμόαιμοι από τους βουλευτές των δύο παρατάξεων συμπλέκονται και χρειάζεται η συνδρομή της Χωροφυλακής για να επιβληθεί η τάξη.

1974: Διεξάγεται ο 19ος Διαγωνισμός Τραγουδιού της Eurovision στη Μ. Βρετανία. Νικητής αναδεικνύεται για λογαριασμό της Σουηδίας το συγκρότημα των ΑBBA με τη σύνθεση «Waterloo». Στον διαγωνισμό συμμετέχει για πρώτη φορά και η χώρα μας με το τραγούδι των Γιώργου Κατσαρού / Πυθαγόρα «Κρασί, θάλασσα και τ’ αγόρι μου», το οποίο με ερμηνεύτρια τη Μαρινέλλα καταλαμβάνει την 11η θέση.

1980: Κυκλοφορεί για πρώτη φορά ένα κομμάτι από αυτοκόλλητο κίτρινο χαρτί, το Post-It.