Όταν το παρακράτος χτύπησε τη δημοκρατία

Το βράδυ της 22ας Μαΐου 1963 ο βουλευτής της ΕΔΑ, Γρηγόρης Λαμπράκης, βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη για να παρευρεθεί στην εκδήλωση για την παγκόσμια ειρήνη. Όμως, έξω από το κτίριο είχαν συγκεντρωθεί παρακρατικές ομάδες που προπηλάκιζαν όποιον τολμούσε να πλησιάσει. Δεν κυκλοφορούσε κανένα αυτοκίνητο και οι δρόμοι είχαν κλείσει. Ο Λαμπράκης αποχώρησε συνοδευόμενος μόνο από δύο άντρες. Όταν βγήκε στον δρόμο, ένα τρίκυκλο όχημα με δύο επιβαίνοντες πέρασε δίπλα του με μεγάλη ταχύτητα.

Οδηγός ήταν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και στην καρότσα του τρίκυκλου καθόταν ο Μανώλης Εμμανουηλίδης. Ο Λαμπράκης χτυπήθηκε στο κεφάλι, έπεσε στο έδαφος αιμόφυρτος και οι δύο άνδρες απομακρύνθηκαν, χωρίς να καταφέρει να τους σταματήσει κανείς από τους παρευρισκόμενους αστυνομικούς. Ο μόνος που έδρασε ήταν ένας περαστικός, ο Μανώλης Χατζηαποστόλου. Ο γνωστός με το προσωνύμιο «τίγρης» στη Θεσσαλονίκη πήδηξε πάνω στο τρίκυκλο, ενώ για ένα χιλιόμετρο πάλεψε με τους δύο δράστες και κατάφερε να τους ακινητοποιήσει με τη βοήθεια τελικά ενός τροχονόμου, που δεν γνώριζε τι είχε συμβεί και έκανε το καθήκον του παρεμβαίνοντας στο συμβάν.

Ο Λαμπράκης διακομίσθηκε στο νοσοκομείο, όπου ξεψύχησε λίγες μέρες αργότερα. Η ιατροδικαστική έκθεση ανέφερε ότι είχε δεχτεί ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι από μεταλλικό αντικείμενο. Η δίκη κράτησε 67 ημέρες και έμεινε στην Ιστορία για δύο λόγους: την αποκάλυψη του ρόλου του παρακράτους στην Ελλάδα, αλλά και την πρωτοφανή αδιαφορία για τα ενοχοποιητικά στοιχεία από τους ενόρκους. Σε όλη τη διάρκεια της δίκης οι μάρτυρες κατά περίεργο τρόπο άλλαζαν τις καταθέσεις τους, ενώ πολλοί παραδέχθηκαν ότι είχαν δεχθεί απειλές πριν εμφανιστούν στο δικαστήριο.
Μάρτυρες αποκάλυψαν μάλιστα ότι πριν από την έξοδο του Λαμπράκη από το κτίριο το τρίκυκλο με τους δράστες κυκλοφορούσε ανενόχλητο στους δρόμους που είχε κλείσει η αστυνομία έχοντας ελεύθερη πρόσβαση παντού.

Ανακριτής της υπόθεσης ήταν ο μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας Χρήστος Σαρτζετάκης, ενώ ο Γκοτζαμάνης καταδικάστηκε σε 11 χρόνια και ο Εμμανουηλίδης σε 8 χρόνια κάθειρξη.

Με μια ματιά…

334 π.Χ.: Ο Μέγας Αλέξανδρος νικάει τους Πέρσες στη Μάχη του Γρανικού.
1762: Ολοκληρώνεται επίσημα η Φοντάνα ντι Τρέβι στη Ρώμη και εγκαινιάζεται από τον Πάπα Κλήμη ΙΓ’.
1885: Πεθαίνει ο μεγάλος Γάλλος συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ.
1906: Οι αδελφοί Ράιτ πατεντάρουν το αεροπλάνο.
1915: Τρία τρένα συγκρούονται σε σιδηροδρομικό δυστύχημα στη Σκωτία, σκοτώνοντας 226 ανθρώπους και τραυματίζοντας 246.
1942: Το Μεξικό μπαίνει στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων.
1946: Γεννήθηκε στο Μπέλφαστ ο τεράστιος Τζορτζ Μπεστ.
1947: Ο Αμερικανός Πρόεδρος Χάρι Τρούμαν υπογράφει τον νόμο που προβλέπει παροχή βοήθειας προς την Ελλάδα (Δόγμα Τρούμαν).
1949: Η Εθνική Ελλάδας μπάσκετ κερδίζει το πρώτο της μετάλλιο (χάλκινο) στο 6ο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα που ολοκληρώνεται στο Κάιρο, στη μοναδική φορά που η διοργάνωση φιλοξενείται εκτός Ευρώπης.
1955: Ο αγωνιστής της ΕΟΚΑ, Χαρίλαος Ξενοφώντος, τοποθετεί ωρολογιακή βόμβα κατά του Άγγλου κυβερνήτη στο κινηματοθέατρο «Παλλάς» της Λευκωσίας. Το εγχείρημα αποτυγχάνει, επειδή ο κυβερνήτης Άρμιτεϊτζ αναχωρεί από τον κινηματογράφο λίγα λεπτά πριν από την έκρηξη.
1957: Αρχίζουν στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας τα έργα για την κατασκευή νέας εξέδρας, στην πλευρά των ορθίων.
1958: Ταραχές στη Σρι Λάνκα. Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων εκτιμάται ότι είναι 300 άτομα, ως επί το πλείστον Ταμίλ.
1967: Σε παραλία της Ρόδου ανακαλύπτεται το πτώμα του καταζητούμενου από τη χούντα, Νικηφόρου Μανδηλαρά, συνηγόρου υπεράσπισης στη δίκη για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ. Αν και οι Αρχές κάνουν λόγο για πνιγμό, θεωρείται βέβαιη η δολοφονία του από όργανα του καθεστώτος.
1973: Αποτυγχάνει το Κίνημα στο Πολεμικό Ναυτικό για την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος Παπαδόπουλου.
1999: Η Βούλα Τσιαμήτα του Πανελληνίου κάνει πανελλήνιο ρεκόρ στο τριπλούν με 14,67 μ. στο διεθνές μίτινγκ «Παπαφλέσσεια».
2005: Πεθαίνει ο επί πολλά χρόνια γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, Χαρίλαος Φλωράκης.
2006: Πεθαίνει από καρκίνο σε ηλικία 85 ετών σε νοσοκομείο της Βαρσοβίας ο Πολωνός, πρώην προπονητής των Παναθηναϊκού, Ολυμπιακού, Καστοριάς και Εθνικού, Κάζιμιρ Γκόρσκι.
2021: Η πρωταθλήτρια Μπάγερν νικά 5-2 την Άουγκσμπουργκ, με τον Πολωνό επιθετικό Ρόμπερτ Λεβαντόφσκι να πετυχαίνει το πολυπόθητο γκολ στο 90ό λεπτό και να σπάει το ρεκόρ των 40 τερμάτων του Γκερντ Μίλερ, ολοκληρώνοντας τη σεζόν με 41.