Άσκηση και θυρεοειδής

Η αερόβια άσκηση επηρεάζει τη δραστηριότητα όλων των αδένων του σώματος και επομένως και του θυρεοειδούς. Σε καταστάσεις στρες, όπως η άσκηση, οι ορμόνες του θυρεοειδούς διατηρούν την ομοιοστασία του μεταβολισμού των οργάνων και των κυττάρων και ιδιαίτερα του μυϊκού συστήματος.

Τα νοσήματα του θυρεοειδούς αδένα είναι μεταξύ των συχνότερων παθήσεων και είναι ο υπό και ο υπέρθυρεοειδισμός. Οι ορμόνες θυροξίνη Τ3 και τριιοδοθυρονίνη Τ4 ρυθμίζουν τον βασικό μεταβολισμό των κυττάρων, τη νεφρική λειτουργία, τη θερμοκρασία, το ποσοστό λίπους του σώματος, επιδρώντας στην οξείδωση των λιπαρών οξέων του σώματος. Επίσης καθορίζουν την ταχύτητα του τρεξίματος και την απόδοση εφόσον συμβάλλουν στην παραγωγή ενέργειας μέσω του μεταβολισμού. Η μείωση της Τ3 στον υποθυρεοειδισμό συνεπάγεται την εύκολη κόπωση, την πρόσληψη βάρους, την ξηρότητα του δέρματος, απώλεια τριχών, κ.ά. ενώ η αύξηση της Τ3 στον υπέρθυρεοειδισμό επιφέρει απώλεια βάρους, ταχυκαρδία και τρόμο.

Στον υποθυρεοειδισμό ο χαμηλός μεταβολισμός οφείλεται στη μειωμένη δραστηριότητα ενζύμων που σχετίζονται με οδούς αερόβιας και αναερόβιας παραγωγής ενέργειας μέσω του μεταβολισμού της γλυκόζης. Αυτό συνεπάγεται μειωμένη δραστηριότητα των μιτοχονδρίων και το αίσθημα κόπωσης που έχουν οι ασθενείς που πάσχουν από υποθυρεοειδισμό. Γι’ αυτό οι ασθενείς αυτοί αισθάνονται ότι δεν έχουν καθόλου ενέργεια και διάθεση για κίνηση. Εντούτοις, όταν ενεργοποιηθούν σε άσκηση καταλαβαίνουν πόσο θεραπευτική είναι για τη σωματική και ψυχική τους υπόσταση. Η ήπια ή μέτριας έντασης αερόβια άσκηση επηρεάζει θετικά το επίπεδο των ορμονών στο αίμα, την κατανάλωση ενέργειας και μειώνει το ποσοστό του λίπους μέσω της αύξησης του μεταβολισμού των λιπαρών οξέων.

Μελετήθηκε η επίδραση τριών διαφορετικών επιπέδων έντασης αερόβιας άσκησης στις θυρεοειδικές ορμόνες σε 60 καλά προπονημένους αθλητές: 1) σε χαμηλή ένταση άσκηση στο 45% των μέγιστων καρδιακών σφίξεων (ΜΚΣ). 2) σε μέτρια ένταση στο 70% των ΜΚΣ και 3) υψηλή ένταση στο 90% των ΜΚΣ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι σε ένταση κοντά στο κατώφλι, δηλαδή στο 70% των ΜΚΣ, προκλήθηκαν οι μέγιστες αυξήσεις στα επίπεδα των ορμονών ενώ όταν η ένταση έφτανε στο 90% τα επίπεδα των ορμονών άρχισαν να πέφτουν. Φαίνεται ότι η χαμηλής ή μέτριας έντασης αερόβια άσκηση συμβάλλει στην εξομάλυνση του ορμονικού προφίλ και του μεταβολισμού μέσω της βελτίωσης της καρδιακής και μυϊκής λειτουργίας. Αντίθετα η υπεράσκηση και η υπερβολική ένταση της άσκησης καταναλώνει μεγάλες ποσότητες Τ3. Επομένως, άτομα με νοσήματα του θυρεοειδούς, όπως π.χ. θυρεοειδίτιδα hashimoto πρέπει να αποφεύγουν αύξηση υψηλής έντασης ή πολύ μεγάλης διάρκειας.

Πολλοί αθλητές χρησιμοποιούν υψηλές δόσεις θυεροειδικών ορμονών για την ενίσχυση του μεταβολισμού και της απόδοσης. Παρατεταμένη χρήση της θυρεοειδικής ορμόνης επιφέρει υπερπαραγωγή ντοπαμίνης η οποία σε χρόνια βάση οδηγεί σε ανεπάρκεια ντοπαμίνης. Ο Μοχάμεντ Άλι κατά τη διάρκεια της καριέρας του πήρε τεράστιες δόσεις θυεροειδικών ορμονών και αργότερα ανέπτυξε τη νόσο του Πάρκινσον, πιθανώς λόγω της ανεπάρκειας της ντοπαμίνης.

Η μεγάλη χρήση θυρεοειδικής ορμόνης προκαλεί τελικά αντίσταση στον θυρεοειδή και υποθυρεοειδικά συμπτώματα. Η χαμηλής έντασης αερόβια άσκηση, όπως είναι το κολύμπι, σε συνδυασμό με ασκήσεις ενδυνάμωσης συμβάλλει στην αύξηση της μυϊκής μάζας ενισχύοντας τη σταθερότητα και ισορροπία των ασθενών καθώς και την καταπολέμηση της κατάθλιψης.

Δρόσος Βενετούλης

Πνευμονολόγος, τ. Δ/ντής ΜΕΘ Τζανείου Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά.