Τάσος Λειβαδίτης: Ο ποιητής των ονείρων

Ο Τάσος Λειβαδίτης είναι ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Η ποίησή του κυριαρχείται από τη σπαρακτική υπαρξιακή του αγωνία, η οποία εκδηλώνεται αρχικά ως έκφραση τρυφερότητας και συμπόνιας στο πλαίσιο του αισιόδοξου σοσιαλιστικού ρεαλισμού και στη δεύτερη φάση του έργου του ως εσωτερική αναδίπλωση και αναζήτηση του νοήματος της ζωής στο παρελθόν ύστερα από τη διάψευση των προσδοκιών και την προδοσία του καλλιτέχνη ως αγωνιστή για έναν καλύτερο κόσμο.

Έντονα πολιτικοποιημένος, εξορίστηκε για τις πεποιθήσεις του, ενώ έδωσε «πνοή» στους συγκλονιστικούς στίχους που περικλείουν την έννοια «άνθρωπος»:

«Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.

δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου

αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος».

Πέραν της βαθιάς επαναστατικής του ποίησης, τα έργα του αποτελούν ύμνο στον έρωτα και πλημμυρίζουν συναισθήματα τους αναγνώστες του, με αποκορύφωμα το «ερωτικό»:

«Όταν ακούμπαγα στο τζάμι της βροχής ήταν που αργούσες ακόμα. Όταν τη νύχτα κοίταζα τ’ αστέρια ήταν γιατί μου λείπανε τα μάτια σου. Κι όταν χτύπαγε η πόρτα μου κι άνοιγα δεν ήτανε κανείς.

Κάπου όμως μες στον κόσμο ήταν η καρδιά σου που χτυπούσε. Έτσι έζησα, πάντοτε. Κι όταν βρεθήκαμε για πρώτη φορά, θυμάσαι; Μου άπλωσες τα χέρια τόσο τρυφερά σα να με γνώριζες από χρόνια. Μα και βέβαια με γνώριζες. Γιατί πριν μπεις ακόμα στη ζωή μου, είχες πολύ ζήσει μέσα στα όνειρά μου, αγαπημένη μου… Αλήθεια εκείνη η άνοιξη, εκείνο το πρωινό, εκείνη η απλή κάμαρα της ευτυχίας, αυτό το σώμα σου που κράταγα πρώτη φορά γυμνό, αυτά τα δάκρυα που δε μπόρεσα στο τέλος να κρατήσω, πόσο σου πήγαιναν».

Το 1946 νυμφεύτηκε τη Μαρία Στούπα, παιδική του φίλη και πολύτιμη σύντροφο σε ολόκληρη τη ζωή του, με την οποία απέκτησε μία κόρη, τη Βάσω.

Άλλοι στίχοι του ποιητή έχουν μελοποιηθεί από τον Μίκη Θεοδωράκη («Βρέχει στη φτωχογειτονιά», «Σαββατόβραδο», «Δραπετσώνα» κ.ά.), τον Μάνο Λοΐζο, τον Στέλιο Βαμβακάρη, τον Μίμη Πλέσσα, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τον Γιώργο Τσαγκάρη και άλλους Έλληνες συνθέτες.

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας (1967-1974) έμεινε άνεργος και ασχολήθηκε για βιοποριστικούς λόγους με μεταφράσεις και διασκευές λογοτεχνικών έργων σε περιοδικά ποικίλης ύλης, όπως το «Φαντάζιο».

Τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο ποίησης στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας στη Βαρσοβία (το 1953 για τη συλλογή του «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου»), το πρώτο βραβείο ποίησης του Δήμου Αθηναίων (το 1957 για τη συλλογή του «Συμφωνία αρ.Ι»), το Β’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (το 1976 για τη συλλογή «Βιολί για μονόχειρα»), το Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (το 1979 για το «Εγχειρίδιο ευθανασίας»). Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της «Εταιρείας Συγγραφέων».

Ο Τάσος Λειβαδίτης άφησε την τελευταία του πνοή στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο της Αθήνας από ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής στις 30 Οκτωβρίου 1988, ύστερα από δύο ανεπιτυχείς εγχειρήσεις. Μετά τον θάνατό του εκδόθηκε η ποιητική συλλογή του «Χειρόγραφα του Φθινοπώρου».

Με μια ματιά…

1841: Κυκλοφορεί το βιβλίο του Έντγκαρ Άλαν Πόε «Οι φόνοι της Οδού Μοργκ», που θεωρείται το πρώτο αστυνομικό μυθιστόρημα στην Ιστορία της Λογοτεχνίας.

1914: Η σφαγή του Λάντλοου. Η Εθνική Φρουρά της Πολιτείας του Κολοράντο ανοίγει πυρ κατά απεργών ανθρακωρύχων στην πόλη Λάντλοου, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 16 άνθρωποι, ανάμεσά τους και ο ελληνικής καταγωγής συνδικαλιστής Λούης Τίκας.

1920: Τελετή έναρξης των έβδομων Ολυμπιακών Αγώνων της Αμβέρσας. Λαμβάνουν μέρος 2.479 αθλητές και 64 αθλήτριες από 29 χώρες. Για πρώτη φορά εμφανίζεται η σημαία με τους πέντε ολυμπιακούς κύκλους και απαγγέλλεται ο ολυμπιακός ύμνος από τον Βέλγο ξιφομάχο Βιτόρ Μπουάν.

1926: Ιδρύεται ο Πανθεσσαλονίκειος Αθλητικός Όμιλος Κωνσταντινουπολιτών (ΠΑΟΚ).

1941: Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος: ο βουλγαρικός στρατός εισέρχεται στην Ελλάδα.

1941: Υπογράφεται στο Βοτονόσι Μετσόβου το πρωτόκολλο συνθηκολόγησης του ελληνικού στρατού ανάμεσα στον υποστράτηγο Τσολάκογλου, διοικητή του ΤΣΔΜ (Τομέας Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας), και στον ταξίαρχο Ντίτριχ των γερμανικών δυνάμεων εισβολής.

1977: Όνειρο μένει για την ΑΕΚ η συμμετοχή της στον τελικό του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ, καθώς η Γιουβέντους επικρατεί 1-0 στη Νέα Φιλαδέλφεια (85’ Μπέτεγκα, από σέντρα του Καούζιο) και παίρνει το εισιτήριο. Διαιτητής του αγώνα ο Ούγγρος Κάρολι Παλοτάι.

2000: Ο Παναθηναϊκός αναδεικνύεται πρωταθλητής Ευρώπης στην καλαθοσφαίριση για δεύτερη φορά στην Ιστορία του. Στον τελικό του φάιναλ φορ που έγινε στη Θεσσαλονίκη επικράτησε της Μακάμπι Τελ Αβίβ με 73-67.